Faktoring jest usługą finansową, polegającą na nabyciu w drodze cesji przez instytucję finansową, najczęściej spółkę z udziałem banku, od przedsiębiorcy roszczenia o zapłatę. W ten sposób nabywane są nieprzeterminowane faktury wystawione przez firmę. Faktor płaci klientowi cenę pomniejszoną o procent, prowizję i swoją marżę. Kwota zmniejszenia wypłaty stanowi jego zarobek za wykonywanie dodatkowych czynności oraz jest przeznaczona na pokrycie dodatkowych kosztów ponoszonych do czasu wykupienia wierzytelności przez dłużnika.

Zawarcie umowy

Umowę faktoringu zawierają faktorant i faktor, ale uczestniczy w niej też dłużnik, który nie jest stroną umowy. Faktorant to przedsiębiorca, który świadczy usługi, prowadzi sprzedaż albo dostawę towarów i w związku z tym posiada faktury wystawione przez kontrahentów, którzy nie uregulowali mu należności. Faktorem może być instytucja finansowa, bankowa lub wyspecjalizowana spółka faktoringowa, a nawet osoba fizyczna prowadząca działalność faktoringową w sposób profesjonalny, która od faktoranta nabywa w drodze cesji roszczenie o zapłatę. Dłużnikiem jest kontrahent przedsiębiorcy, który nie uiścił należności wynikającej z faktury. Jest to najczęściej przedsiębiorca będący odbiorcą towarów lub usług, na którym ciąży zobowiązanie do zapłaty. Dłużnikiem może być przedsiębiorca, który już otrzymał pieniądze za usługę albo towar, ale jeszcze nie wykonał usługi bądź nie dostarczył towaru.

Dodatkowe uregulowania

Reklama
Umowa faktoringu może zostać opatrzona klauzulami, nakładającymi na jedną ze stron dodatkowe obowiązki. Najczęściej są to klauzule: del credere, wyłączności i eksportowa. Opatrzenie umowy pierwszą z nich nakłada dodatkowe obowiązki na faktora, bo wyraża on zgodę, że będzie odpowiedzialny za spełnienie przez dłużnika świadczenia. Jeżeli więc dłużnik okaże się niewypłacalny lub z innego powodu nie wywiąże się ze zobowiązań, to faktor sam musi zapłacić przedsiębiorcy pełną kwotę wierzytelności przelanej na faktora, pomniejszoną o prowizję należną faktorowi. Jeśli już wcześniej wypłacił przedsiębiorcy zaliczkę, to uiszcza mu tylko resztę tej należności pomniejszoną o prowizję.
Natomiast klauzula wyłączności polega na zobowiązaniu przedsiębiorcy, by przedmiotem faktoringu uczynił wszystkie wierzytelności i nie zawierał już o nie umów z innymi faktorami. Wiąże ona też wszystkie oddziały, filie i agencje przedsiębiorcy, który zawarł taką umowę. Gdyby przedsiębiorca naruszył tę klauzulę, to faktor będzie mu mógł wypowiedzieć umowę ze skutkiem natychmiastowym, a nawet odstąpić od niej. Z kolei klauzula eksportowa ułatwi faktorowi egzekucję przelanych na niego wierzytelności, ponieważ zobowiązuje przedsiębiorcę będącego eksporterem do ograniczenia eksportu tylko do niektórych krajów lub zawierania umów tylko na wyszczególnione w umowie towary i usługi.

Sposób rozliczeń

Faktor i przedsiębiorca mogą rozliczać się metodą awansową lub dyskontową. Pierwsza polega na tym, że faktor wypłaca przedsiębiorcy zaliczkę w wysokości powyżej połowy kwoty wskazanej na fakturze, pod warunkiem że przedsiębiorca udokumentuje fakt istnienia wierzytelności, np. okazując fakturę lub dokumenty wysyłkowe dotyczące zrealizowania dostawy. Faktor może też przyznać przedsiębiorcy kredyt na finansowanie działalności obrotowej lub inwestycyjnej. Po wypłacie zaliczki pozostałą część należnej kwoty faktor księguje na zablokowanym koncie aż do wpływu zapłaty od odbiorcy lub do terminu płatności.
Faktor i przedsiębiorca mogą rozliczać się także metodą dyskontową. Polega ona na tym, że faktor kupuje wierzytelności przedsiębiorcy z terminem natychmiastowej wykonalności. Przedsiębiorca dostaje od razu pieniądze, ale faktor odlicza od ceny zakupu stawkę dyskonta przyznanego odbiorcom przez przedsiębiorcę oraz opłatę za swoje usługi (nawet kilka procent zakupu wierzytelności). Pozostałą kwotę przekazuje na rachunek bieżący przedsiębiorcy do jego dyspozycji.

Umowa faktoringu

W polskim prawie cywilnym umowa faktoringu zaliczana jest do tzw. umów nienazwanych, bo nie jest wyodrębniona w kodeksie cywilnym, a możliwość jej zawierania wynika z zasady swobody umów ujętej w art. 3531 kodeksu cywilnego.