To dziś główne napędy w rozwoju światowej gospodarki. Bez wątpienia działalność badawczo - rozwojowa i wdrażanie innowacji są tymi czynnikami, które również Polsce mogłyby zapewnić długotrwały i stabilny rozwój gospodarczy.
Strategia Lizbońska
Jeszcze dwie dekady temu akcenty polskiej gospodarki skierowane były na zupełnie inne dziedziny niż w dniu dzisiejszym. Wraz z przystąpieniem Polski do Unii Europejskiej, rola dotychczasowych wyznaczników rozwoju gospodarczego zaczęła zmieniać znaczenie. Wydarzyło się to pod wpływem dostosowania strategii rozwojowej kraju do kierunków wyznaczonych przez Unię Europejską. Jednym ze priorytetowych dokumentów unijnych, transponowanych na płaszczyznę polską i wytyczających nowe kierunki rozwoju była odnowiona w 2005 r. Strategia Lizbońska. Dokument wskazuje na potrzebę ukierunkowania strategii gospodarczych krajów członkowskich na innowacyjność oraz rozwój działalności badawczo – rozwojowej. Czynniki te mają być obecnie głównym motorem rozwoju gospodarczego Wspólnoty. Strategia Lizbońska, zakłada tym samym uczynienie z obszaru zjednoczonej Europy najbardziej konkurencyjnego i dynamicznego regionu gospodarczego na świecie. Instrumentem wdrażania Strategii Lizbońskiej w krajach UE miały być trzyletnie krajowe programy reform. Pod koniec 2008 roku również w Polsce Rada Ministrów przyjęła Krajowy Program Reform na lata 2008-2011. Przedstawia on szczegółowe działania, jakie polski rząd zamierza podjąć dla realizacji celów zapisanych w odnowionej Strategii Lizbońskiej. Jednym z obszarów priorytetowych programu krajowego jest „Innowacyjna gospodarka”. Realizacja działań na tym polu ma umożliwić Polsce rozwój sektorów i gałęzi gospodarki, charakteryzujących się wysokim wskaźnikiem wartości dodanej oraz innowacyjności. Reformy mają prowadzić do wdrożenia innowacyjnych rozwiązań chociażby w takich obszarach jak ochrona środowiska, infrastruktura przesyłowa i teleinformatyczna. Program koncentruje się ponadto na poprawie warunków konkurencyjności jednostek naukowych, wspieraniu działalności proinnowacyjnej oraz jednostek sektora badań i nauki (B+R). Jest to istotne ze względu na potrzebę podnoszenia konkurencyjności przedsiębiorstw poprzez wzrost wydajności pracy i obniżanie kosztów produkcji.
Innowacyjność czynnikiem przewagi konkurencyjnej
Eksperci wskazują iż, obecna konkurencyjność polskiej gospodarki, wynikająca w dużej mierze z niższych kosztów pracy w porównaniu z krajami Europy Zachodniej, będzie malała w kolejnych latach. Ważne jest zatem oparcie rozwoju gospodarczego na nowatorskich technologiach, które pozwolą na zwiększenie wydajności oraz podnoszenie jakości wyrobów przy jednoczesnym obniżaniu kosztów produkcji. Polskie przedsiębiorstwa muszą zwiększać stopień zaawansowania technologicznego, w przeciwnym razie ich konkurencyjność na globalnym rynku będzie spadać. Czas więc na nadrobienie straconych lat. Na uwadze należy mieć przy tym fakt, iż sam transfer technologii nie jest dostatecznym instrumentem w procesie unowocześniania gospodarki. Jest to środek skuteczny i łatwy we wdrożeniu, jednak jego koszty często przewyższają wydatki poniesione na wyprodukowanie nowej technologii we własnym zakresie. Dodatkowo import innowacji pozwala jedynie na dorównywanie do poziomu krajów zachodnich w wybranych dziedzinach, nie umożliwia jednak uzyskania wobec nich przewagi konkurencyjnej. Aspiracje takie nie są natomiast wygórowaną ambicją.
Przykłady polskiej myśli innowatorskiej na skalę światową
Mamy już w Polsce przykłady firm – światowych pionierów we wdrażaniu nowatorskich technologii. Dobrym wzorem do naśladowania może być spółka, działająca w dziedzinie recyklingu i odzysku surowców i energii z odpadów cywilizacyjnych. Firma ta opracowała technologię przerabiania odpadów komunalnych na ciepło i energię elektryczną na bazie depolimeryzacji sterowanej. Jest to rozwiązanie nie znane dotychczas na rynku światowym, zostało objęte ochroną patentową. Firmy zagraniczne zgłaszają już zainteresowanie wykupieniem licencji. Rodzimych pomysłów na nowe technologie produkcji paliw jest jednak więcej. W ubiegłym roku na Politechnice Częstochowskiej zrealizowano projekt ogniwa paliwowego na biokarbon. Jest to zupełnie nowy sposób wytwarzania niekonwencjonalnej energii, a jego efektywność sięga 80 procent. Rozwiązania tego typu mogą być z powodzeniem wykorzystywane m.in. w przemyśle samochodowym. Przykłady te potwierdzają, iż w dziedzinie energetyki polska myśl innowatorska może okazać się szczególnie cenna. Jako przykład pomysłowości polskich inżynierów można przytoczyć również projekt silnika pneumatycznego. Jest to pierwszy silnik na świecie, którego emisja jest niższa niż zanieczyszczenie powietrza miejskiego. Silniki tego typu mogłyby w przyszłości pomóc w ograniczeniu emisji dwutlenku węgla do atmosfery.
Korzyści z tworzenia innowacji a transfer technologii
Warto zwrócić uwagę na korzyści jakie daje tworzenie wynalazków. Promocja rodzimych innowacji i sprzedaż licencji, pozwala zdobyć środki na realizację kolejnych projektów badawczych. Korzyści z tytułu wprowadzenia pionierskich rozwiązań jest jednak więcej. Konfederacja Pracodawców Polskich, która konsultowała dla Ministerstwa Gospodarki Program Reform na lata 2008-2011 na rzecz wdrażania Strategii Lizbońskiej, podkreśla, że technologie wykorzystywane przez gospodarki państw zachodnich zostały w większości przez nie same opracowane. W naturalnej kolei rzeczy kraje takie jak USA, Finlandia, Szwecja, Szwajcaria, Japonia eksportują swoją myśl technologiczną, co daje im środki finansowe na kolejne badania. Jest to dużo korzystniejsze podejście niż praktykowany przez Polskę transfer technologii z zagranicy.
