Subskrybuj nas na Youtube
Zapisz się na newsletter
Mechanizm uzależnienia
PAP: Czy ma znaczenie, od czego jesteśmy uzależnieni?
Angelika Kołomańska: Uzależnienie jest procesem, który dotyka umysł niezależnie od konkretnego rodzaju zachowania czy substancji. To sposób, w jaki mózg reaguje na trudności, szukając ulgi i sposobów radzenia sobie. Możemy uzależnić się praktycznie od wszystkiego. Uzależnienie często pełni rolę sposobu na radzenie sobie z trudnościami i bólem. Kiedy doświadczamy stresu, cierpimy, szukamy jakiegoś rozluźnienia, czegoś, co przyniesie ulgę w codziennym bólu i rozładuje napięcie, które gromadzi się w ciele.
Uzależnienia wśród osób starszych
PAP: Czyli nawet „niewinne” skreślanie numerków może stać się uzależnieniem?
A.K.: Pierwsze skojarzenie, jakie mamy z hazardem, to kasyno. Gry losowe mogą stać się wyzwaniem, szczególnie dla osób starszych. Codzienne skreślanie numerków często bywa postrzegane jako niewinna czynność, sposób na zajęcie czasu, którego bywa sporo. Jednak z czasem to zajęcie może zacząć pełnić ważniejszą rolę, niż się początkowo wydaje.
PAP: Można powiedzieć, że to dość popularne zajęcie, bo z badania CBOS wynika, że od dekady najbardziej popularną grą hazardową wśród Polaków jest właśnie Totalizator Sportowy. W ten sposób stawia na wygraną ponad 21 proc. badanych.
A.K.: Myślę sobie, że w tym wypadku to dostępność tworzy ten procent. Nie trzeba mieć dużych pieniędzy, by móc sobie zagrać. Dostępność w uzależnieniach jest tym ważnym elementem, który może uzależnienie wyzwalać.
Współwystępowanie z problemami psychologicznymi
PAP: Czy osoby starsze trudniej wychodzą z uzależnienia od hazardu?
A.K.: Uzależnienie może współwystępować z innymi problemami natury psychologicznej, np. depresją. W takich przypadkach mogą pojawiać się trudne myśli, które warto uważnie interpretować. Negatywne myśli mogą przybierać różne formy, dlatego ważne jest, aby umieć je rozróżniać. Szczególnie istotne jest uważne przyjrzenie się myślom, które mogą sygnalizować pogorszenie nastroju. W trudnych momentach mogą pojawiać się myśli rezygnacyjne, a niekiedy również myśli samobójcze - warto wiedzieć, że to nie to samo.
Myśli rezygnacyjne mogą świadczyć o poczuciu nadmiernego obciążenia trudnościami życiowymi, przy jednoczesnym zachowaniu woli życia. Z kolei myśli samobójcze zazwyczaj dotyczą rozważania możliwości odebrania sobie życia. Rozpoznanie tych różnic może pomóc w lepszym zrozumieniu aktualnych potrzeb i możliwych sposobów radzenia sobie.
Wsparcie dla uzależnionych seniorów
PAP: Jak wesprzeć taką osobę?
A.K.: Warto z nią pomówić. Jeśli na przykład jest to osoba starsza, to wpadać do niej, odwiedzać, zauważyć, że przeżywa trudny czas. Nie komentować, że wydaje i marnuje za dużo pieniędzy na gry, ale raczej zapytać, jak się ma, co czuje, co jej te gry dają. Być ciekawym tej drugiej osoby i słuchać, aktywnie słuchać.
PAP: Kiedy zaczyna się problem z uzależnieniem? Jak rozróżnić, czy ktoś już hazardowo grywa?
A.K.: W przypadku uzależnień nie zawsze najważniejsza jest częstotliwość danego zachowania. Czasem bardziej pomocne jest przyjrzenie się temu, jak dana osoba funkcjonuje na co dzień, tj. czy obserwuje u siebie utratę kontroli nad nałogowym zachowaniem, czy pojawiają się negatywne konsekwencje wpływające na jej relacje, zdrowie czy samopoczucie.
Każda historia wygląda inaczej, dlatego istotne jest uważne spojrzenie na cały kontekst. Warto pamiętać, że każda sytuacja może mieć inny sens i znaczenie w zależności od szerszego kontekstu. Czy pojawiają się myśli typu: „Nie powinienem tego robić, ale muszę, bo wygrana jest już blisko”. Jeśli pojawia się taki wewnętrzny przymus, trudność w kontrolowaniu popędu do grania to już znak, że może być z tym problem, bo dostrzegam, że przegrywam, ale dalej gram. Wiadomo, że to mogą być małe kwoty w budżecie, ale mogą pojawić się już problemy finansowe.
Uzależnienie powoduje często konflikty, problemy w relacjach. Trzeba obserwować, jak taka osoba funkcjonuje w różnych obszarach życia, na przykład, czy utrzymuje kontakty towarzyskie, czy raczej się izoluje, a także czy doświadcza poczucia winy i wstydu. Te elementy często występują w przebiegu uzależnień.
Rozmawiała Klaudia Torchała, (PAP)
