Zero Waste w przypadku żywności odnosi się do minimalizacji jej marnotrawstwa poprzez różne środki i strategie. Warto zrozumieć, dlaczego jest to tak ważne. Marnowanie żywności to marnotrawstwo zasobów. Produkcja żywności angażuje 70 proc. dostępnej wody, 30 proc. energii i 40 proc. dostępnych lądów. Tymczasem około jednej trzeciej żywności trafia do kosza. Ponadto system żywnościowy ma wpływ na środowisko, przyczyniając się do zanieczyszczenia wód i emisji gazów cieplarnianych oraz utraty różnorodności biologicznej.
– Jestem przekonany, że większość klientów jest bardzo świadoma, ale mamy jednak jeden problem, siłę nawyku, która w nas drzemie od lat najmłodszych. Nie odkrywamy koła na nowo, moja świętej pamięci babcia uczyła mnie, jak nie marnować żywności. To była prosta zasada: nie idź do sklepu, jak jesteś głodny. Zrób listę zakupów. Niby banalne, ale myślę, że bardzo sprawdzające się w naszym życiu. Stosuję do tej pory i polecam wszystkim. Kto nie zastosuje, wyjdzie z większym koszykiem, co z punktu widzenia biznesu może byłoby korzystniejsze. W długofalowej perspektywie – nie. Klienci bardzo świadomie podejmują wybory, wybierają firmy, dbają o żywność – mówi Jan Słowik, członek zarządu ds. sprzedaży Lidl Polska.
Gospodarka, zwłaszcza rolnictwo, jest jednym z głównych obszarów, których działalność ma wpływ na naszą planetę i zasoby naturalne. Produkcja żywności, zwłaszcza tzw. wielkotowarowa, jest bardzo obciążająca dla naszej planety: zużywa ogromne ilości wody, gleby oraz wpływana różnorodność biologiczną.
W 2020 r. Komisja Europejska opracowała strategię „Od pola do stołu”, która ma na celu zmniejszenie marnotrawienia żywności i promowanie zrównoważonego rozwoju w sektorze rolnictwa oraz żywności. Jednakże istnieją obawy, że te strategie mogą nie zostać wdrożone w praktyce, co wynika z wcześniejszych raportów Europejskiego Trybunału Obrachunkowego, które oceniały działania Wspólnej Polityki Rolnej i wykazały, że pomimo dużych nakładów finansowych nie przyczyniły się one w znaczący sposób do ochrony środowiska i zrównoważonej produkcji żywności.
– Jeśli chodzi o Zielony Ład, to my traktujemy to jako szansę, jako możliwość nie tylko budowania konkurencyjnego rynku, ale również dbania o nasze zasoby w kontekście systemu żywnościowego – mówił podczas panelu Dariusz Gatkowski z WWF.
Zwrócił on uwagę, że Zielony Ład kryje również strategię Bioróżnorodności 2030.
Europa przyjęła cel redukcji marnowania żywności o 50 proc. do 2030 r. To ambitne wyzwanie, które ma na celu osiągnięcie większej efektywności w produkcji i konsumpcji żywności oraz redukcję negatywnego wpływu na środowisko.
Jednym z kluczowych wyzwań jest zwiększenie świadomości społeczeństwa na temat marnotrawienia żywności i podjęcie działań na poziomie jednostek, biznesu oraz polityki. Konieczne jest również wdrożenie skutecznych strategii zmniejszających marnotrawstwo na wszystkich etapach łańcucha dostaw, od produkcji rolniczej po konsumpcję. Organizacje pozarządowe, rządy i przedsiębiorstwa odgrywają główną rolę w tym procesie.
Ważną rolę w kształtowaniu postaw społeczeństwa wobec marnotrawstwa żywności odgrywa edukacja od najmłodszych lat. Wpływ reklam na nasze wybory zakupowe jest znaczący, dlatego ważne jest promowanie edukacji na ten temat.
– Szereg akcji Lidl Polska, np. „Sztuka niemarnowania”, gdzie prowadzimy szeroką kampanię dotyczącą tego, jak praktycznie podejść do zakupów czy do gotowania, akcja „Ekomisja – nie marnuję!”, którą prowadzimy z organizacjami pozarządowymi, buduje świadomość młodego pokolenia – mówił Jan Słowik.
Kolejnym ważnym aspektem jest rozwijanie systemowych rozwiązań, które pomogą ograniczyć marnotrawstwo żywności. Warto skupić się na lokalnej produkcji i dystrybucji, co może pomóc w ograniczeniu strat związanych z długimi łańcuchami dostaw.
Istotne są także podejście systemowe i współpraca między różnymi branżami oraz organizacjami. Transparentność w łańcuchu dostaw może pomóc w identyfikacji i eliminacji obszarów, w których pojawiają się straty.
Warto również podkreślić, że promocje, o ile są odpowiednio zarządzane, mogą być narzędziem do zachęcenia klientów do mądrego zakupu. Dobre promocje nie tylko oszczędzają pieniądze klientów, lecz także pomagają w redukcji marnotrawstwa poprzez promowanie produktów o krótszym terminie przydatności.
– Zbudowaliśmy w Lidl Polska system, który nie marnuje żywności. Mówię o tym z pełnym przekonaniem. Jeżeli zdarzają się niedoskonałości, a na pewno się zdarzają, jest to błąd ludzki. Najważniejszy jest system połączony z dostawcami, połączony ze sztuczną inteligencją, która pozwala prognozować pewne zapotrzebowanie na przyszłe dostawy – konkludował Jan Słowik.
Ostatecznie osiągnięcie celu zmniejszenia marnotrawstwa żywności wymaga współpracy, edukacji, innowacji i zaangażowania wszystkich stron, od konsumentów po producentów, aby zbudować bardziej zrównoważony i odpowiedzialny system żywnościowy.
