Zapasy i inwestycje
Osłabienie dynamiki przyrostu PKB było bardzo zdecydowane. Byłoby ono jeszcze bardziej drastyczne, gdyby nie silny wzrost zapasów niesprzedanych wyrobów. Produkcja na skład to jeden z najważniejszych czynników podtrzymujących – na jakiś czas – koniunkturę w białoruskim przemyśle. W samym tylko czerwcu wartość zapasów wyrobów gotowych przedsiębiorstw przemysłowych zwiększyła się o 1,2 proc., do poziomu odpowiadającego prawie 2 mld euro. Stanowiło to prawie 95 proc. przeciętnej miesięcznej produkcji. W przypadku najważniejszych gałęzi białoruskiego przemysłu, czyli maszynowego i metalowego, wskaźnik ten przekroczył 180 proc. i był ponaddwukrotnie wyższy niż rok wcześniej. W przemyśle lekkim zapasy były w czerwcu dwa razy wyższe od średniej miesięcznej produkcji.
Utrzymywanie takiej tendencji przez dłuższy czas nie jest, oczywiście, możliwe. W sytuacji gdy wydatki w kraju na konsumpcję indywidualną rosną w coraz wolniejszym tempie, a popyt zagraniczny na eksportowane przez Białoruś wyroby gwałtownie spada, prędzej czy później będzie musiało dojść do wyraźnego zmniejszenia produkcji przemysłowej oraz spadku PKB.
Pomoc MFW
Reklama
Według wielu międzynarodowych prognoz białoruska gospodarka w całym 2009 roku może skurczyć się nawet o 3,5 proc. Spadkowi temu raczej nie zapobiegną ani dość duże – przynajmniej na razie – nakłady inwestycyjne (w I połowie tego roku zwiększyły się one o ponad 17 proc.), ani próby odgradzania rodzimego przemysłu od zagranicznej konkurencji oraz państwowego subsydiowania wybranych sektorów gospodarki i poszczególnych przedsiębiorstw.
Władze białoruskie nie zrezygnują z różnych form państwowej kontroli nad gospodarką, jednak – m.in. pod wpływem Międzynarodowego Funduszu Walutowego – będą musiały wprowadzać przynajmniej niektóre elementy liberalizujące funkcjonowanie tej sfery działalności. MFW oczekuje np., że Białoruś dokona większego postępu w przeprowadzeniu reform strukturalnych, wprowadzi zmiany w prawodawstwie umożliwiające skuteczną prywatyzację, zwiększy stopień niezależności banku centralnego. Władze powinny też ograniczyć kontrolę cen i płac oraz zrezygnować z narzucania firmom prywatnym wymogów w dziedzinie produkcji i zatrudnienia.
Niektóre postulaty MFW już spełniono. Na początku 2009 roku krajowa waluta została zdewaluowana o 20 proc., rozszerzono z 2,5 do 5 proc. pasmo dopuszczalnych wahań kursu białoruskiego rubla w stosunku do koszyka walut, w prezydenckim dekrecie zarządzono zbilansowanie tegorocznego budżetu. W zamian MFW przyznał Białorusi pomoc finansową na kwotę 3,5 mld dol., która powinna pomóc w stabilizowaniu sytuacji gospodarczej w tym kraju. Jednym z największym polskich eksporterów na Białoruś jest firma Pronar z Narwi, producent ciągników, przyczep, maszyn rolniczych i osprzętu.
Rynek szuka nowości
– Rynek białoruski w działalności naszej firmy odgrywa bardzo istotną rolę. Jesteśmy długoletnim partnerem zakładów Mińskij Traktornyj Zawod. Ze względu na charakter naszej produkcji – Białoruś jest dużym producentem sprzętu rolniczego – sprzedaż jest dość trudna. W naszej opinii jest to jednak rynek bardzo rozwojowy i przyszłościowy, ciągle szukający nowości, otwarty na produkty, które podnoszą jakość i stanowią wyzwanie dla rodzimych firm – mówi Tadeusz Ustyniuk, dyrektor ds. handlu i marketingu. Zdaniem dyrektora Ustyniuka w dobie kryzysu nastąpiły utrudnienia w handlu (brak przedpłat, dłuższe terminy płatności, trudniejszy dostęp firm białoruskich do środków finansowych), ale dla firm obecnych na tym rynku od dłuższego czasu nie jest to problem nie do pokonania.
3,5 mld dol. pomocy przyznał Białorusi MFW
VADEMECUM INWESTORA
Podatki
Podatek dochodowy od osób fizycznych
Z początkiem 2009 r. na Białorusi wprowadzono liniowy podatek dochodowy od osób fizycznych. Jego stawka wynosi 12 proc. Inne rodzaje dochodów, np. z dywidend, sprzedaży majątku, obciążone są podatkiem 15 proc., a uzyskiwane z pracy w firmach zlokalizowanych w parkach technologicznych – 9 proc.
Podatek dochodowy od przedsiębiorstw
Podstawowa stawka podatku od spółek (CIT) wynosi 24 proc. (wraz z 3-proc. podatkiem lokalnym stawka ta sięga 26,28 proc.). Stosowane są również stawki 10 i 15 proc.
VAT
Podstawowa stawka wynosi 18 proc. Istnieje również stawka obniżona 10 proc., odnosząca się do obrotu w rolnictwie i produktów dla dzieci oraz stawka zerowa, którą objęto ok. 100 towarów. Nie ma prawnie określonego limitu obrotów, od którego zaczyna się obowiązek rejestracyjny do podatku VAT.
Ubezpieczenia społeczne
Składki na ubezpieczenia społeczne płacą zarówno pracownicy, jak i pracodawcy. Pracodawcy płacą 34 proc. funduszu płac, a pracownicy – 1 proc.
Rejestracja firm
Państwową rejestracją podmiotów gospodarczych zajmuje się komitet wykonawczy obwodu. W przypadku rejestracji podmiotów z udziałem zagranicznym jest to miński miejski komitet wykonawczy, a gdy chodzi o firmy rozpoczynające działalność w wolnych strefach ekonomicznych – administracje tych stref. Dowodem dokonania rejestracji jest pieczęć na wniosku. W ciągu pięciu dni od dnia dokonania rejestracji spółki organ rejestrowy powinien zgłosić spółkę do urzędu skarbowego, urzędu statystycznego oraz białoruskiego odpowiednika ZUS i wydać potwierdzające dokumenty spółce.
Formy prawne firm
Podmioty gospodarcze z udziałem kapitału zagranicznego mogą być tworzone tylko w formie spółki akcyjnej (typu otwartego lub zamkniętego), spółki z ograniczoną odpowiedzialnością lub dodatkową odpowiedzialnością oraz tzw. prywatnego zagranicznego przedsiębiorstwa unitarnego. Minimalny kapitał zakładowy wniesiony przez osoby zagraniczne musi przekraczać równowartość 20 tys. dol.
Wyróżnia się dwa typy spółek z kapitałem zagranicznym:
● handlowe osoby prawne (joint venture), których kapitał zakładowy składa się z kapitału inwestora zagranicznego oraz z udziału białoruskich osób prawnych lub fizycznych,
● zagraniczne handlowe osoby prawne, w których kapitał zagraniczny wynosi 100 proc.
Taryfa celna
Jest w zasadzie zgodna z 10-cyfrową taryfą celną Federacji Rosyjskiej. Stopień unifikacji stawek celnych obu tych krajów sięga 95 proc. Jeśli chodzi o zastosowaną w białoruskiej taryfie celnej nomenklaturę towarową z podziałem na sekcje i działy, to jest ona taka sama jak w taryfie polskiej.
Licencje i certyfikacja w handlu zagranicznym
Licencjonowany jest eksport wyrobów tekstylnych do państw Unii Europejskiej, a także eksport i import takich m.in. towarów, jak: płody rolne, ropa naftowa, metale, rudy metali, nawozy, kamienie szlachetne. Licencje eksportowe i importowe wydaje Ministerstwo Handlu RB. Obowiązkowa certyfikacja dotyczy towarów konsumpcyjnych, robót i usług.
Aby móc sprzedać, na Białorusi niektóre towary zagraniczne, konieczne jest przeprowadzenie państwowej reglamentacji sanitarnej i rejestracji albo certyfikacji.
Regulacja rynku
Koncesjonowaniem objętych jest ok. 150 rodzajów działalności gospodarczej. Prawie 50 rodzajów działalności podlega licencjonowaniu. Koszt licencji wynosi równowartość 90 euro. Licencje są wydawane na okres od pięciu do dziesięciu lat.
Średnia miesięczna płaca brutto wynosi równowartość 365 euro, a płaca minimalna – ok. 70 euro.
Rozstrzyganie sporów
Rozstrzyganie sposób handlowych trwa o połowę krócej niż średnio w państwach regionu (225 dni), wymaga przeprowadzenia 28 procedur, a koszt stanowi średnio 23,4 proc. wartości zadłużenia.
/>