rozwiń >

Zerowy VAT na leki – petycja w Sejmie

Możliwość składania petycji do Sejmu to ważny mechanizm, który pozwala obywatelom zwracać uwagę na realne problemy i zmusza polityków do podjęcia publicznej debaty. Niejednokrotnie takie inicjatywy prowadziły do zmian w prawie, zwłaszcza w obszarach, gdzie przepisy były krzywdzące lub nieprzystające do rzeczywistości. Tym razem Fundacja „Można Lepiej!” złożyła dokument wzywający do wprowadzenia zerowej stawki VAT na leki.

Pacjenci płacą podwójnie: za leczenie i za podatek

Autorzy petycji podkreślają, że kryzys ochrony zdrowia sprawia, iż pacjenci coraz częściej zmuszeni są korzystać z prywatnych wizyt. Choroba w polskich warunkach nierzadko oznacza finansową katastrofę. Internet pełen jest dramatycznych apeli o wsparcie w zbiórkach na leczenie – to właśnie dzięki nim wielu chorych otrzymuje szansę na uratowanie życia.

Wpłacane przez darczyńców środki – często będące efektem poważnych wyrzeczeń – przeznaczane są głównie na zakup leków. A te pochłaniają ogromną część domowych budżetów, przy czym państwo dodatkowo obciąża je podatkiem VAT. W czasie pandemii obowiązywało czasowe zwolnienie z tego podatku, jednak zostało ono zniesione.

"Jest w tym coś głęboko nieetycznego, że państwo zamiast wspierać chorych, sięga do ich kieszeni. Środków można szukać w wielu innych miejscach" – komentuje Krzysztof Kwarciak, prezes Fundacji „Można Lepiej!”.

Czym jest VAT i dlaczego obejmuje także leki?

VAT, czyli podatek od towarów i usług, to danina pośrednia pobierana na każdym etapie obrotu towarami i usługami. Obejmuje sprzedaż krajową, eksport i import, a także transakcje wewnątrzunijne.

Od 2011 roku podstawowa stawka VAT w Polsce wynosi 23%, a obniżone – 8% i 5%. W określonych przypadkach stosuje się również stawkę zerową, m.in. w transporcie międzynarodowym czy dostawach towarów do składów celnych.

8% VAT na leki – co dokładnie obejmuje ustawa?

W przypadku leków obowiązuje stawka 8%, co wynika bezpośrednio z ustawy o VAT. Obejmuje ona zarówno leki dostępne na receptę, jak i wiele produktów sprzedawanych bez recepty, o ile spełniają definicję wyrobu medycznego.

Absurd podatkowy: słodycze tańsze w podatku niż leki ratujące życie

"VAT na leki wynosi 8% i obejmuje praktycznie wszystkie preparaty, nawet te ratujące życie. Tymczasem wiele artykułów spożywczych, w tym słodycze czy przekąski, objęto stawką 5%. W efekcie zdarza się, że zakup batonika obciążony jest mniejszym podatkiem niż lek decydujący o zdrowiu pacjenta" – wskazuje Kwarciak.

Dodaje również, że system podatkowy pełen jest sprzeczności. Usługi medyczne są całkowicie zwolnione z VAT, natomiast leki stosowane w ramach zabiegów często powodują problemy interpretacyjne. "To kolejny przykład prawa tworzonego zza biurka, które nijak ma się do realiów" – podkreśla.

Zerowy VAT na leki: Unia Europejska daje zielone światło

Zdaniem autorów petycji w przypadku leków bardziej korzystne od zwolnienia podatkowego byłoby zastosowanie zerowej stawki VAT. Dzięki temu pacjenci nie ponosiliby ukrytych kosztów w cenie medykamentów.

Unijne przepisy pozostawiają państwom członkowskim pełną swobodę w tej kwestii. Zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/607 możliwe jest całkowite zniesienie VAT na leki. Potwierdzono to również w uzasadnieniu do projektu nowelizacji ustawy o VAT z 2024 roku.

Jak zerowy VAT na leki obniży koszty leczenia?

Leki od lat stanowią znaczącą część domowych wydatków, a w przypadku poważnych chorób miesięczne rachunki za farmakoterapię sięgają kilku, a nawet kilkunastu tysięcy złotych. Szczególnie trudna sytuacja dotyczy pacjentów cierpiących na choroby przewlekłe, które nie podlegają refundacji.

"Każdy, kto zmagał się z ciężką chorobą, wie, jak szybko rosną wydatki na leki. Zerowy VAT nie rozwiąże wszystkich problemów, ale może dać realną ulgę– oszczędności sięgające nawet kilkuset złotych miesięcznie. A chodzi też o zasadę: państwo nie powinno bogacić się na ludzkim cierpieniu" – zaznacza Kwarciak.

Zerowa stawka VAT tylko dla części leków?

Niektórzy eksperci ostrzegają, że preferencja podatkowa powinna być ograniczona. Zwracają uwagę, iż wiele osób nadużywa suplementów diety czy popularnych leków przeciwbólowych. Fundacja nie wyklucza dyskusji na ten temat, sugerując jednak, by zerowa stawka objęła przynajmniej leki na receptę oraz preparaty stosowane w leczeniu ciężkich chorób.

"Nie jesteśmy farmaceutami, ale chcemy rozpocząć debatę o sprawiedliwości podatkowej. Obecny system budzi poważne wątpliwości" – podkreślają autorzy petycji.

Wielkie firmy unikają CIT, a pacjenci płacą VAT

Zdaniem prezesa fundacji problem nie sprowadza się wyłącznie do VAT-u. "Wystarczy spojrzeć na listę największych podatników CIT. Widać tam ogromne dysproporcje. Międzynarodowe korporacje działające w Polsce często osiągają miliardowe przychody, a mimo to wykazują symboliczne zyski. Trudno uwierzyć, że to efekt genialnego zarządzania. Bardziej prawdopodobne, że chodzi o sztuczne manewry księgowe, które pozwalają płacić niższy podatek" – ocenia Kwarciak.

Sprawiedliwość społeczna zamiast podatku od choroby

Na zakończenie autorzy petycji podkreślają, że ich propozycja nie dotyczy wyłącznie rachunków ekonomicznych, lecz przede wszystkim kwestii sprawiedliwości społecznej. "Wielu ludzi zwyczajnie nie stać na wykupienie potrzebnych leków. Każda złotówka w portfelu pacjenta ma dziś znaczenie. Zamiast sięgać po pieniądze chorych i umierających, rząd powinien wreszcie zająć się opodatkowaniem międzynarodowych gigantów" – podsumowuje Krzysztof Kwarciak.