„Smartwica” to neologizm zgłoszony w 2017 r. w popularnym plebiscycie „Młodzieżowe słowo roku”. Autorka tej nominacji, Katarzyna Pogódź, zdefiniowała go tak: Choroba „na smartfona”, czyli największa cywilizacyjna choroba dzisiejszych czasów. Połączenie martwicy z wiecznym zmartwieniem.

Do tego pojęcia nawiązuje publikacja autorstwa Piotra Trudnowskiego i dr hab. Bartłomieja Bigi, ekspertów Klubu Jagiellońskiego. - Naszym wielkim wyzwanie jest dzisiaj kryzys zdrowia psychicznego najmłodszego pokolenia. Słyszymy o nim powszechnie, on już nie jest tylko rzeczywistością medialną, nie tylko rzeczywistością raportów czy statystyk, ale tym, co dotyka na niespotykaną skalę polskie rodziny. Ten kryzys stał się doświadczeniem rodziców mających dzieci w polskich szkołach – mówi Piotr Trudnowski w rozmowie ze Zbigniewem Bartusiem w studiu Dziennika Gazety Prawnej na Krynica Forum 2025..

Media aspołeczne, czyli smartfonowy globalny kryzys psychiczny

Wyjaśnia, że wraz z Bartłomiejem Bigą przeanalizowali najciekawsze publikacje i badania naukowe oraz raporty uniwersyteckie i instytucji państwowych na całym świecie dotyczące wpływu smartfonów na życie i zdrowie dzieci i młodzieży. – Autorzy badań są zgodni co do tego, że wcześniej kryzysy zdrowia psychicznego były silnie uzależnione od kraju, miejsca na świecie, sytuacji materialnej, różnego rodzaju lokalnych zagrożeń, jak stan wojenny w Polsce. Ale mniej więcej od lat 2010 - 2012 ten kryzys rozwija się na całym świecie równomiernie – a jego źródłem jest powszechne korzystanie ze smartfonów przez zbyt młode osoby pod każdą szerokością geograficzną. Z licznych badań wynika, ze to niszczy kondycję psychiczną młodych pokoleń – opisuje nasz rozmówca.

Wedle czołowych badaczy, młode pokolenie przygotowuje się nie do życia społecznego, tylko do „życia społecznościowego” - w realiach tzw. mediów społecznościowych. - Coraz więcej osób mówi o tym, by przestać używać nazwy „media społecznościowe”, bo one w praktyce są mediami antyspołecznymi. Wskazują na to również coraz liczniejsze polskie badania. Teoretycznie ludzie młodzi funkcjonują w sieci tysięcy kontaktów, a tak naprawdę czują się coraz bardziej wyobcowani i samotni – podkreśla Piotr Trudnowski. Dotyczy to zwłaszcza młodych kobiet.

Socialmedia jak alkohol. Zakaz smartfonów w szkołach i weryfikacja wieku w cyfrowym świecie

Autorzy rekomendują zakaz korzystania ze smartfonów i mediów społecznościowych w określonym wieku. Niezbędna do tego jest skuteczna weryfikacja wieku użytkowników (polskie ministerstwo cyfryzacji pracuje nad takimi rozwiązaniami). Budzi to ogromne kontrowersje, zwłaszcza wśród tzw. sieciowych wolnościowców. – Ale musimy zrozumieć, że ze smartfonami i mediami społecznościowymi jest mniej więcej tak jak z alkoholem. Kiedyś ustaliliśmy, że on jest tylko dla dorosłych. Wiemy przy tym, że niesie za sobą daleko idące koszty społeczne, koszty zdrowotne i dlatego go wysoko opodatkowujemy, aby walczyć z negatywnymi skutkami. Podobne rozwiązanie powinniśmy przyjąć w przypadku mediów cyfrowych powodujących kryzys zdrowia psychicznego i epidemię samotności – przekonuje Piotr Trudnowski.

Gorąco zachęcamy do obejrzenia całego wywiadu.