W ostatnich latach franczyza rozwijała się w Polsce w szybkim tempie i rozpoczęła ekspansję za granicę. Mimo to pod względem rozwoju systemu franczyzowego nasz kraj nie należy do europejskich liderów.
Wzrost inwestycji obserwowany w całej gospodarce wyraźnie zaznaczył się również w sektorze franczyzy. W ciągu ostatniego roku franczyzobiorcy zainwestowali ponad 1,1 mld zł we własne firmy – wynika z szóstej edycji corocznego raportu o franczyzie w Polsce, przygotowanej przez firmę konsultingową PROFIT system.

Inwestycje w sieć

Franczyza i systemy agencyjne są obecnie biznesem na każdą kieszeń. Na polskim rynku działa bowiem ponad 70 systemów o kwocie inwestycji początkowej nieprzekraczającej 50 tys. zł, w tym przede wszystkim – placówki bankowe, ale także małe punkty handlowe i usługowe. Połowa franczyzobiorców zainwestowała w swoje placówki franczyzowe do 110 tys. zł. Pozostała część poczyniła znacznie większe inwestycje i średnia kwota inwestycji wzrosła w ciągu roku o 25 tys., do poziomu 335 tys. zł. Najbardziej kapitałochłonne są supermarkety i stacje benzynowe, gdzie inwestycja może przekroczyć 5 mln zł.
Raport PROFIT system wskazuje również na początek ekspansji polskich firm za granicę. Już 40 polskich franczyzodawców z sukcesem sprzedaje licencje na biznes poza Polską, a kolejnych 38 planuje zagraniczną ekspansję w tym roku. Polska franczyza trafia głównie do krajów ościennych: prawie 25 proc. marek franczyzowych rozpoczyna rozwój od Czech. Wraz z polskimi markami franczyzowymi za granicę wyjeżdżają doradcy franczyzowi, którzy przenoszą na rynki sąsiednie rozwiązania prawne i finansowe sprawdzone w Polsce.
Reklama

Stabilny wzrost

Na przełomie 2007 i 2008 roku w Polsce 19 tys. franczyzobiorców prowadziło 22,7 tys. sklepów i punktów usługowych w ramach 440 sieci franczyzowych. Natomiast w 58 sieciach agencyjnych działało 14 tys. agentów, prowadząc ponad 17 tys. placówek. Liczba nowych systemów franczyzowych i agencyjnych (do takich systemów zaliczane są sieci, które sprzedały przynajmniej jedną licencję) wzrosła w 2008 roku o 21,5 proc. i od kilku lat utrzymuje się na wysokim poziomie charakterystycznym dla gospodarki w fazie szybkiego rozwoju. Na wysoko rozwiniętych rynkach w zachodniej Europie systemy franczyzowe i agencyjne rozwijają się obecnie dużo wolniej.
Franczyza rozwija się w Polsce głównie w handlu i usługach, przy czym w handlu najpopularniejsze są sklepy odzieżowe, a w usługach – punkty gastronomiczne. Wśród systemów agencyjnych w handlu najwięcej jest sklepów spożywczo-przemysłowych, a w usługach pośredników finansowych. Firmy wybierają rozwój poprzez franczyzę, aby szybko rozwinąć swoje sieci detaliczne i uzyskać efekt skali. Pozwala to na obniżenie efektywnych kosztów funkcjonowania sieci i ekspansję dzięki większej specjalizacji firmy.

Wartość przychodów

W 2008 roku przychody franczyzobiorców wzrosły o 44 proc. w stosunku do 2006 roku. Średnia sprzedaż różniła się w zależności od branży: najmniej wyniosła w przypadku punktów finansowych – kilkanaście tys. zł miesięcznie, a najwięcej w sklepach wielkopowierzchniowych (średnio powyżej miliona złotych) oraz branży paliwowej – ponad 700 tys. zł miesięcznie. Wysokość przychodów jest proporcjonalna do wysokości środków zainwestowanych w rozwój franczyzowego biznesu.
Utrzymująca się przewaga sieci rodzimych nad zagranicznymi oraz ekspansja za granicą to typowe oznaki dojrzałości franczyzy. Takim symptomem jest również żywe reagowanie sektora franczyzy i agencji na trendy w gospodarce. Rynek franczyzy w Polsce jest już dobrze zorganizowany. Działa na nim Polska Organizacja Franczyzodawców, która zrzesza największe sieci franczyzowe w Polsce. Coraz większą popularnością cieszą się media poświęcone franczyzie. W kalendarz imprez targowych wpisał się również organizowany co roku Ogólnopolski Salon Franchisingu.

Start bez kredytu

W krajach Unii Europejskiej o wielkości zbliżonej do Polski szacuje się średnią liczbę systemów franczyzowych na około 600. Najwięcej występuje w Niemczech i Francji – ponad 800 oraz w Hiszpanii i Wielkiej Brytanii – ponad 700. W europejskim rankingu liczebności systemów franczyzowych Polska plasowała się w ostatnich latach na ostatnich miejscach pierwszej dziesiątki. Na tle liderów rankingu Polska wyróżnia się tym, że stosunkowo niewiele sieci franczyzowych posiada u nas wielu franczyzobiorców. Liczba jednostek franczyzowych funkcjonujących w naszym kraju jest porównywalna z tą notowaną w Szwecji, a trzykrotnie przekracza liczbę franczyzobiorców w Austrii.
Główną barierą rozwoju polskiego rynku franczyzy jest stosunkowo trudny, zwłaszcza w porównaniu z krajami zachodnimi, dostęp do kapitału. Jest to szczególnie widoczne w przypadku franczyzobiorców rozpoczynających działalność gospodarczą. Bez finansowego zaplecza trudno jest uruchomić biznes wymagający nakładów inwestycyjnych rzędu co najmniej kilkudziesięciu tysięcy złotych. Wprawdzie franczyza ułatwia jego rozpoczęcie, ale bez kredytu jest to zadanie trudne do realizacji.