W pierwszej części roku utrzymywało się wysokie (przekraczające 7 proc.) tempo wzrostu gospodarczego, rosła produkcja przemysłowa, a po latach starań kraj ten stał się członkiem Światowej Organizacji Handlu (WTO).
Oznaczało to ściślejszą integrację z gospodarką światową, ale i konieczność przyjęcia obowiązujących wszystkie państwa członkowskie reguł.
Druga część mijającego roku jest zupełnie inna. Zmniejsza się produkcja przemysłowa, kurs krajowej waluty obniża się mimo wysiłków banku centralnego, wydającego na interwencje na rynku walutowym miliardy dolarów. Drastycznie spadają wpływy z eksportu, powiększa się deficyt na rachunku obrotów bieżących, a stopa inflacji sięga 30 proc.
W pierwszych miesiącach 2008 r. miarą sukcesu było uzyskanie członkostwa w WTO, ostatni kwartał zaznaczył się przyznaniem Ukrainie przez Międzynarodowy Fundusz Walutowy 16,5 mld dol. kredytu na łagodzenie skutków kryzysu.
Reklama
Nadzwyczajnie wysoki kredyt MFW (stanowiący aż 8-krotność ukraińskiej kwoty w Funduszu, zazwyczaj przyjmuje się 3-krotność kwoty) mówi wiele o skali bieżących potrzeb ukraińskiej gospodarki. MFW obwarował przyznanie kredytu koniecznością reform: zlikwidowaniem deficytu budżetowego, zmianami w polityce kursowej, ożywieniem sektora bankowego.
Pomoc z MFW
Pomoc MFW w dłuższym okresie powinna dać korzystne efekty gospodarcze, jednak na początku będzie rodzić bolesne skutki, w postaci np. redukcji wydatków budżetowych na cele społeczne. Nieunikniona będzie dalsza deprecjacja hrywny. To zaś może spowodować spadek zaufania do krajowej waluty i chęć masowego wycofywania depozytów z banków.
Dopiero po jakimś czasie obniżka kursu hrywny powinna przynieść pozytywne skutki: zwiększenie konkurencyjności gospodarki, wzrost wpływów eksportowych (oczywiście pod warunkiem, że ożywi się popyt za granicą) oraz wzrost produkcji krajowej.
Dla kraju, którego aż 40 proc. wpływów eksportowych pochodzi z wywozu produktów hutnictwa, drastyczny spadek popytu i cen tych wyrobów na rynku międzynarodowym oznacza szok. Światowe ceny niektórych wyrobów stalowych w ciągu zaledwie kilku miesięcy spadły o dwie trzecie.
Mniejsze wpływy z eksportu to niejedyna przyczyna pogorszenia bilansu obrotów bieżących. W 2009 roku drastycznie mają wzrosnąć koszty importu gazu na Ukrainę. Trudno liczyć na sfinansowanie rosnącego deficytu napływem kapitału z zagranicy. W warunkach światowego kryzysu należy się liczyć zarówno ze zmniejszeniem bezpośrednich inwestycji zagranicznych, jak i ograniczeniem dostępu do kredytów.
Według ostatnich prognoz sytuacja gospodarcza Ukrainy powinna zacząć się poprawiać w drugiej części przyszłego roku. Dużo będzie zależało od tego, jak szybko ożywi się gospodarka światowa, a z nią popyt na eksportowane przez Ukrainę produkty, oraz jak spożytkowany zostanie przez samą Ukrainę kredyt MFW.
Najważniejsze: nie bać się
Pogorszenie sytuacji gospodarczej musi wpływać na współpracę polskich przedsiębiorstw z tym rynkiem. W większości przypadków, jeśli nie dotyczy to sektorów dotkniętych bezpośrednio kryzysem, wpływ ten nie jest jednak szczególnie duży.
Na prowadzenie interesów na Ukrainie nie narzeka Tomasz Modzelewski, prezes Zelmer Trading.
- Ryzyko teraz jest większe, więc trzeba się mieć na baczności. Kryzys powoduje spadek ilości gotówki w systemie. To zmniejsza płynność finansową klientów, co prowadzi do ograniczenia zakupów. Niestabilny kurs hrywny powoduje zwiększone ryzyko utraty marży w odroczonych transakcjach - zauważa prezes Zelmer Trading.
Dla Zelmera, podobnie jak dla wielu polskich firm, rynek ukraiński jest rynkiem przyszłościowym. Rozpoczęte zmiany gospodarcze mają charakter ciągły, choć można zastanawiać się, jak szybko będą one postępować.
- Rynek ten jest dla nas rynkiem szybko rosnącym, chociaż znamy jego ograniczenia i niepewności. Niezależnie od możliwych turbulencji, w długiej perspektywie można oczekiwać wzrostu wartości i atrakcyjności tego rynku - ocenia prezes Tomasz Modzelewski.
Jego zdaniem po pierwsze - nie należy się bać. Po drugie - trzeba działać konsekwentnie, budować dystrybucję, świadomość marki, relacje z klientami. Po trzecie - unikać finansowego ryzykanctwa.
VADEMECUM INWESTORA
Podatek dochodowy
Na Ukrainie obowiązuje liniowy podatek dochodowy od osób fizycznych. Stawka wynosi 15 proc. Do niektórych rodzajów dochodów stosowana jest stawka 5 proc. Stosuje się jednolitą 25-proc. stawkę dla przedsiębiorstw rezydentów.
Stawka 15 proc. obowiązuje również przy rozliczeniu podatku CIT oraz dochodów np. z honorariów, dywidend, praw autorskich.
Wysokość jednolitej stawki podatku VAT ustalono na Ukrainie na 20 proc. Istnieje również stawka 0 proc. stosowana m.in. w odniesieniu do eksportu towarów i usług.
Obowiązek rejestracji do podatku VAT mają firmy, które w roku poprzednim osiągnęły dochody ze sprzedaży towarów i usług powyżej 300 tys. UAH, czyli ok. 40 tys. euro.
Ubezpieczenia społeczne
Składki ubezpieczeniowe płacone przez pracodawców od wynagrodzenia brutto obejmują wpłaty dokonywane przez pracodawcę na:
• fundusz emerytalny (33,2 proc.),
• fundusz bezrobocia (2,5 proc.),
• fundusz ubezpieczeń społecznych (2,5 proc.),
• fundusz ubezpieczenia od nieszczęśliwych wypadków (od 0,84 do 13,8 proc.),
• fundusz na wypadek czasowej utraty zdolności do pracy (2 proc.).
Składki płacone przez pracowników obejmują:
• fundusz emerytalny (1 proc., jeśli łączny dochód nie przekracza 150 UAH, lub 2 proc., jeżeli jest od tej kwoty wyższy),
• fundusz bezrobocia (0,5 proc.),
• fundusz ubezpieczeń społecznych (0,5 proc.),
• fundusz na wypadek czasowej utraty zdolności do pracy (0,25 proc.).
Rejestracja firm
Podstawą rozpoczęcia działalności gospodarczej zarówno przez osoby prawne, jak i fizyczne jest uzyskanie wpisu do jednolitego rejestru osób prawnych i fizycznych - indywidualnych przedsiębiorców, a także do Państwowego Komitetu Statystyki, Państwowej Administracji Podatkowej, funduszy obowiązkowych ubezpieczeń społecznych, oraz otwarcie rachunku bankowego. Rozpatrzenie dokumentów przez organ rejestrujący trwa do trzech dni.
Wpisanie nazwy spółki do rejestru firm zajmuje jeden dzień, a cała rejestracja - 30 dni (dla osób prawnych) i 10 dni (dla osób fizycznych). Przeciętny koszt procedur to 1,5 tys. euro.
Formy prawne firm
Osoba fizyczna może prowadzić działalność gospodarczą jako indywidualny przedsiębiorca lub w formie jednoosobowej spółki na zasadach przewidzianych dla osób prawnych.
Najpopularniejszą formą prawną spółek jest spółka z ograniczoną odpowiedzialnością. Kapitał założycielski wynosi co najmniej 100 płac minimalnych. Założycielami mogą być osoby fizyczne lub prawne, a ich liczba musi być większa od dwóch. Gdy udziałowców jest więcej niż 10, spółka musi w ciągu roku zostać przekształcona w akcyjną. Przed zarejestrowaniem musi być wpłacone co najmniej 30 proc. kapitału.
Do powołania spółki akcyjnej trzeba wnieść kapitał założycielski stanowiący równowartość 1250 minimalnych płac. Co najmniej połowa kapitału musi być wpłacona przed zarejestrowaniem.
Cła
W handlu z Ukrainą obowiązują cła. Dla dokonania odprawy celnej i przemieszczenia towarów przez granicę konieczne jest nadanie towarowi właściwego kodu z Ukraińskiej Klasyfikacji Towarów Zagranicznej Działalności Gospodarczej.
Podatki i otoczenie socjalne
Ukraińskie przedsiębiorstwo średniej wielkości musi dokonać w roku prawie aż 100 różnego rodzaju płatności. Zajmuje mu to 850 godz. Płatności z tytułu podatku dochodowego stanowią 11,5 proc. rocznego zysku handlowego, wszystkie płatności podatkowe oraz obowiązkowe składki - 58,4 proc. zysku handlowego.
Rejestracja firmy zajmuje średnio 27 dni, wymaga wykonania 10 procedur, a koszt całej operacji stanowi równowartość 5,5 proc. dochodu narodowego brutto w przeliczeniu na jednego mieszkańca.
