Nauczyłem się dziś nowego słowa: heterarchia. Natknąłem się na nie w materiałach tegorocznego szczytu w Davos. Okazuje się, że oznacza liczne struktury nakładające się na siebie, połączone, podlegające interakcji i tworzące sieć. Do licha! Czy po to wspinam się na szwajcarskie szczyty, by poszerzać swoje słownictwo?
Światowe Forum Ekonomiczne co roku ustala temat. Zawsze jest to pretensjonalny nonsens, mający wyznaczać, o czym uczestnicy mają rozmawiać w szwajcarskich Alpach, a przynajmniej na to liczą organizatorzy. W tym roku temat to „Przekształcanie świata: konsekwencje dla społeczeństwa, polityki i biznesu” (“The Reshaping of the World: Consequences for Society, Politics and Business”).
Często jednak forum zajmuje się bieżącymi kryzysami, problemami niecierpiącymi zwłoki, gospodarczymi nagłymi wypadkami i wszyscy zapominają slogan jeszcze zanim wystygnie pierwsze danie.
Nagle zdałem sobie sprawę, że piszę swój tekst na iPadzie, z klawiaturą podłączoną przez Bluetooth, lecąc 9 km nad ziemią i używając sieci WiFi linii lotniczych, by za chwilę przeczytać wpis na blogu wpływowego 19-latka z jednego ze wschodnich krajów rozwijających się. Chwileczkę, pomyślałem – tegoroczny temat może mieć jednak jakieś szanse przetrwania. Wbrew tradycji może również mieć sens (pod warunkiem, że się da to powiedzieć po ludzku!).
>>> Polecamy: Świat w obiektywie reporterów Bloomberga: najlepsze zdjęcia 2013 roku
Tegoroczne hasło daje wyraz ogromnym zmianom, które nastąpiły jednocześnie w ciągu pięciu lat kryzysu: wszechobecny Internet przebił się do uprzednio zamkniętych społeczności, media społecznościowe przeżyły boom, nastąpiła rewolucja komunikacyjna, pojawiły się nowe silne gospodarki i nastąpiło zasadnicze przesunięcie siły gospodarczej na wschód. W niewiarygodnie krótkim czasie wszystkie powszechnie uznawane prawdy, którymi kierowaliśmy się od końca drugiej wojny światowej, obróciły się wniwecz.
W tym roku Davos odtrąbi koniec bezpośredniego zagrożenia ze strony kryzysu, a potem każe nam myśleć, co dalej i jak sobie z tym poradzić. Uczestników poproszono, by przedyskutowali, w jaki sposób społeczeństwo powinno podejmować decyzje w tym nowym świecie.
Wydaje mi się, że Forum ma rację. Nie chodzi tylko o smartfony, blogowanie i Facebooka. Chodzi o nowe sposoby robienia prawie wszystkiego.
Gospodarcze, społeczne i kulturowe szkody jakie wyrządził kryzys są widoczne wszędzie; do życia budzi się świat, w którym nie obowiązują dawne zasady, a nowych jeszcze nie ustalono i nie spisano. Pod względem gospodarczym świat należy do banków centralnych. Pod względem społecznym „stracone pokolenie” zagraża spójności. Pod względem kulturowym kwestia prywatności wysunęła się na czoło agendy – od rządowego węszenia w życiu obywateli w stylu NSA po firmy prywatne takie jak Facebook, Google (w tym jego zastanawiający zakup serwisu Nest w tym tygodniu) oraz Yahoo, którym się wydaje, że traktowanie moich informacji jak ich własnych i odsprzedawanie ich jest w porządku.
Davos działa najlepiej w dwóch jasnych sytuacjach: gdy jest ogromny pożar do ugaszenia, bo ważni gracze gospodarczy współpracują przy gaszeniu go (Bliski Wschód, wielka recesja i kryzys w strefie euro same się nasuwają jako przykłady) lub gdy mają miejsce poważne zmiany gospodarcze i społeczne. Uczestnikom Forum często zdarzało się przedobrzyć z powodu pompatyczności, ale nie sądzę, by miało się tak stać tym razem. Tematy dotyczą przyszłości, wszyscy o nich myślą, wszyscy zdajemy sobie sprawę, że „czasy się zmieniły” i naprawdę nie wiemy, jak sobie z tym poradzić.
Pytanie, czy ludzie, którzy przyjadą do Davos będą umieli odłożyć na bok swoje własne małe cele na kilka dni, usiąść i rzeczywiście zastanowić się, z jaką rzeczywistością musimy się zmierzyć teraz, gdy spóźnione odbicie gospodarcze wciąż nie nadchodzi. Muszą przemyśleć rolę rządu, biznesu, mediów społecznościowych i tradycyjnych w tym wszystkim. Jeśli są w stanie to zrobić, to warto odbyć podróż w szwajcarskie góry.
Oczywiście będzie to wymagało od prezesów, ministrów i panów szlachta z Davos, by dawali przykład własnym zachowaniem i zachowywali się heterarchicznie. Być może Forum w Davos powinno rozdać delegatom słowniki na wypadek, gdyby ktoś miał wątpliwości, co to znaczy.
>>> Model gospodarki zakładający, że ludzie rozumieją gospodarkę i zachowują się w pełni racjonalnie jest błędny - pisze Mark Buchanan w swoim felietonie "Hej, ekonomiści, ludzie są skomplikowani!"
Tekst został opublikowany za zgodą CNN. Śledź relacje ze Światowego Forum Ekonomicznego na kanale CNN International i CNN.com od poniedziałku.
/>