Do każdej komisji wyborczej komitety wyborcze oraz podmioty uprawnione do prowadzenia kampanii referendalnej mogą wyznaczyć po jednym mężu zaufania. Przebywając w lokalu komisji, mężowie zaufania mają obowiązek noszenia w widoczny sposób identyfikatora z imieniem, nazwiskiem, funkcją oraz nazwą komitetu wyborczego albo nazwą podmiotu uprawnionego, który reprezentują. Identyfikatory nie mogą zawierać elementów agitacji wyborczej.
Mężowie zaufania. Jakie mają prawa?
Mężowie zaufania wyznaczeni przez komitety wyborcze mogą wykonywać swoje uprawnienia w stosunku do czynności komisji związanych z wyborami do Sejmu i do Senatu. Oznacza to m.in., że mogą oni np. zgłaszać przewodniczącemu komisji na bieżąco uwagi i zastrzeżenia w zakresie czynności związanych z wyborami do Sejmu i do Senatu oraz wnosić uwagi do protokołu głosowania na listy kandydatów na posłów lub protokołu głosowania na kandydatów na senatora, ale nie do protokołu głosowania w referendum.
Analogicznie, mężowie zaufania wyznaczeni przez podmioty uprawnione do prowadzenia kampanii referendalnej mogą wykonywać swoje uprawnienia w stosunku do czynności komisji związanych z referendum, ale nie w stosunku do czynności związanych z wyborami parlamentarnymi.
Mężowie zaufania mają prawo: być obecni podczas wszystkich czynności komisji wyborczej, do której zostali wyznaczeni; być obecni w lokalu wyborczym w czasie przygotowania głosowania, w trakcie głosowania i podczas ustalania wyników głosowania oraz sporządzania protokołów głosowania; obserwować liczenie głosów przez komisję i ustalanie przez nią wyników głosowania; zgłaszać przewodniczącemu komisji na bieżąco uwagi i zastrzeżenia; być obecni przy sprawdzaniu prawidłowości ustalenia wyników głosowania; wnosić uwagi do właściwych protokołów głosowania, z wymienieniem konkretnych zarzutów; występować o wydanie kopii właściwych protokołów głosowania; być obecni przy wprowadzaniu danych do sieci elektronicznego przesyłania danych z protokołów głosowania do okręgowej komisji wyborczej; być obecni przy przewożeniu i przekazywaniu protokołów głosowania.
Mężowie zaufania nie mogą: wykonywać żadnych czynności członka komisji; pomagać wyborcom w głosowaniu ani udzielać im wyjaśnień; liczyć ani przeglądać kart do głosowania przed rozpoczęciem głosowania, w trakcie głosowania i po jego zakończeniu – nie mogą dotykać kart w żadnym momencie; wykonywać żadnych czynności związanych z głosowaniem korespondencyjnym.
Mężowie zaufania. Do czego są zobowiązani?
Od podjęcia przez komisję pracy przed rozpoczęciem głosowania do podpisania protokołów głosowania czynności komisji mogą być rejestrowane przez mężów zaufania z wykorzystaniem własnych urządzeń rejestrujących (np. kamerą lub telefonem komórkowym). Dozwolone jest rejestrowanie wyłącznie czynności komisji (bez transmisji). Niedopuszczalne jest nagrywanie np. spisu wyborców, czynności wykonywanych przez wyborców, w tym momentu okazywania dokumentu, czy też stawiania przez wyborcę znaku X na karcie do głosowania.
Wykonywanie uprawnień mężów zaufania, w tym rejestrowanie czynności komisji, nie może utrudniać pracy komisji, zakłócać przebiegu i powagi głosowania, naruszać przepisów powszechnie obowiązujących, w tym m.in. dotyczących: tajności głosowania, ochrony danych osobowych, prawa do wizerunku, prawa do ochrony prywatności.
Naruszenie przez męża zaufania przepisów dotyczących tajności głosowania, ochrony danych osobowych, prawa do wizerunku i ochrony prywatności może skutkować odpowiedzialnością prawną, w tym karną.
Mężowi zaufania przysługuje dieta w wysokości 40 proc. zryczałtowanej diety członków obwodowych komisji wyborczych (czyli 240 zł). Dieta będzie wypłacana wyłącznie tym mężom zaufania, którzy obserwowali głosowanie przez co najmniej 5 godzin i obserwowali cały przebieg ustalania wyników głosowania do momentu podpisania protokołu głosowania.
autorka: Aleksandra Rebelińska