Jak wskazał Polski Instytut Ekonomiczny, odczyty inflacji bazowej systematycznie zaskakiwały ekonomistów w 2022 r. W ocenie PIE, część zaskoczeń może być związana z technicznymi aspektami prowadzenia pomiarów – kształt zmian cen w telekomunikacji czy biletów lotniczych w Polsce „znacznie różni się od pozostałych państw Unii Europejskiej”.
„Problemy techniczne pojawiają się także przy szacowaniu cen biletów lotniczych. Ich ceny w Polsce zmieniają się prawie czterokrotnie mocniej niż w największych gospodarkach UE. Przeciętna miesięczna zmiana cen w Polsce wynosi 32 proc., podczas gdy we Francji to 8,5 proc. Tak duże wahania są trudne do zracjonalizowania zważywszy, że na rynku funkcjonują linie operujące w całej UE, np. Ryanair albo Wizz Air” – wynika z Tygodnika Gospodarczego PIE.
Jak dodano, duże wahania cen prawdopodobnie związane są ze zbyt niską liczbą analizowanych połączeń – linie lotnicze często dokonują promocji na określone połączenia, co znacząco wpływa na cenę. „Jeżeli obserwujemy kilka połączeń, które pełnią rolę benchmarku, to błędnie rozciągamy tę tendencję na całą ofertę” – wskazano. Zgodnie z raportem Instytutu, rozwiązaniem, które pomogłoby lepiej analizować zmiany tych cen, jest zautomatyzowane pobieranie danych z sieci.
Najbardziej znanym problemem – w opinii PIE – związanym z pomiarem inflacji jest systematyczny spadek cen odzieży w Polsce. Powołując się na dane Eurostatu zauważono, iż ceny w tej grupie spadły o 5 proc. od 2015 r., podczas gdy w UE wzrosły przeciętnie o 15 proc. Podkreślono, iż tendencji spadkowej nie obserwuje się w żadnych z państw regionu, co „sugeruje, że jest to efekt liczenia wskaźnika”. Przekazano, iż GUS w 2018 r. dokonywał korekt metodologicznych, ale „ich skuteczność była jednak częściowa”.
Jak wskazano, częstym źródłem zaskoczeń są też zmiany cen w komunikacji, które według Głównego Urzędu Statystycznego mają skokowy charakter.
„Dane GUS wskazują, że ceny usług i urządzeń telekomunikacyjnych bardzo rzadko ulegają zmianom. Od 2010 r. cenniki były stabilne przez 52 miesiące. Dla porównania, w 19 krajach UE brak zmian cen wystąpił mniej niż 20 razy przez ostatnie 13 lat. Takie rozbieżności nakazują zastanowić się, czy obecne metody pomiaru cen poprawnie odzwierciedlają rzeczywistość polskiego rynku i czy miary Eurostatu rzeczywiście są zharmonizowane w tym aspekcie” – oceniono.
Skokowe zmiany – w opinii PIE – mogą być związane z analizowaniem zbyt wąskiej grupy produktów. Jak zauważono, rachunki dla operatorów komórkowych składają się z opłat za różne usługi, a w efekcie oferty są mocno spersonalizowane. „Możliwym wyjaśnieniem małej zmienności cen w części krajów UE jest uwzględnianie przez urzędy statystyczne zbyt niskiej liczby notowań pakietów dostępnych w ofercie” – podsumowano.
Polski Instytut Ekonomiczny to publiczny think tank ekonomiczny, który m.in. przygotowuje raporty, analizy i rekomendacje dotyczące kluczowych obszarów gospodarki. (PAP)