George Soros, który zatytułował jedną ze swoich książek „The Alchemy of Finance”, przy pomocy alchemicznej metafory zwraca uwagę na „cudowną” zdolność kreowania kredytu. Okazuje się jednak, że pomiędzy alchemią a finansami istnieją znacznie silniejsze, historyczne powiązania.

Cofnijmy się do XVII w., kiedy formował się system nowoczesnych finansów. Dużym problemem, z którym borykała się ówczesna Anglia, był niedostatek pieniądza. Brak odpowiedniej ilości środka płatniczego spowalniał handel, przemysł włókienniczy oraz powodował nasilenie kwestii społecznych związanych z bezrobociem. Jako rozwiązanie problemu sugerowano często wprowadzenie restrykcji w handlu zagranicznym i wspieranie napływu metali szlachetnych zza granicy.

>>> Czytaj też: Bankowa alchemia, czyli jak wyczarować kapitał z kapelusza

W połowie stulecia pojawił się jednak zupełnie inny sposób myślenia o gospodarce. U jego podstaw leżały poglądy Francisa Bacona o zdolności ludzkości do uzyskania władzy nad naturą dzięki nauce. Istotna rolę odegrała również alchemia, która postrzegała przyrodę jako ustawicznie ewoluujący proces, który odpowiednio interweniując można przyspieszyć .

Zwolennicy takich poglądów zgromadzili się wokół imigranta z Prus Samuela Hartliba. Korespondencyjna sieć naukowców znana jako Krąg Hartliba tworzyła i propagowała porady w jaki sposób poradzić sobie z niedostatkami przyrody poprzez postęp w rolnictwie, botanice, mechanice, przemyśle, chemii itd. Członkowie kręgu chcieli zapoczątkować proces zmian, który ostatecznie wyeliminuje wszelkie społeczne, ekonomiczne i polityczne problemy i doprowadzi do powstania raju na ziemi.

Krąg Hartliba zmierzył się również z problemem braku pieniądza. Na początku spróbował rozwiązać go za pomocą alchemii. Sprowadzono najbardziej znanych alchemików i zapewniono im składniki niezbędne do eksperymentów. Liczono oczywiście na odkrycie eliksiru zmieniającego ołów w złoto. Gdy te nadzieje zawiodły Krąg Hartliba skoncentrował się na innych sposobach zwiększenia podaży pieniądza.

>>> Zobacz też: Spekulacyjny pieniądz krąży po świecie, szukając okazji do szybkiego zarobku

Członkowie kręgu opublikowali pierwsze propozycje wprowadzenia do powszechnego obiegu pieniądza kredytowego, które w rezultacie przyczyniły się do powstania Banku Anglii w 1694 r. Zdaniem Williama Pottera papierowa waluta oparta na wartości ziemi ma potencjał wytarzania bogactwa w nieskończoność. Inny członek Kręgu Hartliba swierdził nawet, że sprawnie działający system kredytu to tak naprawdę „eliksir Kamienia Filozofów”.

Można zatem powiedzieć, że alchemia jest połączona z finansami co najmniej na trzech płaszczyznach. Po pierwsze, jako metafora alchemia obrazowo oddaje zdolność kredytu do tworzenia wartości. Po drugie obie dziedziny mają ten sam cel – rozwiązanie kwestii braku pieniądza. Po trzecie wreszcie, alchemia inspirowała członków Kręgu Hartliba, przyczyniając się do powstania współczesnego systemu finansowego.