Cały czas jednak bywa, że spojrzenie organizacji międzynarodowych takich jak UNESCO umniejsza zaradność Afrykanów. Niesłusznie – oddolne siły w Nigerii podołały nawet wyzwaniu edukacji najmłodszych bez państwowej pomocy. Oficjalne statystyki UNESCO są w kwestii edukacji w Nigerii dramatyczne, stawiając ten kraj w ogonie światowej stawki. Co dziwne, pomijają całkowicie edukację prywatną.
Jak wypomina jednak James Stanfield z Adam Smith Institute, pełnią one krytyczną funkcję. I nie są wcale, jak to często się dzieje w Polsce, tworzone z myślą o zamożnych rodzinach, ale właśnie o tych najbiedniejszych. Dzięki temu aż 1,5 mln uczniów w samym stanie Lagos może się cieszyć nauką w jednej z 12 tys. prywatnych szkół – to aż 57 proc. wszystkich uczniów w tym stanie. Rzuca to światło na dane mówiące o kilkumilionowym od lat 90. przyroście nieuczących się dzieci. Uczą się, ale poza systemem.
Dyrektorzy szkół, których są właścicielami, stają się z konieczności również przedsiębiorcami. Muszą opracować biznesplan, a czesne dostosować do możliwości klientów. Nic więc dziwnego, że szkoły afrykańskie byłyby na nasze warunki niezwykle tanie. W Republice Somalilandu, nieposiadającej nawet uznanego na świecie rządu, edukacja jest jeszcze bardziej sprywatyzowana niż w Nigerii. A mimo to alfabetyzacja utrzymuje się na solidnym poziomie 90 proc. Dlatego że rodziców stać chociaż na tę podstawową edukację – płacą ok. 100 dol. za semestr, czyli mniej więcej połowę tego, ile rodzice w Polsce płacą za miesiąc nauki ich dziecka w szkole niepublicznej.
Naturalnie Afryka wciąż potrzebuje pomocy, jeśli edukacja ma być tam powszechna i na solidnym poziomie, i w tej sprawie UNESCO ma rację – sytuacji daleko do idealnej. Jednak nie bierze pod uwagę tego, że pomoc nie musi koniecznie zawsze pochodzić z góry – państwo zbuduje szkołę, państwo zatrudni nauczycieli. Warto do swoich kalkulacji wliczyć możliwość szerszej współpracy – nie tylko pomiędzy organizacją a niekompetentnym czasem rządem, lecz także z głodnym sukcesu i osiągającym go sektorem prywatnym.