Negocjacje w sprawie współpracy w nowych warunkach trwają od lutego, były one prowadzone mimo pandemii, ale dotychczas niczego nie ustalono - poinformował ekspert. Dodał, że stanowiska Unii Europejskiej i Wielkiej Brytanii w sprawie dalszej współpracy są "jak na razie" rozbieżne. "Nie widać też woli porozumienia się, każda że stron pozostaje przy swojej koncepcji" - dodał.
Ambroziak zaznaczył, że umowa o wystąpieniu Wielkiej Brytanii z UE co prawda daje możliwość przedłużania dalszych negocjacji nawet o dwa lata, ale brytyjski premier nie chce przeciągania rozmów i nie zgadza się na ustępstwa.
Zdaniem eksperta, Unii najbardziej odpowiada scenariusz, by współpraca z Wielką Brytanią odbywała się na dotychczasowych zasadach, tj. takich jakie obowiązują w tym roku, w okresie przejściowym; Wielka Brytania jest częścią wspólnego rynku, nie ma ceł, jest swobodny przepływ towarów, usług, kapitału i pracowników i jest ona traktowana - co do zasady - nadal jako państwo członkowskie.
Jak mówił, dużo gorszym scenariuszem, przynajmniej dla UE, jest tzw. twardy brexit, czyli wprowadzenie kontroli granicznych, ceł itp. Brytyjczycy są zainteresowani tym, by "uciec spod tego regulacyjnego parasola Unii". Nie chcą przystać na warunki UE, gdyż cała idea brexitu był taka, że kraj ten chce być niezależny.
Dotychczasowe stanowisko rządu brytyjskiego wskazuje, że preferowaną formą współpracy będzie umowa o wolnym handlu.
Według Ambroziaka, jeżeli nie dojdzie do zawarcia umowy, to wrócą cła. Nie jest to korzystne dla wymiany handlowej. Unijne cła na import niektórych towarów np. rolno-spożywczych czy motoryzacyjnych nie są zbyt liberalne, a na eksporcie takich towarów zależy Wielkiej Brytanii. Z kolei Brytyjczycy też wprowadzą taryfę celną, która dotknie - w przypadku Polski - głównie m.in. produkty mięsne i ich przetwory oraz artykuły mleczarskie.
Ambroziak zwrócił też uwagę, że rozmowy z Brytyjczykami dotyczą też kwestii jak traktować handel z Irlandią Północną. "A ta sprawa jest bardzo skomplikowana" - zaznaczył. Ponadto UE chce, żeby Wielka Brytania, mimo że nie będzie członkiem Wspólnoty, respektowała normy i standardy takie jakie obowiązują w UE np. dotyczące spraw pracowniczych czy ochrony środowiska.
"Stanowisko Wielkiej Brytanii nie sprzyja osiągnięciu kompromisu, a różnice są fundamentalne. Zawarcie takiego porozumienia w tym roku wydaje się bardzo mało prawdopodobne" - ocenił Ambroziak.
W opinii resortu rolnictwa, "na obecnym etapie nie da się przesądzić jak będą wyglądać relacje UE-Wielka Brytania od 1 stycznia 2021 roku. Pewne jest, że nie będą one takie same jak dzisiaj i w handlu z Wielką Brytanią pojawią się dodatkowe obowiązki i ograniczenia. Kształt przyszłych relacji może być znany na krótko przed końcem okresu przejściowego" - uważa resort.
Według ministerstwa rolnictwa, nie można wykluczyć, że do końca 2020 r. przyszłe relacje między Unią Europejską i Zjednoczonym Królestwem nie zostaną uregulowane. Wówczas wzajemne relacje gospodarcze zostaną oparte na zasadach Światowej Organizacji Handlu, co oznacza m.in. wprowadzenie ceł i kontroli celnych (jak obecnie dla krajów spoza Unii Europejskiej), zmiany w zasadach rozliczania VAT, podatku akcyzowego, konieczność dostosowania przedsiębiorców i eksporterów do brytyjskich regulacji, ograniczenia dla firm transportowych itd. Możliwe jest także wynegocjowanie umowy dotyczącej tylko części obszarów wzajemnych relacji i pozostawienie pozostałych obszarów bez umowy.
Negocjacje powinny zakończyć się do 15 października.
Zjednoczone Królestwo jest naszym trzecim co do wielkości partnerem handlowym, a w przypadku żywności - drugim. W 2019 r. (wstępne dane MF CIHZ) wartość polskiego eksportu produktów rolno-spożywczych wyniosła ponad 2,7 mld euro, a saldo dodanie było na poziomie 2,1 mld euro. Wywóz żywności do W. Brytanii stanowi 8,9 proc. całego eksportu tych produktów wobec 9,3 proc. w 2018 r. W pierwszym półroczu 2020 r. wartość eksportu żywności do Wielkiej Brytanii osiągnęła wartość 1,5 mld euro tj. stanowiła 9 proc.
Główną pozycją eksportową jest mięso, przede wszystkim drobiowe, i jego przetwory. Następne - to czekolada i wyroby zawierające kakao, chleb, pieczywo cukiernicze i ciastka, warzywa świeże i schłodzone, a także różnego rodzaju produkty mleczne m.in. sery i twarogi i tzw. galanteria mleczna.