Kwestia ustalania rezydencji podatkowej została uregulowana w przepisach podatkowych od 1 stycznia 2007 r. Przed tą datą do określenia miejsca zamieszkania, również dla celów podatkowych, zastosowanie miała definicja zawarta w kodeksie cywilnym.
Od miejsca rezydencji podatkowej zależą obowiązki podatkowe danej osoby. Jeśli podatnik ma miejsce zamieszkania (rezydencję) w Polsce, przed krajowym fiskusem musi wykazywać wszystkie swoje światowe dochody, przy zastosowaniu odpowiednich metod unikania podwójnego opodatkowania (nieograniczony obowiązek podatkowy). Z kolei w przypadku, gdy podatnik mieszka za granicą, a zarabia w Polsce, w Polsce będzie podlegał opodatkowaniu tylko od dochodów uzyskanych na terytorium RP (ograniczony obowiązek podatkowy).
Rezydencja w ustawie o PIT
Zgodnie z przepisami ustawy o PIT osoby fizyczne, jeżeli mają miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, podlegają obowiązkowi podatkowemu od całości swoich dochodów (przychodów) bez względu na miejsce położenia źródeł przychodów (nieograniczony obowiązek podatkowy).
Reklama
Za osobę mającą miejsce zamieszkania w Polsce uważa się osobę fizyczną, która:
● posiada w Polsce centrum interesów osobistych lub gospodarczych (ośrodek interesów życiowych) lub
● przebywa w Polsce dłużej niż 183 dni w roku podatkowym.
Osoby fizyczne, jeżeli nie mają w Polsce miejsca zamieszkania, podlegają obowiązkowi podatkowemu tylko od dochodów (przychodów) osiąganych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (ograniczony obowiązek podatkowy).
Warto dodać, że za dochody (przychody) osiągane na terytorium RP uważa się w szczególności dochody (przychody) z:
● pracy wykonywanej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej oraz spółdzielczego stosunku pracy, bez względu na miejsce wypłaty wynagrodzenia,
● działalności wykonywanej osobiście na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, bez względu na miejsce wypłaty wynagrodzenia,
● działalności gospodarczej prowadzonej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,
● położonej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej nieruchomości, w tym ze sprzedaży takiej nieruchomości.
Miejsce zamieszkania
Jak już wspomniałam, w przepisach polskiego prawa podatkowego, obowiązujących do 31 grudnia 2006 r., pojęcie miejsca zamieszkania nie było zdefiniowane. Należało więc odnosić się do definicji sformułowanej w prawie cywilnym. Jak stanowi art. 25 kodeksu cywilnego, miejscem zamieszkania osoby fizycznej jest miejscowość, w której osoba ta przebywa z zamiarem stałego pobytu. Warunek przebywania w danym miejscu ma charakter obiektywny. Zamiar stałego pobytu w danej miejscowości ma natomiast charakter subiektywny, ponieważ odnosi się do woli osoby. Jednak istnieją kryteria obiektywizujące zamiar stałego pobytu. Uznaje się np., że podatnik wykazuje zamiar stałego pobytu w danej miejscowości, jeżeli miejscowość ta stanowi dla niego centrum jego życiowej działalności, ocenianej w aspekcie jego powiązań osobistych i gospodarczych.
W praktyce miejsce zamieszkania osoby fizycznej znajduje się tam, gdzie osoba ta posiada stałe ognisko domowe. Ognisko to musi być trwałe, co oznacza, że osoba ta urządziła je i zastrzegła dla swego trwałego użytkowania, w przeciwieństwie do przebywania w konkretnym miejscu, ale w takich warunkach, z których wynika, że dany pobyt jest zamierzony na krótki okres. Istotnym czynnikiem jest zatem trwałość zamieszkania.
Osoba, która w trakcie roku częsta zmienia swoje miejsce zamieszkania, może mieć trudności w określeniu swojej rezydencji podatkowej. Problemy mogą się pojawić, gdy podatnik w roku podatkowym przebywa np. w dwóch krajach. Wtedy mówimy o powstaniu konfliktu rezydencji. Jednak doprowadzenie do powstania konfliktu nie oznacza, że jesteśmy w sytuacji bez wyjścia.
Konflikt rezydencji
W celu rozwiązania konfliktu rezydencji przepisy nakazują stosować cztery, następujące po sobie kryteria: gdzie dana osoba przebywa; ściślejsze powiązania gospodarcze i osobiste; gdzie podatnik posiada miejsce stałego zamieszkania – ognisko domowe. Po zastosowaniu w odpowiedniej kolejności wskazanych warunków podatnik otrzyma odpowiedź, gdzie tak naprawdę ma rezydencję podatkową. Jeśli trzy wymienione warunki nie pozwolą na ustalenie odpowiedzi, pozostaje obywatelstwo. Gdy mimo zastosowania tych czterech kryteriów konflikt rezydencji nie zostanie rozstrzygnięty, wtedy administracje podatkowe obu państw ustalają, gdzie rezydencja się znajduje. W praktyce jednak zazwyczaj wszystko kończy się na zastosowaniu dwóch pierwszych kryteriów.
Ważne
Od podatku od dochodu uzyskanego za granicą wolni są członkowie personelu przedstawicielstw dyplomatycznych i urzędów konsularnych oraz inne osoby korzystające z przywilejów i immunitetów dyplomatycznych lub konsularnych na podstawie umów lub powszechnie uznanych zwyczajów międzynarodowych, jak również członkowie ich rodzin pozostający z nimi we wspólnocie domowej, jeżeli nie są obywatelami polskimi i nie mają stałego pobytu w Polsce
Miejsce zamieszkania w dwóch umawiających się państwach
Jeżeli osoba fizyczna ma miejsce zamieszkania w obu umawiających się państwach, wówczas stosuje się następujące zasady:
a) osobę uważa się za mającą miejsce zamieszkania w tym umawiającym się państwie, w którym ma ona stałe miejsce zamieszkania. Jeżeli ma ona stałe miejsce zamieszkania w obu umawiających się państwach, wówczas uważa się ją za mającą miejsce zamieszkania w tym umawiającym się państwie, z którym ma ściślejsze powiązania osobiste i gospodarcze (ośrodek interesów życiowych);
b) jeżeli nie można ustalić, w którym umawiającym się państwie osoba ma ściślejsze powiązania osobiste i gospodarcze albo jeżeli nie posiada ona stałego miejsca zamieszkania w żadnym z umawiających się państw, wówczas uważa się ją za mającą miejsce zamieszkania w tym umawiającym się państwie, w którym zwykle przebywa;
c) jeżeli przebywa ona zazwyczaj w obydwu umawiających się państwach lub nie przebywa zazwyczaj w żadnym z nich, wówczas będzie ona uważana za mającą miejsce zamieszkania w tym umawiającym się państwie, którego jest obywatelem;
d) jeżeli miejsca zamieszkania nie można określić zgodnie z postanowieniami wymienionymi w punktach a), b) oraz c), właściwe władze umawiających się państw rozstrzygną zagadnienie w drodze wzajemnego porozumienia.
Słownik
Nieograniczony obowiązek podatkowy – osoby fizyczne, jeżeli mają miejsce zamieszkania na terytorium Polski, podlegają obowiązkowi podatkowemu od całości swoich dochodów bez względu na miejsce położenia źródeł przychodów.
Ograniczony obowiązek podatkowy – osoby fizyczne, jeżeli nie mają na terytorium Polski miejsca zamieszkania, podlegają obowiązkowi podatkowemu tylko od dochodów z pracy wykonywanej na terytorium Polski na podstawie stosunku służbowego lub stosunku pracy, bez względu na miejsce wypłaty wynagrodzenia, oraz od innych dochodów osiąganych na terytorium RP.
PODSTAWA PRAWNA
● Ustawa z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 z późn. zm.).
