Zgodnie z wymogami prawa europejskiego realizacja niektórych przedsięwzięć uzależniona jest od przeprowadzenia oceny ich oddziaływania na środowisko. W Polsce ocena ta przeprowadzana jest najczęściej w ramach postępowania w sprawie wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach zwanej potocznie decyzją środowiskową. Decyzja ta może również stwierdzać brak konieczności przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko. Istnieją zatem dwa warianty decyzji środowiskowej.
Pierwszy wariant
Decyzja środowiskowa, jak każda decyzja administracyjna, powinna spełniać wymogi przewidziane w art. 107 par. 1 kodeksu postępowania administracyjnego (k.p.a.). Z kolei przepisy ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w jego ochronie oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (dalej: ustawa o ocenach) wskazują na dodatkowe elementy, które muszą lub mogą się znaleźć w tej decyzji.
Gdy została przeprowadzona ocena oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko (pierwszy wariant decyzji) decyzja musi określać rodzaj i miejsce realizacji przedsięwzięcia, warunki wykorzystywania terenu oraz wymagania dotyczące ochrony środowiska konieczne do uwzględnienia w dokumentacji wymaganej do wydania decyzji końcowej. W zależności od sytuacji decyzja ta będzie zawierać również inne elementy, np. określenie wymogów w zakresie przeciwdziałania skutkom awarii przemysłowych, nałożenie obowiązku wykonania kompensacji przyrodniczej czy obowiązku działań polegających na zapobieganiu, ograniczaniu oraz monitorowaniu oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko.
Reklama
Ponadto organ wydający decyzję będzie musiał przedstawić i uzasadnić swoje stanowisko w sprawie konieczności przeprowadzenia ponownej oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko. Ponowna ocena może być przeprowadzana w ramach postępowania w sprawie wydawania decyzji końcowych warunkujących realizację inwestycji (m.in. decyzji o pozwoleniu na budowę). Ustawa wskazuje wprawdzie okoliczności, które organ musi wziąć pod uwagę, stwierdzając konieczność przeprowadzenia ponownej oceny. Lista ta nie jest jednak zamknięta. Należy podkreślić, że zgodnie z zamierzeniem ustawodawcy, przeprowadzenie powtórnej oceny ma być wyjątkiem. W przeciwnym razie pod znakiem zapytania należałoby postawić wydawanie decyzji środowiskowych.
Drugi wariant
Obligatoryjnym elementem decyzji jest uzasadnienie, które poza ogólnymi wymogami wynikającymi z k.p.a. powinno zawierać dodatkowe informacje, m.in. w zakresie sposobu wykorzystania uwag zgłoszonych w ramach postępowania z udziałem społeczeństwa. Integralną częścią decyzji środowiskowej jest załącznik z charakterystyką przedsięwzięcia. Fakultatywnym jej elementem jest nałożenie na wnioskodawcę obowiązku przedstawienia analizy porealizacyjnej, w której dokonuje się porównania ustaleń zawartych w raporcie i samej decyzji z rzeczywistym oddziaływaniem przedsięwzięcia na środowisko i działaniami podjętymi dla jego ograniczenia.
>>> Czytaj też: Procedury są nadal bardzo trudne nawet dla wielkich korporacji
Te elementy przewidziane są jedynie dla pierwszego wariantu decyzji środowiskowej. Inne elementy będzie zawierać drugi wariant decyzji, tj. gdy nie została przeprowadzona ocena oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko. Organ stwierdza wówczas w decyzji brak potrzeby przeprowadzenia oceny, a w uzasadnieniu informuje o uwarunkowaniach, które musiał uwzględnić, dokonując takiego stwierdzenia.
Decyzja środowiskowa wydawana jest przed uzyskaniem przez inwestora tzw. decyzji inwestycyjnych, wymienionych w art. 72 ust. 1 ustawy o ocenach. Przepis ten wymienia m.in. decyzję o pozwoleniu na budowę oraz decyzję o warunkach zabudowy i zagospodarowaniu terenu. Często zdarza się, że inwestor uzyskuje decyzję o pozwoleniu na budowę, opierając się na uprzednio uzyskanej decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowaniu terenu. Dzieje się tak w razie braku uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. W takiej sytuacji wydawana jest jedna decyzja środowiskowa – przed uzyskaniem decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu.
Obszary Natura 2000
Przedsięwzięcie, dla którego została wydana decyzja środowiskowa lub jedna z decyzji inwestycyjnych, może negatywnie oddziaływać na obszar Natura 2000. Wtedy, zgodnie z art. 72 ust. 7 ustawy o ocenach, wyznaczony po dniu wydania tych decyzji i uprawniony do tego podmiot powinien złożyć wniosek o wydanie decyzji środowiskowej w zakresie oddziaływania na obszar Natura 2000.
Przepis ten budzi wątpliwości interpretacyjne. Po pierwsze, ustawa nie wskazuje, co należy rozumieć przez „wyznaczenie” obszaru Natura 2000. Po drugie, należy przyjąć, że przez „wydanie” wspomnianych decyzji rozumie się nie moment wydania decyzji przez organ I instancji (chyba że nadano jej rygor natychmiastowej wykonalności, na podstawie art. 108 k.p.a.), lecz chwilę, w której decyzja stała się ostateczna w administracyjnym toku instancji. Po trzecie, za niezbyt szczęśliwe należy uznać ustanowienie obowiązku wystąpienia po ponowną decyzję środowiskową, w przypadkach gdy przedsięwzięcie może negatywnie oddziaływać na obszar Natura 2000.
Wpływ na obszary
Trudno ustalić, jaki charakter i treść powinna mieć ponowna decyzja w zakresie oddziaływania na obszar Natura 2000. Wnioskodawca nie jest przecież kompetentny do ustalenia negatywnego wpływu przedsięwzięcia. Wydaje się, że taki obowiązek powstaje już przy zaistnieniu znaczącego wpływu na obszar, zaś jego negatywny charakter stwierdzany będzie przez organ po przeprowadzeniu postępowania.
Należy zaznaczyć, że w przypadku uchwalenia poselskiego projektu zmiany ustawy o ocenie wniesionego we wrześniu omawiany przepis utraci moc. Z uzasadnienia projektu wynika, że do czasu wejścia w życie tej zmiany wszystkie obszary Natura 2000 zostaną już wyznaczone.
