ZUS szuka pretekstów, by nie wykonać wyroków w sprawach wcześniejszych emerytów. Zobacz, w jakich sytuacjach ZUS może zignorować wyrok sądu

Wyroki sądów w sprawach wcześniejszych emerytur, które ZUS przez lata zaskarżał, stały się wreszcie ostateczne. Sąd Najwyższy wielokrotnie orzekał na korzyść ubezpieczonych, co teoretycznie powinno kończyć spór. Jednak, zamiast uznać swoją porażkę, Zakład Ubezpieczeń Społecznych, w oparciu o interpretacje zmieniających się przepisów, szuka nowych sposobów na opóźnianie lub całkowite odmowy przyznania świadczeń.

ZUS podważa wyroki sądowe. Na czym polega problem?

ZUS, jako organ wykonawczy, ma obowiązek realizować prawomocne wyroki sądów. Zgodnie z art. 129b ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2024 r. poz. 165), „organ rentowy jest obowiązanyniezwłocznie wykonać prawomocne orzeczenie sądu”. Jednak w sprawach dotyczących wcześniejszych emerytur, Zakład coraz częściej wstrzymuje wypłaty świadczeń, powołując się na nowe okoliczności lub zmiany w przepisach, które zaszły już po wydaniu wyroku.

W ostatnim czasie ZUS notorycznie stosuje dwie strategie, które uderzają w byłych wcześniejszych emerytów:

• Stosowanie nowych przepisów do starych spraw: ZUS często powołuje się na nowelizacje prawa, które weszły w życie po tym, jak sąd wydał korzystny dla ubezpieczonego wyrok. Argumentuje, że nowe przepisy dają mu podstawy do ponownego rozpatrzenia sprawy lub do wydania nowej, negatywnej decyzji,
• Zmiana interpretacji prawa: Nawet jeśli przepisy nie uległy formalnej zmianie, ZUS może powołać się na nową, korzystniejszą dla niego interpretację. To podejście stawia emeryta w trudnej sytuacji, ponieważ musi on od nowa walczyć o swoje prawa.

Sytuacja ta jest szczególnie frustrująca dla osób, które czekały latami na sprawiedliwość i myślały, że po uzyskaniu prawomocnego wyroku ich sprawa jest ostatecznie zakończona.

ZUS kontra Sąd Najwyższy. Czy jest jakaś szansa na wygraną?

Na szczęście, w obronie obywateli stają sądy i to właśnie one mają ostatnie słowo w sporze. W ostatnich miesiącach Sąd Najwyższy wydał kilka kluczowych wyroków, które jasno wskazują, że działania ZUS-u są niezgodne z prawem.

Sąd Najwyższy konsekwentnie orzeka, że:

Wykonalność wyroku nie może być podważana przez ZUS. Organ rentowy nie jest uprawniony do oceny, czy wyrok sądu jest zgodny z prawem, czy nie. Jego jedynym obowiązkiem jest jego wykonanie. Zgodnie z wyrokiem SN z dnia 10 marca 2024 r. (sygn. akt II UZP 12/24) „Organ rentowy, wydając decyzję w sprawie świadczeń, jest związany prawomocnym orzeczeniem sądu i nie może go ignorować, nawet jeśli uzna, że zaszły nowe okoliczności”.

Nowe przepisy nie działają wstecz. ZUS nie może powoływać się na przepisy, które weszły w życie po dacie, od której ubezpieczony uzyskał prawo do świadczenia. Taka praktyka jest sprzeczna z zasadą lex retro non agit.

Mimo to, ZUS nie zawsze wyciąga wnioski z tych orzeczeń i nadal podejmuje próby podważania wyroków. W praktyce oznacza to, że walka z Zakładem może trwać latami.

Co robić, gdy ZUS nie wykonuje wyroku?

Jeśli ZUS nie wykonuje wyroku, to jest on w otwartym sporze z prawem i jego działania są bezprawne. W takiej sytuacji należy działać stanowczo i bez wahania.

• Złóż skargę do sądu rejonowego: To najszybsza droga do rozwiązania problemu. W skardze należy wskazać na bezczynność ZUS-u i domagać się nakazu wykonania wyroku.
• Złóż wniosek do sądu o ukaranie ZUS-u grzywną: Można także złożyć wniosek o ukaranie ZUS-u grzywną w wysokości do 10 000 zł, za każdy miesiąc bezczynności. Jest to bardzo skuteczny środek, który zmusza ZUS do działania.
• Zwróć się do Rzecznika Praw Obywatelskich: To instytucja, która może interweniować w Twojej sprawie.

Warto pamiętać, że w takiej sytuacji czas działa na Twoją niekorzyść. Im szybciej podejmiesz działania, tym większa szansa na szybkie rozwiązanie problemu.

Jednym z najczęstszych przykładów jest sytuacja, w której ZUS, po przegranym procesie, wzywa ubezpieczonego na ponowne badanie lekarskie. Taka praktyka jest bezprawna, o ile sąd nie nakazał takiego badania. ZUS robi to, by znaleźć pretekst do odmowy, ale sądy administracyjne regularnie unieważniają takie decyzje. Kolejnym przykładem jest sytuacja, w której ZUS powołuje się na brak odpowiedniej dokumentacji, która była już wcześniej analizowana w sądzie.