Przez nielegalne pobieranie paliw lub energii należy rozumieć pobieranie paliw lub energii bez zawarcia umowy, z całkowitym albo częściowym pominięciem układu pomiarowo-rozliczeniowego lub poprzez ingerencję w ten układ mającą wpływ na zafałszowanie pomiarów dokonywanych przez układ pomiarowo-rozliczeniowy. Wynika to z regulacji zawartej w art. 3 pkt 18 ustawy – Prawo energetyczne.
– Dla ustalenia samego faktu nielegalnego pobierania energii konieczne jest wykazanie, że energia rzeczywiście została pobrana. Taką opinię wyrażono w uchwale Sądu Najwyższego z 10 grudnia 2009 r., sygn. akt. III CZP 107/09. Poszkodowanym w takim przypadku jest przedsiębiorstwo energetyczne, zwykle przedsiębiorstwo sieciowe, a nie spółka obrotu, czyli sprzedawca energii – mówi Wojciech Bigaj, radca prawny w kancelarii Grynhoff Woźny Wspólnicy.
Wojciech Bigaj podkreśla, że to przedsiębiorstwo energetyczne powinno wykazać odpowiedzialność odbiorcy lub sprawcy za nielegalne pobieranie energii. W przypadku ingerencji w układ pomiarowy, konieczne wydaje się przeprowadzenie badania licznika przez właściwą instytucję w celu wykazania zafałszowania pomiarów.

Pobieranie opłaty

Reklama
Zgodnie z art. 57 prawa energetycznego w razie nielegalnego pobierania paliw lub energii przedsiębiorstwo energetyczne może pobierać od odbiorcy, a w przypadku, gdy pobór paliw lub energii nastąpił bez zawarcia umowy, może pobierać od sprawcy opłatę w wysokości określonej w taryfie (chyba że nielegalne pobieranie paliw lub energii wynikało z wyłącznej winy osoby trzeciej, za którą odbiorca nie ponosi odpowiedzialności) albo dochodzić odszkodowania na zasadach ogólnych.
Wojciech Bigaj zwraca uwagę, że po ostatniej nowelizacji prawa energetycznego należności z tytułu opłaty stwierdzone prawomocnym wyrokiem sądu podlegają ściągnięciu w trybie kodeksu postępowania cywilnego, a nie w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.
Niezależnie od możliwości wymierzenia sankcji finansowych przedsiębiorstwo energetyczne może wstrzymać dostarczanie paliw gazowych, energii elektrycznej lub ciepła, jeśli w wyniku przeprowadzonej u odbiorcy kontroli zostanie stwierdzone, że nastąpił nielegalny pobór paliw gazowych, energii elektrycznej lub ciepła. Dostarczanie energii powinno nastąpić bezzwłocznie po ustaniu przyczyny uzasadniającej wstrzymanie dostarczania, czyli po zaprzestaniu nielegalnego pobierania energii.
W swoich wystąpieniach prezes Urzędu Regulacji Energetyki (URE) uznał za działania bezprawne wymuszanie przez przedsiębiorstwa wnoszenia opłat poprzez zagrożenie wstrzymaniem dostaw energii, jeżeli opłata za nielegalny pobór nie zostanie uiszczona niezwłocznie.
Należy również pamiętać, że nielegalny pobór energii może zostać uznany za przestępstwo zagrożone karą pozbawienia wolności od trzech miesięcy do pięciu lat. Tak wynika bowiem z art. 278 par. 5 kodeksu karnego.

Sposób rozliczeń

Przy okazji warto również przedstawić sposób, w jaki generalnie przedsiębiorstwa energetyczne rozliczają się z odbiorcami.
Jak podkreśla Wojciech Bigaj, ustawa – Prawo energetyczne przewiduje dwa sposoby prowadzenia przez przedsiębiorstwa energetyczne rozliczeń z tytułu dostarczania odbiorcom energii. Zgodnie z art. 45a ust. 1 prawa energetycznego przedsiębiorstwo energetyczne wylicza opłaty za dostarczane do odbiorcy paliwa gazowe, energię elektryczną lub ciepło na podstawie cen i stawek opłat zawartych w taryfie (podlegającej zatwierdzeniu przez prezesa URE) lub na podstawie cen i stawek opłat ustalanych na rynku konkurencyjnym (nie-podlegających zatwierdzeniu przez prezesa URE).
W myśl art. 3 pkt 17 prawa energetycznego taryfą jest „zbiór cen i stawek opłat oraz warunków ich stosowania, opracowany przez przedsiębiorstwo energetyczne i wprowadzany jako obowiązujący dla określonych w nim odbiorców w trybie określonym ustawą”, czyli w formie decyzji administracyjnej. Do prowadzenia rozliczeń na podstawie taryfy zobowiązane są, co do zasady, wszystkie przedsiębiorstwa energetyczne posiadające koncesje. Przedsiębiorstwa takie ustalają taryfy dla paliw gazowych i energii, które podlegają zatwierdzeniu przez prezesa URE (w formie decyzji administracyjnej), a także proponują okres ich obowiązywania.

Bez dowolności

Przedsiębiorstwa energetyczne nie mogą kształtować taryf w dowolny sposób, ale powinny stosować zasady kalkulacji cen i stawek opłat zawarte w prawie energetycznym oraz w przepisach wykonawczych.
Natomiast do prowadzenia rozliczeń na podstawie cen i stawek opłat ustalonych na rynku konkurencyjnym uprawnione są tylko te przedsiębiorstwa energetyczne, które zostały zwolnione z obowiązku przedkładania taryf do zatwierdzania. Prezes URE może zwolnić przedsiębiorstwo energetyczne z obowiązku przedkładania taryf do zatwierdzenia, jeżeli stwierdzi, że działa ono w warunkach konkurencji (art. 49 ust. 1 prawa energetycznego). Prezes URE może także cofnąć udzielone zwolnienie w przypadku ustania warunków je uzasadniających.
Należy pamiętać, że w przypadku zmiany taryfy (zatwierdzanej przez prezesa URE) nowe ceny i stawki opłat obowiązują po opublikowaniu nowej taryfy w Biuletynie URE, po wprowadzeniu taryfy do stosowania przez przedsiębiorstwo, bez konieczności podpisania aneksu do umowy z przedsiębiorstwem energetycznym. Jak podkreśla Wojciech Bigaj, powyższa zasada nie obowiązuje w przypadku cenników ustalanych na rynku konkurencyjnym. Konieczne jest tu poinformowanie odbiorcy o nowych cenach – w przypadku cenników stanowiących wzorce umowne – lub podpisanie z odbiorcą aneksu do umowy.

Ważne

Przedsiębiorstwo energetyczne powinno wykazać odpowiedzialność odbiorcy lub sprawcy za nielegalne pobieranie energii. W przypadku ingerencji w układ pomiarowy konieczne wydaje się przeprowadzenie badania licznika przez właściwą instytucję w celu wykazania zafałszowania pomiarów