Zakaz sprzedaży nieruchomości rolnych już obowiązuje - istnieją jednak pewne wyjątki

Obowiązująca od 14 kwietnia 2016 r. ustawa o wstrzymaniu sprzedaży nieruchomości Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa wprowadziła 10-letni zakaz zbywania państwowych gruntów rolnych. Obejmuje on zarówno całe nieruchomości, jak i ich części oraz udziały we współwłasności. Od tej reguły istnieją jednak wyjątki – sprzedaż jest dopuszczalna m.in. w przypadku:

  • gruntów przeznaczonych w planie miejscowym lub decyzji o warunkach zabudowy na cele inne niż rolne (np. inwestycje przemysłowe, transportowe, mieszkaniowe czy rekreacyjne),
  • nieruchomości w granicach specjalnych stref ekonomicznych,
  • domów, lokali mieszkalnych, budynków gospodarczych, garaży i ogródków przydomowych,
  • nieruchomości rolnych o powierzchni do 2 ha oraz
  • udziałów we współwłasności takich nieruchomości.

Sprzedaż w pozostałych przypadkach wymaga zgody Ministra Rolnictwa – na wniosek Dyrektora Generalnego Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa – i tylko wówczas, gdy przemawiają za tym istotne względy społeczno-gospodarcze.

Nowy Prezydent RP Karol Nawrocki chce wydłużenia zakazu do 20 lat

9 sierpnia 2025 r. prezydent Karol Nawrocki podpisał projekt ustawy o wstrzymaniu sprzedaży nieruchomości z Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa, który przedłuża obowiązujący zakaz o kolejne 10 lat – do 30 kwietnia 2036 r.

Projekt przewiduje, że:

  • sprzedaż nieruchomości objętych zakazem, dokonana bez wymaganej zgody ministra, będzie nieważna z mocy prawa,
  • dotychczasowe wyjątki od zakazu pozostaną w mocy.

"Ustawa o ochronie polskiej wsi wzywa większość parlamentarną i rząd, zgodnie z moimi obietnicami wyborczymi, do tego, aby przedłużyć moratorium na sprzedaż polskiej ziemi – i to właśnie dzisiaj podpisałem" – podkreślił prezydent Nawrocki.

Ustawa bez kosztów dla budżetu państwa, ale z pozytywnymi efektami społecznymi

Według obliczeń Prezydenta, zmiana nie spowoduje nowych wydatków ani dochodów po stronie budżetu państwa. Przychody ze sprzedaży mienia w ramach obowiązujących wyjątków mają pozostać na podobnym poziomie jak w latach poprzednich (w 2022 r. – 1,697 mld zł, w 2023 r. – 1,686 mld zł, w 2024 r. – 1,139 mld zł).

Według uzasadnienia projektu, przedłużenie zakazu:

  • chroni grunty rolne przed spekulacyjnym wykupem, w tym przez fundusze inwestycyjne,
  • wzmacnia bezpieczeństwo żywnościowe kraju,
  • sprzyja utrzymaniu gospodarstw rodzinnych jako podstawy ustroju rolnego (art. 23 Konstytucji RP),
  • wspiera rolników, którzy mogą przeznaczać środki na inwestycje zamiast na zakup ziemi,
  • utrwala model dzierżawy jako tańszej i kontrolowanej formy korzystania z państwowych gruntów.

Zmiana preambuły jako polityczny sygnał nowego Prezydenta RP Karola Nawrockiego

Projekt nowelizuje również preambułę ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego z 11 kwietnia 2003 r., wzmacniając akcent na ochronę polskiego rolnictwa i produkcji rolnej przed skutkami m.in. napływu tanich produktów spoza UE oraz potencjalnymi efektami umowy handlowej UE–Mercosur.

W nowym brzmieniu preambuła zobowiązuje władze publiczne m.in. do:

  • przeciwdziałania skutkom napływu towarów rolnych z Ukrainy i krajów Mercosur,
  • sprzeciwu wobec likwidacji Wspólnej Polityki Rolnej UE i ograniczania unijnego budżetu na rolnictwo,
  • wzmacniania ochrony gospodarstw rodzinnych i bezpieczeństwa żywnościowego obywateli.

Rząd przedstawił swój projekt wstrzymujący sprzedaż nieruchomości Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa

Z niemalże identyczną inicjatywą wyszedł niedawno rząd. Projekt ustawy przewiduje przedłużenie okresu wstrzymania sprzedaży nieruchomości Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa o kolejne 10 lat, tj. do dnia 30 kwietnia 2036 r. Jak czytamy w uzasadnieniu ustawy - wraz z wejściem w życie ustawy o wstrzymaniu sprzedaży nieruchomości Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa oraz o zmianie niektórych ustaw, podstawowym sposobem zagospodarowania nieruchomości Zasobu stała się dzierżawa, a dotychczasowe doświadczenia wskazują, że forma ta jest korzystna dla rolników. W odróżnieniu od propozycji prezydenta, ustawa nie zawiera zmian w preambule ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego.

Podstawa prawna:

Ustawa z dnia 14 kwietnia 2016 r. o wstrzymaniu sprzedaży nieruchomości Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz.U. 2025 poz. 559)