rozwiń >

Uposażenie oraz dieta – wysokość wynagrodzenia posła

Na wynagrodzenie posła składa się uposażenie oraz dieta parlamentarna. Uposażenie posła uzależnione jest od kwoty bazowej, ustalanej w ustawie budżetowej. W 2025 r. kwota bazowa wzrosła z 1 789,42 zł do 1 878,89 zł. Do obliczenia uposażenia posła, należy wykorzystać mnożnik kwoty bazowej podsekretarza stanu (wiceministra), który wynosi obecnie 7,04 dla wynagrodzenia zasadniczego oraz 1,92 dla dodatku funkcyjnego. Uposażenie posła będzie stanowiło 80% sumy tych dwóch składników. Aktualne uposażenie poselskie wynosi 13.467,92 zł brutto.

Dieta parlamentarna jest to kwota, która przysługuję posłom i senatorom w związku z wykonywaniem mandatu (np. podróże, noclegi). Wysokość diety poselskiej ustala Marszałek Sejmu. W odróżnieniu od uposażania, kwota ta ustalana jest ryczałtowo i wynosi obecnie 4.208,73 zł brutto.

Niegraniczone darmowe loty

W ramach wykonywania mandatu poselskiego, posłowi przysługują nieograniczone, darmowe loty na terenie kraju. Mówi o tym wprost art. 43 ustawy o wykonywaniu mandatu posła i senatora. Pod względem formalnym, wygląda to następująco:

  • brak limitów – posłowie mogą odbywać nieograniczoną ilość podróży na terenie kraju,
  • pokrycie kosztów – koszty lotów ponosi kancelaria sejmu – czyli podatnicy,
  • dokumentacja – wystarczy legitymacja poselska, posłowie nie muszą uzyskiwać zgody na przeloty.

Poza darmowymi lotami posłowie mogą również korzystać z bezpłatnego przejazdu środkami publicznego transportu zbiorowego oraz z bezpłatnych przejazdów środkami publicznej komunikacji miejskiej.

Prowadzenie biura poselskiego jako element dodatkowego wynagrodzenia

Każdy z posłów ma obowiązek prowadzenia swojego biura poselskiego. Celem funkcjonowania takich biur jest umożliwienie kontaktów z obywatelami, wysłuchiwanie ich problemów, oraz przyjmowanie wniosków. Ryczałt na prowadzenie biura poselskiego wynosi 23.310 zł miesięcznie. Poseł z orzeczonym znacznym stopniem niepełnosprawności może wystąpić do Marszałka Sejmu z wnioskiem o podwyższenie tej kwoty, o nie więcej niż o 50 procent. Podstawowe zasady prowadzenia biur poselskich prezentują się następująco:

  • Siedziba biura poselskiego nie może być, co do zasady, usytuowana na terenie nieruchomości stanowiącej własność posła lub członka jego rodziny bądź nieruchomości, do której przysługuje im inny tytuł prawny.
  • Ryczałt w wysokości 23.310 zł przysługuje na:
  • wydatki na wynagrodzenia pracowników biur poselskich,
  • tłumaczenia,
  • ekspertyzy i opinie sporządzane bezpośrednio u wybranych ekspertów,
  • usługi telekomunikacyjne związane z wykonywaniem mandatu poselskiego,
  • przejazdy posła samochodami w związku z wykonywaniem mandatu.
  • Ryczałt może być też przeznaczony na pokrycie wydatków bieżących takich jak:
  • czynsz,
  • opłaty za energię elektryczną i cieplną, gaz i wodę,
  • prace porządkowe, konserwację i naprawę sprzętu technicznego biura oraz koszty jego eksploatacji, drobne naprawy i remonty,
  • podróże służbowe pracowników,
  • zakup materiałów biurowych, prasy, wydawnictw, środków bezpieczeństwa i higieny pracy,
  • koszty obsługi rachunkowo-księgowej i bankowej biura.

Ryczałt nie może być wykorzystywany na finansowanie działalności partii politycznych, organizacji społecznych, fundacji oraz działalność klubów i kół poselskich i parlamentarnych, a także na finansowanie działalności charytatywnej, sponsorskiej oraz na prowadzenie kampanii wyborczej. Poseł musi przedstawić Kancelarii Sejmu sprawozdanie z wydatkowania kwot ryczałtów przeznaczonych na prowadzenie biura poselskiego do 31 stycznia każdego roku za okres od 1 stycznia do 31 grudnia roku poprzedniego. Niedotrzymanie terminu złożenia sprawozdania, powoduje wstrzymanie przekazywania ryczałtu.

Immunitet parlamentarny

Udowodniono wiele przypadków nadużyć związanych z wykorzystaniem immunitetu parlamentarnego przez posłów i senatorów. Szczegółowe zasady określa ustawa o wykonywaniu mandatu posła i senatora. Zgodnie z przepisami, poseł lub senator nie może być pociągnięty do odpowiedzialności za swoją działalność wchodzącą w zakres sprawowania mandatu ani w czasie jego trwania, ani po jego wygaśnięciu, z zastrzeżeniem art. 6a (naruszenie praw osób trzecich). Za taką działalność poseł lub senator odpowiada tylko przed Sejmem lub Senatem. Oznacza to, że od dnia ogłoszenia wyników wyborów do dnia wygaśnięcia mandatu – poseł lub senator nie może być pociągnięty do odpowiedzialności karnej bez zgody Sejmu lub Senatu. Sejm lub Senat wyraża zgodę na pociągnięcie posła lub senatora do odpowiedzialności karnej w drodze uchwały podjętej bezwzględną większością głosów ustawowej liczby posłów lub senatorów. Za uchyleniem immunitetu musi głosować co najmniej 231 z 460 posłów.

Ustawowy obowiązek obecności posłów na posiedzeniach Sejmu

Nieobecność posłów i senatorów na posiedzeniach sejmu i senatu, oznacza tyle samo co brak udziału przedstawicieli narodu w procesie stanowienia prawa. Jest to nie tylko złamanie zobowiązania danego swoim wyborcom, ale również zaniechanie wykonywania swoich podstawowych obowiązków. Zarówno posłowie jak i senatorzy mają ustawowy obowiązek uczestnictwa oraz czynnego udziału w posiedzeniach Sejmu lub Senatu oraz Zgromadzenia Narodowego. Mówi o tym bezpośrednio art. 13 ustawy o wykonywaniu mandatu posła i senatora. Obowiązek ten wzmacnia również art. 7 regulaminu sejmu - posła obowiązuje obecność i czynny udział w posiedzeniach Sejmu oraz organów Sejmu, do których został wybrany. Przepisy te mają na celu zagwarantowanie, aby przedstawiciele narodu nie tylko byli obecni na posiedzeniach sejmu i senatu, ale również powinni brać w nich czynny udział.

Każdą nieobecność na posiedzeniu Sejmu należy usprawiedliwić

W razie niemożności wzięcia udziału w posiedzeniu Sejmu lub komisji, poseł w miarę możliwości zawiadamia przed terminem posiedzenia odpowiednio Marszałka Sejmu lub przewodniczącego komisji, a następnie jest obowiązany w ciągu 7 dni usprawiedliwić w formie pisemnej swoją nieobecność odpowiednio przed Marszałkiem Sejmu lub przewodniczącym komisji. Za przyczyny uniemożliwiające wzięcie przez posła udział w posiedzeniu sejmu uważa się:

  • chorobę lub konieczność opieki nad chorym,
  • wyjazdy zagraniczne lub krajowe z polecenia Sejmu, Marszałka Sejmu lub komisji, akceptowane przez Prezydium Sejmu,
  • zbieg posiedzeń komisji lub podkomisji, do których poseł należy, jeżeli brał udział w jednym z tych posiedzeń,
  • urlop udzielony posłowi przez Marszałka Sejmu,
  • inne ważne, niemożliwe do przewidzenia lub nieuchronne przeszkody.

Jakie konsekwencje ponoszą posłowie za nieobecność podczas posiedzeń Sejmu

Posłowie którzy nie usprawiedliwili swojej nieobecności na posiedzeniach Sejmu, narażeni są na poniesienie konsekwencji finansowych. Marszałek Sejmu może zarządzić obniżenie uposażenia poselskiego oraz diety parlamentarnej:

  • o 1/30 za każdy dzień nieusprawiedliwionej nieobecności na posiedzeniu Sejmu lub za niewzięcie w danym dniu udziału w więcej niż 1/5 głosowań,
  • o 1/30 za każdy dzień nieusprawiedliwionej nieobecności na posiedzeniu komisji, jeżeli liczba tych nieobecności przekroczyła 1/5 liczby posiedzeń komisji w miesiącu kalendarzowym.

Marszałek Sejmu o zarządzeniu potrącenia powiadamia posła, podając liczbę i wykaz dni nieusprawiedliwionej nieobecności. Wykazy nieusprawiedliwionej nieobecności posłów na posiedzeniu Sejmu lub komisji sporządza się w terminie 14 dni od zakończenia każdego miesiąca kalendarzowego.

Podstawa prawna:

  • Ustawa z dnia 9 maja 1996 r. o wykonywaniu mandatu posła i senatora
  • Ustawa z dnia 31 lipca 1981 r. o wynagrodzeniu osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe
  • Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 22 listopada 2021 r. w sprawie szczegółowych zasad wynagradzania osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe
  • Ustawa Budżetowa na rok 2025 z dnia 9 stycznia 2025 r.
  • Ustawa Budżetowa na rok 2024 z dnia 18 stycznia 2024 r.
  • Uchwała Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 30 lipca 1992 r. Regulamin Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej