rozwiń >

Zmiany mają usprawnić proces orzekania i skrócić czas oczekiwania na decyzje

Rząd przyjął projekt reformy orzecznictwa lekarskiego w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych. Nowe przepisy mają usprawnić i ujednolicić sposób wydawania orzeczeń przez lekarzy orzeczników ZUS oraz zasady kontroli zwolnień lekarskich. Doprecyzowano również sytuacje, w których możliwa będzie utrata zasiłku chorobowego.

Szybsze orzeczenia i lepsze warunki pracy dla lekarzy

Projekt reformy został przygotowany w Ministerstwie Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej. Jak poinformowała Kancelaria Prezesa Rady Ministrów, dzięki nowym przepisom skróci się czas oczekiwania na orzeczenia, poprawi się ich jakość oraz zwiększy się komfort pracy lekarzy orzeczników, co ma pomóc w uzupełnieniu braków kadrowych w ZUS.

Orzeczenia lekarskie ZUS stanowią podstawę do uzyskania m.in. renty z tytułu niezdolności do pracy, dodatku pielęgnacyjnego czy renty socjalnej. Lekarze orzecznicy odpowiadają również za kontrolę prawidłowości wystawiania zwolnień lekarskich.

Zasady zatrudniania i wynagradzania lekarzy orzeczników

Nowe przepisy wprowadzają elastyczność w zakresie formy zatrudnienia. Lekarze orzecznicy będą mogli wybrać, czy chcą pracować na umowie o pracę, czy na umowie o świadczenie usług.

Wprowadzono też nowy system wynagrodzeń, oparty na mnożnikach średniego wynagrodzenia w gospodarce narodowej. Oczekuje się, że pensje lekarzy orzeczników wzrosną o około 25 proc..

Reforma przewiduje także zmiany w zakresie kwalifikacji – do pracy w ZUS będą mogli być zatrudniani również lekarze bez tytułu specjalisty, o ile odbywają szkolenie specjalizacyjne i posiadają wymagane doświadczenie zawodowe (co najmniej pięć lat pracy w zawodzie).

Nowe zawody w orzecznictwie ZUS

Nowością jest możliwość wydawania orzeczeń w określonych sprawach przez specjalistów wykonujących samodzielne zawody medyczne.

W sprawach dotyczących rehabilitacji leczniczej w ramach prewencji rentowej – orzeczenia będą mogli wydawać fizjoterapeuci, w sprawach dotyczących niezdolności do samodzielnej egzystencji – pielęgniarki i pielęgniarze. O skierowaniu sprawy do tych specjalistów będzie decydował główny lekarz orzecznik.

Zmiany w strukturze organizacyjnej orzecznictwa

Projekt przewiduje konsolidację orzecznictwa lekarskiego ZUS w większych jednostkach. Powstaną centra orzecznicze w oddziałach Zakładu, które będą odpowiedzialne zarówno za wydawanie orzeczeń, jak i nadzór nad ich jakością.

Lekarze orzecznicy otrzymają wsparcie asystentów medycznych, którzy przejmą część obowiązków administracyjnych. Ponadto wprowadzony zostanie maksymalny 30-dniowy termin na wydanie orzeczenia.

Jednoosobowe orzekanie w obu instancjach

Zmianie ulegnie również model orzekania. Zarówno w pierwszej, jak i drugiej instancji orzeczenia będą wydawane jednoosobowo. W drugiej instancji sprawy nie będzie mógł rozpatrywać ten sam lekarz, który wydał orzeczenie w pierwszej.

Osoby, którym odmówiono skierowania na rehabilitację leczniczą, będą mogły odwołać się od decyzji do sądu rejonowego.

Reforma zakłada także zwiększenie nadzoru Prezesa ZUS nad jakością orzeczeń oraz możliwość ponownego rozpatrywania wadliwych decyzji.

Kiedy można stracić zasiłek chorobowy?

Nowe przepisy doprecyzowują sytuacje, w których ubezpieczony może stracić prawo do zasiłku chorobowego. Sankcje będą stosowane wobec osób, które podczas zwolnienia:

  • wykonują pracę zarobkową (poza drobnymi czynnościami, jak np. zakupy),
  • podejmują działania przedłużające chorobę, np. forsowny wyjazd w okresie rekonwalescencji.

Wprowadzono również możliwość łączenia zwolnienia lekarskiego z pracą u innego pracodawcy, o ile charakter pracy na to pozwala (np. praca biurowa przy zwolnieniu z pracy fizycznej).

Nowe zasady kontroli zwolnień lekarskich

ZUS zyska nowe uprawnienia kontrolne. Zakład będzie mógł sprawdzać prawidłowość wykorzystywania zwolnień lekarskich zarówno u osób aktualnie ubezpieczonych, jak i tych, których tytuł ubezpieczenia chorobowego już ustał.

ZUS uzyska prawo do żądania udostępnienia dokumentacji medycznej od lekarza wystawiającego zwolnienie lub placówki medycznej, w której je wystawiono.

Wejście w życie przepisów

Nowa ustawa o orzecznictwie lekarskim w ZUS ma wejść w życie 1 stycznia 2026 roku.