Fiskus nie może wiecznie czekać
Do tej pory organy podatkowe korzystały z furtki pozwalającej przedłużać czas na nałożenie podatku aż do pięciu lat. Wystarczyło, że podatnik nie złożył deklaracji, nawet jeśli sąd dawno już potwierdził jego prawo do spadku. Teraz NSA zamknął tę drogę. Zgodnie z uchwałą, pismo potwierdzające nabycie spadku wystarczy, by obowiązek podatkowy został „odnowiony”, a to oznacza krótszy – trzyletni – termin na decyzję skarbówki.
Dlaczego to ważne dla spadkobierców?
Jeśli ktoś odziedziczył majątek, ale nie złożył deklaracji w terminie, nie musi się już obawiać wieloletniego ryzyka podatkowego. Jeżeli od chwili potwierdzenia nabycia minęły trzy lata, fiskus stracił prawo do nałożenia podatku. Dla wielu osób to koniec niepewności i ewentualnych wysokich dopłat po latach. Nowa linia orzecznicza daje też jasny sygnał urzędom: błąd urzędnika nie może być naprawiany kosztem podatnika.
Kiedy trzy lata, a kiedy pięć?
Zasadniczo fiskus ma trzy lata na wydanie decyzji podatkowej, licząc od końca roku, w którym powstał obowiązek podatkowy. Okres ten może się wydłużyć do pięciu lat, jeśli podatnik nie złoży deklaracji lub zataja informacje. Problem w tym, że w przypadku spadków często to nie podatnik ukrywa dane, a po prostu nie zdaje sobie sprawy z formalnych obowiązków. NSA jasno stwierdził: decydujące znaczenie ma dokument potwierdzający nabycie spadku, a nie deklaracja podatnika.
NSA po stronie podatników
W sprawie, która trafiła na wokandę, podatnik odziedziczył spadek po ojcu w 2018 roku. Zeznanie złożył dopiero w 2022 roku. Skarbówka naliczyła podatek w 2023 roku, uznając, że pięcioletni termin jeszcze nie minął. NSA był innego zdania: skoro nabycie spadku zostało potwierdzone przez sąd już w 2018 roku, trzyletni termin upłynął w 2021 roku. Tym samym decyzja fiskusa była spóźniona.
Sędzia NSA podkreślił, że sądy mają obowiązek informować urząd skarbowy o nabyciu spadku. W takiej sytuacji fiskus wie o sprawie i ma możliwość działania, nie potrzebuje dodatkowej deklaracji od podatnika. Przedłużanie terminów tylko dlatego, że urząd nie działał sprawnie, nie ma uzasadnienia prawnego ani sensu regulacyjnego.
Źródło: Uchwała Naczelnego Sądu Administracyjnego z 26 maja 2025 r., sygn. akt III FPS 2/25