Dlaczego powstaje nowa ustawa o azbeście?

Dotychczas w Polsce obowiązywała ustawa z 19 czerwca 1997 o zakazie stosowania wyrobów zawierających azbest. Choć od 1999 roku nie wolno ich produkować ani wprowadzać na rynek, wciąż tysiące domów i budynków gospodarczych pokryte są dachami z eternitu - mieszanki cementu i włókien azbestowych.

Teraz, prawie rok od publikacji projektu ustawy o wyrobach zawierających azbest, projekt trafił do Komitetu Rady Ministrów ds. cyfryzacji - to etap poprzedzający przyjęcie przez rząd. Nowe przepisy mają dostosować polskie prawo do wymogów Unii Europejskiej i objąć kompleksowo cały cykl życia wyrobów azbestowych - od użytkowania, po ich usunięcie i utylizację.

Jakie obowiązki czekają właścicieli nieruchomości?

Zgodnie z projektem ustawy, każdy właściciel lub użytkownik nieruchomości, na której znajdują się wyroby zawierające azbest (np. dachy, elewacje, rury, izolacje), będzie musiał:

  • złożyć deklarację do właściwego urzędu: wójta, burmistrza lub prezydenta miasta – jeśli jest osobą fizyczną, marszałka województwa - jeśli jest osobą prawną lub prowadzi działalność gospodarczą, w terminie sześciu miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy;
  • oznakować urządzenia, pomieszczenia i instalacje zawierające azbest – tak, aby były widoczne dla osób wykonujących prace remontowe lub przebywających w budynku. W praktyce będzie to prawdopodobnie tabliczka lub naklejka ostrzegawcza np. Uwaga! Materiał zawiera azbest.
  • usunąć lub trwale zabezpieczyć wyroby zawierające azbest do 31 grudnia 2032.

Ważne: deklarację trzeba będzie trzeba aktualizować tylko wtedy, gdy zmienią się dane - np. po remoncie lub demontażu dachu.

Czy azbest trzeba usunąć w każdym przypadku?

Nie zawsze. Projekt przewiduje, że jeśli usunięcie azbestu byłoby technicznie trudne lub mogłoby spowodować większe zagrożenie dla środowiska, dopuszczalne będzie trwałe zabezpieczenie tych wyrobów - np. poprzez hermetyczne obudowanie lub powłokę ochronną.

Decyzja o takiej formie zabezpieczenia będzie musiała być jednak uzasadniona i zgodna z przepisami technicznymi.

Kary dla właścicieli nieruchomości i firm

Nowa ustawa przewiduje system administracyjnych kar pieniężnych. Właściciele nieruchomości mogą zapłacić od 500 do 1 000 zł, jeśli:

  • nie złożą wymaganej deklaracji,
  • nie zaktualizują jej po zmianach,
  • nie oznakują pomieszczeń lub instalacji zawierających azbest,
  • utwardzą drogi lub podwórka odpadami z tego materiału.

Kara może być nakładana wielokrotnie w ciągu roku, aż do łącznej kwoty 5 000 zł.

Do wymierzania kar uprawnieni będą wójtowie, burmistrzowie, prezydenci miast oraz marszałkowie województw.

Kary przewidziano również dla firm wykonujących prace przy azbeście – m.in. za brak zezwoleń, nieprzestrzeganie zasad bezpieczeństwa i brak odpowiednich szkoleń pracowników.

Kogo obejmą nowe przepisy?

Projekt ustawy dotyczy nie tylko właścicieli domów prywatnych i innych nieruchomości, ale także:

  • spółdzielni i wspólnot mieszkaniowych,
  • firm remontowych i budowlanych,
  • zakładów przemysłowych oraz samorządów,
  • pracowników narażonych na kontakt z azbestem np. przy rozbiórkach, utylizacji.

To oznacza, że nowe regulacje obejmą miliony podmiotów w całym kraju, szczególnie na terenach wiejskich i w mniejszych miastach, gdzie eternit wciąż jest powszechnie używany.

Do kiedy trzeba usunąć azbest?

Zgodnie z projektem ustawy, ostateczny termin to 31 grudnia 2032 roku. Do tego czasu wszystkie wyroby zawierające azbest mają zostać usunięte lub trwale zabezpieczone, a Polska ma osiągnąć pełne uwolnienie od tego toksycznego materiału.