Jak już zostało wspomniane we wstępie zgodnie z projektem nauczyciele mają otrzymywać wynagrodzenie za tzw. godziny ponadwymiarowe również wówczas, gdy zajęcia nie odbyły się nie z ich winy.

– To najważniejsza zmiana, na którą czekają nauczyciele – podkreśliła przewodnicząca sejmowej Komisji Edukacji i Nauki Krystyna Szumilas. Jak zaznaczyła, nauczyciel otrzyma zapłatę „za gotowość”, a nie tylko wtedy, gdy faktycznie prowadzi zastępstwo czy inne zajęcia.

Szumilas dodała, że tempo prac nad projektem zależy teraz od decyzji marszałka Sejmu. – Jeżeli marszałek szybko nada numer druku, komisja podejmie prace w pierwszym możliwym terminie. Myślę, że wszystkie kluby zgodzą się na przyspieszenie prac – powiedziała.

Tło zmian: kontrowersje wokół dużej nowelizacji Karty nauczyciela

Dyskusja o godzinach ponadwymiarowych nasiliła się po wejściu w życie tzw. dużej nowelizacji Karty nauczyciela, obowiązującej od początku roku szkolnego 2025/2026. Zmiany doprecyzowały zasady naliczania wynagrodzeń za godziny ponadwymiarowe i zastępstwa doraźne, wskazując przypadki, w których nauczyciel zachowuje lub traci prawo do zapłaty za niezrealizowane godziny.

Związki zawodowe alarmowały, że w efekcie nauczyciele, którzy byli gotowi do pracy, ale nie prowadzili lekcji z powodu np. wycieczki klasy, nie otrzymywali wynagrodzenia. ZNP informowało, że w części szkół nauczyciele w ramach solidarności zawodowej wstrzymywali organizację wyjść klasowych.

Ósmoklasiści uczą się ratować życie. Ruszyła XIII edycja programu „Umiem Pomóc”
Ósmoklasiści uczą się ratować życie. Ruszyła XIII edycja programu „Umiem Pomóc”

Zobacz również

Stanowisko resortu edukacji

Ministerstwo Edukacji w połowie października przypomniało, że zasadą jest wynagrodzenie za wykonaną pracę, czyli za zajęcia faktycznie zrealizowane. Wskazało jednocześnie dwa wyjątki:

  • gdy nauczyciel na polecenie dyrektora realizuje inne obowiązki, np. opiekuje się uczniami podczas wycieczki czy zawodów,
  • gdy zajęcia indywidualne nie odbyły się z przyczyn niezależnych od nauczyciela, np. z powodu choroby ucznia.

Jak czytamy na stronie Ministerstwa Edukacji Narodowej (komunikat z dnia 16 października 2025 r.): Zmienione przepisy ustawy – Karta Nauczyciela dotyczące pracy nauczycieli w godzinach ponadwymiarowych obowiązują od 1 września 2025 r.

Nowelizacja wprowadziła jednolite regulacje dotyczące prawa nauczycieli do wynagrodzenia za godziny ponadwymiarowe zarówno w szkołach samorządowych, jak i rządowych. Dotychczas brak takich przepisów prowadził do różnych praktyk wynikających z rozbieżnych interpretacji Kodeksu pracy oraz orzecznictwa.

W dalszej części komunikatu resort przywołał orzecznictwo sądowe: Wprowadzone rozwiązania są korzystne dla nauczycieli, ponieważ doprecyzowują przepisy w sposób bardziej sprawiedliwy niż wcześniejsza praktyka wynikająca z orzecznictwa sądowego. Sąd Najwyższy (wyrok SN z dnia 2 lutego 2010 r., II PK 186/09) uznał, że nauczyciel, który nie wykonywał pracy z przyczyn dotyczących pracodawcy, nie powinien otrzymać dodatkowego wynagrodzenia za niezrealizowane godziny ponadwymiarowe w żadnej sytuacji.

Nowelizacja odchodzi od tego restrykcyjnego podejścia i wprowadza przepisy, które uznają gotowość nauczyciela do pracy za wystarczającą podstawę do zachowania prawa do wynagrodzenia w określonych sytuacjach.

Tego samego dnia, czyli 16 października komunikat opublikował Związek Nauczycielstwa Polskiego. Jak czytam w komunikacie: W kwietniu br. Związek opiniował projekt nowelizacji Karty i w swojej opinii zawarł propozycje korzystnych dla nauczycieli zapisów! Postulowaliśmy m.in., aby nauczyciel miał prawo do wynagrodzenia z tytułu godzin ponadwymiarowych również w wypadku usprawiedliwionego nieodbycia zajęć. Przepis ten został z ustawy usunięty w lipcu 1992 r.

Na dwóch spotkaniach z MEN w październiku br. ZNP przedstawił i opisał niekorzystne sposoby rozliczania godzin ponadwymiarowych po nowelizacji Karty, w wyniku których nauczyciele tracą wynagrodzenie.

Przedstawiliśmy także trzy interpretacje MEN i jedną odpowiedź na interpelację poselską z lat 2009 – 2013, w których ministerstwo wprost wskazywało, że nauczyciel zachowuje prawo do wynagrodzenia za godziny ponadwymiarowe, gdy niezrealizowanie tych godzin nastąpiło na skutek nieobycia się zajęć lekcyjnych nie z winy nauczyciela.

W ostatnich miesiącach ZNP podczas prac grup roboczych oraz w swojej opinii do projektu nowelizacji Karty z kwietnia 2025 r. postulował doprecyzowanie art. 35 ust. 3d poprzez utrzymanie prawa do wynagrodzenia z tytułu godzin ponadwymiarowych również w wypadku usprawiedliwionego nieodbycia zajęć.

Obietnica premiera

Premier Donald Tusk zapowiedział w ubiegłym tygodniu, że projekt poselski w tej sprawie zostanie złożony w Sejmie. Jak podkreślił, nauczyciele powinni otrzymywać wynagrodzenie, jeśli są w pracy i gotowi do prowadzenia zajęć, nawet jeśli lekcje nie odbywają się z przyczyn od nich niezależnych. Premier zaznaczył, że nie będzie tworzony szczegółowy katalog takich sytuacji.