Zakaz sprzedaży nieruchomości rolnych już obowiązuje - istnieją jednak pewne wyjątki
Obowiązująca od 14 kwietnia 2016 r. ustawa o wstrzymaniu sprzedaży nieruchomości Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa wprowadziła 10-letni zakaz zbywania państwowych gruntów rolnych. Obejmuje on zarówno całe nieruchomości, jak i ich części oraz udziały we współwłasności. Od tej reguły istnieją jednak wyjątki – sprzedaż jest dopuszczalna m.in. w przypadku:
- gruntów przeznaczonych w planie miejscowym lub decyzji o warunkach zabudowy na cele inne niż rolne (np. inwestycje przemysłowe, transportowe, mieszkaniowe czy rekreacyjne),
- nieruchomości w granicach specjalnych stref ekonomicznych,
- domów, lokali mieszkalnych, budynków gospodarczych, garaży i ogródków przydomowych,
- nieruchomości rolnych o powierzchni do 2 ha oraz
- udziałów we współwłasności takich nieruchomości.
Sprzedaż w pozostałych przypadkach wymaga zgody Ministra Rolnictwa – na wniosek Dyrektora Generalnego Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa – i tylko wówczas, gdy przemawiają za tym istotne względy społeczno-gospodarcze.
Nowy Prezydent Karol Nawrocki chce wydłużenia zakazu do 20 lat
9 sierpnia 2025 r. prezydent Karol Nawrocki podpisał projekt ustawy o wstrzymaniu sprzedaży nieruchomości z Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa, który przedłuża obowiązujący zakaz o kolejne 10 lat – do 30 kwietnia 2036 r.
Projekt przewiduje, że:
- sprzedaż nieruchomości objętych zakazem, dokonana bez wymaganej zgody ministra, będzie nieważna z mocy prawa,
- dotychczasowe wyjątki od zakazu pozostaną w mocy.
"Ustawa o ochronie polskiej wsi wzywa większość parlamentarną i rząd, zgodnie z moimi obietnicami wyborczymi, do tego, aby przedłużyć moratorium na sprzedaż polskiej ziemi – i to właśnie dzisiaj podpisałem" – podkreślił prezydent Nawrocki.
Ustawa bez kosztów dla budżetu państwa, ale z efektami społecznymi
Według obliczeń Prezydenta, zmiana nie spowoduje nowych wydatków ani dochodów po stronie budżetu państwa. Przychody ze sprzedaży mienia w ramach obowiązujących wyjątków mają pozostać na podobnym poziomie jak w latach poprzednich (w 2022 r. – 1,697 mld zł, w 2023 r. – 1,686 mld zł, w 2024 r. – 1,139 mld zł).
Według uzasadnienia projektu, przedłużenie zakazu:
- chroni grunty rolne przed spekulacyjnym wykupem, w tym przez fundusze inwestycyjne,
- wzmacnia bezpieczeństwo żywnościowe kraju,
- sprzyja utrzymaniu gospodarstw rodzinnych jako podstawy ustroju rolnego (art. 23 Konstytucji RP),
- wspiera rolników, którzy mogą przeznaczać środki na inwestycje zamiast na zakup ziemi,
- utrwala model dzierżawy jako tańszej i kontrolowanej formy korzystania z państwowych gruntów.
Zmiana preambuły – polityczny sygnał nowego Prezydenta RP Karola Nawrockiego
Projekt nowelizuje również preambułę ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego z 11 kwietnia 2003 r., wzmacniając akcent na ochronę polskiego rolnictwa i produkcji rolnej przed skutkami m.in. napływu tanich produktów spoza UE oraz potencjalnymi efektami umowy handlowej UE–Mercosur.
W nowym brzmieniu preambuła zobowiązuje władze publiczne m.in. do:
- przeciwdziałania skutkom napływu towarów rolnych z Ukrainy i krajów Mercosur,
- sprzeciwu wobec likwidacji Wspólnej Polityki Rolnej UE i ograniczania unijnego budżetu na rolnictwo,
- wzmacniania ochrony gospodarstw rodzinnych i bezpieczeństwa żywnościowego obywateli.
Rządowy projekt wstrzymujący sprzedaż nieruchomości Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa
Z niemalże identyczną inicjatywą wyszedł niedawno rząd. Projekt ustawy przewiduje przedłużenie okresu wstrzymania sprzedaży nieruchomości Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa o kolejne 10 lat, tj. do dnia 30 kwietnia 2036 r. Jak czytamy w uzasadnieniu ustawy - wraz z wejściem w życie ustawy o wstrzymaniu sprzedaży nieruchomości Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa oraz o zmianie niektórych ustaw, podstawowym sposobem zagospodarowania nieruchomości Zasobu stała się dzierżawa, a dotychczasowe doświadczenia wskazują, że forma ta jest korzystna dla rolników.
Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 14 kwietnia 2016 r. o wstrzymaniu sprzedaży nieruchomości Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz.U. 2025 poz. 559)