Globalna sprzedaż broni rośnie od początku 2000 roku. W latach 2013-2017 wzrosła o 10 proc. w porównaniu do poprzednich pięciu lat.
ikona lupy />
Wartość globalnego handlu bronią Źródło: SIPRI / Media

Badania globalnego rynku broni przeprowadził Stockholm Peace Research Institute (SIPRI). Raport Trends in International Arms Transfers wylicza 67 krajów – głównych eksporterów broni w latach 2013-2017.

ikona lupy />
Globalny udział w eksporcie broni w latach 2013-17 Źródło: SIPRI / Media
Reklama

Pięć największych dostawców w tym okresie to Stany Zjednoczone, Rosja, Francja, Niemcy i Chiny. Ich sprzedaż stanowiła łącznie 74 proc. całego eksportu broni w latach 2013-2017. Oprócz tych krajów dużą rolę odegrała również Wielka Brytania, Hiszpania, Izrael i Włochy.

ikona lupy />
Udział 10 największych importerów broni z USA w latach 2013-2017 Źródło: SIPRI / Media

Przepływ broni do Azji i Oceanii oraz na Bliski Wschód w latach 2008-12 i 2013-17 wzrastał, podczas gdy spadła liczba broni sprzedawanej do Afryki, obu Ameryk i Europy.

USA umacnia swoją przewagę

W ciągu pięciu lat (2013-2017) Stany Zjednoczone odpowiadały za 34 proc. globalnego eksportu broni.

Eksport z USA wzrósł o 25 proc. w latach 2008-12 i 2013-17. Był o 58 proc. wyższy niż z Rosji – drugim co do wielkości eksporterze broni w tym okresie.

Stany Zjednoczone dostarczyły broń do 98 krajów. Sprzedaż do państw na Bliskim Wschodzie stanowił 49 proc. całkowitego eksportu broni w tym okresie.

„W oparciu o umowy podpisane podczas administracji prezydenta Obamy, dostawy broni ze Stanów Zjednoczonych w latach 2013-2017 osiągnęły najwyższy poziom od końca lat 90.”, stwierdziła dr Aude Fleurant, dyrektorka programu zbrojeniowego i wojskowego SIPRI.

„Umowy i kolejne kontrakty podpisane w 2017 roku sprawią, że Stany Zjednoczone pozostaną największym eksporterem broni w nadchodzących latach”, dodała.

ikona lupy />
Zmiany w eksporcie broni w latach 2008-12 i 2013-17 przez 10 największych eksporterów Źródło: SIPRI / Media

Tymczasem eksport z Rosji zmniejszył się o 7,1 proc. z poziomu w 2008-12 do 2013-17.

Jednocześnie Francja zwiększyła eksport broni o 27 proc. między tymi dwoma okresami i była trzecim co do wielkości eksporterem broni w latach 2013-2017.

Eksport Niemiec – czwartego co do wielkości eksportera broni w latach 2013-17 – spadł o 14 proc. między okresami 2008-12 i 2013-17; jednak równocześnie niemiecki eksport broni na Bliski Wschód wzrósł o 109 proc.

ikona lupy />
Globalny udział w imporcie broni w latach 2013-17 Źródło: SIPRI / Media

USA i Europa dominują w eksporcie

Niewiele krajów spoza Ameryki Północnej i Europy to znaczący eksporterzy broni. Oprócz Chin, które były piątym co do wielkości eksporterem broni w latach 2013-2017. Tamtejszy eksport wzrósł o 38 proc. między okresem 2008-12 a 2013-17. Podczas gdy to Pakistan był głównym importerem chińskiego eksportu broni w latach 2013-2017, w tym okresie nastąpił znaczny wzrost chińskiego eksportu broni do Algierii i Bangladeszu.

Import broni na Bliski Wschód podwoił się w ciągu 10 lat

Większość państw na Bliskim Wschodzie była bezpośrednio zaangażowana w gwałtowny konflikt w latach 2013-17. W konsekwencji import broni przez państwa w regionie wzrósł o 103 proc. w latach 2013-2017 w porównaniu do lat 2008-2012. Stanowiło to 32 proc. światowego importu broni w latach 2013-2017.

„Gwałtowny konflikt na Bliskim Wschodzie i troska o prawa człowieka doprowadziły do debaty politycznej w Europie Zachodniej i Ameryce Północnej na temat ograniczania sprzedaży broni” – stwierdził Pieter Wezeman, starszy pracownik naukowy w programie SIPRI Arms and Military Expenditure.

„Jednak wciąż Stany Zjednoczone i kraje europejskie pozostają głównymi eksporterami broni do regionu. Dostarczają ponad 98 proc. broni importowanej przez Arabię Saudyjską”.

W latach 2013-17 Arabia Saudyjska była drugim co do wielkości importerem broni na świecie, a import wzrósł o 225 proc. w porównaniu z latami 2008-2012.

Import broni z Egiptu – trzeciego największego importera w latach 2013-17 – wzrósł o 215 proc. w porównaniu do lat 2008-12.

Zjednoczone Emiraty Arabskie były czwartym największym importerem, natomiast Katar (20. największy importer broni) zwiększył import broni i podpisał kilka ważnych transakcji w tym właśnie okresie.

Napięcia w regionie napędzają rosnący import broni do Indii

Indie były największym na świecie importerem broni masowej w latach 2013-2017, co stanowiło 12 proc. globalnego handlu. Zakup wzrósł o 24 proc. między 2008-12 a 2013-17. Rosja w 62 proc. pokryła indyjskie zapotrzebowanie na import broni w latach 2013-2017.

Import broni z USA wzrósł jednak o 557 proc. w latach 2013-17 w porównaniu do lat 2008-12, co uczyniło go drugim co do wielkości dostawcą broni w Indiach.

ikona lupy />
Importerzy broni według regionów, 2013-2017 i 2008-2012 Źródło: SIPRI / Media

Pomimo utrzymujących się napięć w stosunkach z Indiami i trwających konfliktów wewnętrznych, import broni do Pakistanu spadł o 36 proc. między badanymi okresami. Zakup ze Stanów Zjednoczonych spadł o 76 proc. w latach 2013-2017 w porównaniu z latami 2008-2012.

„Napięcia między Indiami a Pakistanem z jednej strony, i Chinami z drugiej, podsycają rosnące zapotrzebowanie Indii na broń, której wciąż kraj nie jest w stanie wyprodukować” – powiedział Siemon Wezeman, starszy pracownik naukowy w SIPRI – programie wydatków.

„Dla porównania, Chiny mają coraz więcej możliwości, by produkować własną broń. Kontynuują zacieśnianie stosunków z Pakistanem, Bangladeszem i Mjanmą poprzez dostawy broni”.

Import broni z Chin spadł o 19 proc. między latami 2008-12 a 2013-17. Pomimo tego spadku wciąż był on piątym co do wielkości importerem broni w latach 2013-17.

Na co warto jeszcze zwrócić uwagę?

• Przywóz broni przez państwa afrykańskie zmniejszył się o 22 proc. między 2008-12 a 2013-17.

• Algieria odpowiada za 52 proc. całego importu broni do Afryki w latach 2013-2017.

• Przywóz broni Nigerii wzrósł o 42 proc. między tymi dwoma okresami.

• Całkowity import broni przez państwa w obu Amerykach zmniejszył się o 29 proc. w latach 2013-2017 w porównaniu z latami 2008-2012. Zakup broni przez Wenezuelę spadł o 40 proc. procent między tymi dwoma okresami.

• Import przez państwa europejskie zmniejszył się o 22 proc. między 2008-12 a 2013-17. Dostawy zaawansowanych samolotów bojowych z USA spowodują wzrost importu w ciągu najbliższych kilku lat.

• W latach 2013-2017 Chiny pokrywały w 68 proc. zaopatrzenie w broń dla Mjanmy. Rosja eksportowała 15 proc. zakupionej przez Mjanmę broni.

• Indonezja zwiększyła import broni o 193 proc. w latach 2013-17, w porównaniu do lat 2008-12.

• Australia była szóstym co do wielkości importerem broni na świecie w latach 2013-17.

Polska znalazła się na 38 miejscu wśród największych importerów w latach 2013-17. Nasi główni eksporterzy to Niemcy (zaopatrzyli nas w broń w 29 proc.), Finlandia (21 proc.) oraz Włochy (19 proc.). Układ ten, wraz z zakupieniem sprzętu wojskowego od Stanów Zjednoczonych, znacząco się zmieni w ciągu najbliższych lat. W okresie 2013-17 Polska była najbardziej znaczącym importerem broni eksportowanej przez Finlandię – 59 proc. eksportowanego przez nią sprzętu trafiło do Polski.

>>> Czytaj też: Bloomberg: Polska w porę zrozumiała, kim są jej prawdziwi sojusznicy