Przed mniej więcej rokiem Szczecin z powodu wywrócenia słupa energetycznego pozbawiony został prądu. Ten blackout wiele zmienił w dyskusji na temat energetyki. Efektem awarii jest wzrost zainteresowania samorządu terytorialnego oraz administracji rządowej w województwach problematyką bezpieczeństwa energetycznego. Przy wojewodach, prezydentach miast tworzone są zespoły ds. bezpieczeństwa energetycznego, a w ich pracach biorą aktywny udział urzędnicy oddziałów terenowych Urzędu Regulacji Energetyki.
Prawo energetyczne definiuje skromnie rolę samorządu na poziomie gminnym i wojewódzkim, odnosząc ją do zadań z planowania zaopatrzenia w energię elektryczną, ciepło i paliwa gazowe i finansowania oświetlenia. Z informacji URE wynika, że duża część gmin lekceważy realizację pierwszego z wymienionych zadań. Po części wynika to z braku wiedzy i potrzebnych środków.
Coraz więcej jest jednak przykładów prowadzenia świadomej polityki energetycznej przez gminy i te praktyki należy upowszechniać. Warszawa od kilku lat realizuje zadania wynikające z przyjętej polityki energetycznej. Częstochowa przełamała złą passę w zakresie zamówień publicznych na energię elektryczną, kupując ją taniej od wybranego w przetargu dostawcy. Przykładów zakończonych sukcesem przetargów na zakup energii elektrycznej będzie coraz więcej, biorąc pod uwagę wyraźną przewagę podaży nad popytem. Jednostki samorządowe to dla przedsiębiorstw energetycznych dobrzy klienci, a więc można spodziewać się dalszego rozwoju konkurencji. Realne jest również integrowanie zakupów w ramach gmin i tworzenie grup zakupowych sąsiadujących samorządów, co wzmocni ich pozycję. Gminy ruszają na zakupy i korzystają z tańszych ofert. To napawa optymizmem.
Gminy powinny odgrywać aktywną rolę w inwestycjach w energetyce. Jako bezpośredni inwestorzy mogą korzystać z dużej puli środków unijnych przeznaczonych na inwestycje w odnawialne źródła energii. Korzystając z przyznanego im przez ustawodawcę władztwa planistycznego, gminy mogą i powinny ułatwiać inwestycje na swoim terenie. Nie zawsze wywiązanie się z tego zadania jest łatwe, może rodzić konflikty wewnątrz społeczności lokalnych.
Reklama
Kolejnym obszarem, który otworzy się w przyszłości przed gminami, jest walka z ubóstwem energetycznym w lokalnych społecznościach. To na gminach, zgodnie z zasadą subsydiarności, będzie spoczywał obowiązek świadczenia pomocy osobom, których nie stać na opłacenie rachunków za prąd. Przykład to samorządy brytyjskie realizujące lokalne programy pomocy wraz z przedsiębiorstwami energetycznymi. Prowadząc w URE projekt Strefa odbiorcy przekonaliśmy się, że w społecznościach lokalnych jest duże zapotrzebowanie na takie działania. Przykład współpracy miejskich ośrodków pomocy społecznej z wrocławską Kogeneracją w pomocy ubogim odbiorcom ciepła wskazuje, że ta dziedzina aktywności gmin powinna zostać rozwinięta, obejmując również pomoc odbiorcom energii elektrycznej i gazu.
Unikalną w skali kraju inicjatywą lokalną, którą staramy się wspierać, jest działalność biblioteki miejskiej w Jaworznie, prowadzącej program pt. Biblioteka na miarę XXI wieku, czyli edukacja energetyczna, ekonomiczna i ekologiczna w bibliotece. Społeczność lokalna Jaworzna z funkcjonowaniem rynku energii, energooszczędnością, ochroną praw odbiorców. To właśnie dzięki takim lokalne inicjatywom tworzy się w Polsce społeczeństwo obywatelskie. Dlatego warto je wspierać.
