Samochody autonomiczne – czy to tylko pojazdy bez kierowcy?

Samochody autonomiczne to pojazdy wyposażone w zaawansowane technologie umożliwiające poruszanie się bez ingerencji człowieka. Wykorzystują połączenie czujników, kamer, radarów, lidarów oraz sztucznej inteligencji do analizowania otoczenia i podejmowania decyzji podczas jazdy. Systemy te obejmują również zaawansowane mechanizmy nawigacji, w tym GPS oraz technologie komunikacji między pojazdami (V2V) i między pojazdami a infrastrukturą (V2I). Dzięki tym rozwiązaniom pojazdy autonomiczne mogą dostosowywać się do zmieniających się warunków drogowych, identyfikować przeszkody oraz innych uczestników ruchu.

Branża motoryzacyjna stosuje klasyfikację pojazdów autonomicznych ze względu na sześć poziomów zaawansowania (0-5):

  • poziom 0 oznacza brak automatyzacji, choć pojazd może posiadać systemy wspomagania jak ABS czy ESP;
  • poziom 1 obejmuje automatyzację jednego elementu jazdy, na przykład adaptacyjny tempomat;
  • poziom 2 to jazda „półautonomiczna”, gdzie pojazd kontroluje kierunek, prędkość oraz odległość od innych pojazdów;
  • poziom 3 oznacza, że komputer kieruje pojazdem, ale kierowca musi być gotowy do przejęcia kontroli;
  • poziom 4 to wysoka automatyzacja, gdzie pojazd radzi sobie w większości sytuacji;
  • poziom 5 reprezentuje pełną autonomię, gdzie obecność człowieka nie jest wymagana.

Przy obliczaniu składek ubezpieczeniowych dla wszystkich pojazdów – nie tylko tych z elementami autonomicznymi – warto korzystać z kalkulatorów takich jak ten, który bezpłatnie udostępnia towarzystwo ubezpieczeniowe HDI: https://hdi.pl/kalkulator/oc-ac/dane-pojazdu.

Obecna sytuacja prawna dotycząca pojazdów autonomicznych w Polsce

Obecnie polskie prawo nie pozwala na poruszanie się pojazdami w pełni autonomicznymi po drogach publicznych. Główną barierą prawną jest definicja kierującego zawarta w art. 2 pkt 20 Prawa o ruchu drogowym, zgodnie z którą kierującym musi być „osoba”, czyli człowiek. Ta regulacja wyklucza możliwość legalnego używania pojazdów bez kierowcy. Obowiązujące przepisy dopuszczają jedynie testowanie technologii autonomicznych w ściśle kontrolowanych warunkach. Prawo o ruchu drogowym zawiera artykuł 65 k, który umożliwia prowadzenie prac badawczych związanych z testowaniem pojazdów autonomicznych, ale pod nadzorem osoby, która może przejąć kontrolę. Wymagane jest również uzyskanie odpowiednich pozwoleń.

Ograniczenia wynikające z obecnych przepisów są postrzegane jako hamulec dla rozwoju technologii autonomicznych w Polsce. Wielu producentów i firmy badawcze posiadające siedziby w kraju nie mogą testować swoich rozwiązań na lokalnych drogach. Restrykcyjny charakter przepisów wprowadzonych blokuje inicjatywy związane z automatyzacją transportu. Warto przy tym pamiętać, także o wyzwaniach dotyczące ubezpieczeń takich samochodów. Trzeba będzie bowiem uwzględnić specyfikę pojazdów autonomicznych – w tym odpowiedzialność za błędy systemów AI czy cyberbezpieczeństwo.

Niezależnie od tego, jakim samochodem jeździsz, potrzebujesz dobrze dopasowanego ubezpieczenia. Jeśli szukasz nowej oferty, porozmawiaj z ekspertami towarzystwa ubezpieczeniowego HDI (https://hdi.pl/).

Planowane zmiany w przepisach dotyczących pojazdów autonomicznych

Pierwsze oficjalne testy pojazdu autonomicznego na drogach publicznych w Polsce przeprowadzono w dniach 28-29 listopada 2023 roku w Jaworznie. Realizatorem był zespół inżynierów Łukasiewicz – Przemysłowego Instytutu Motoryzacji (PIMOT). Podczas testów weryfikowano działanie algorytmów sterujących systemami pojazdu, funkcje mapowania terenu, planowania trasy oraz rozpoznawania obiektów. Badania prowadzono w różnych warunkach atmosferycznych – zarówno w dzień, jak i po zmroku, a także podczas opadów śniegu. Testy były zabezpieczone przez odpowiednie służby, a w pojeździe znajdowały się osoby mogące przejąć kontrolę.

Na początku 2024 roku Ministerstwo Infrastruktury opracowało założenia projektu ustawy, która ma umożliwić testowanie takich pojazdów na drogach publicznych. Zmiany te mają odpowiedzieć na postulaty przedsiębiorców i instytucji badawczych, które napotykają bariery w rozwoju technologii autonomicznych. Nowe przepisy będą zawierać zaktualizowaną definicję pojazdu autonomicznego oraz określą warunki dopuszczenia takich pojazdów do ruchu. Projekt ma również uwzględniać aspekty odpowiedzialności cywilnej i karnej w przypadku zdarzeń z udziałem pojazdów autonomicznych.

Nie wiadomo jednak, w jakim kształcie projekt zostanie przyjęty i czy w ogóle tak się stanie. Do Rady Ministrów ma trafić bowiem dopiero w pierwszym kwartale 2025 roku. Jeśli zmiany wejdą w życie, będzie to pierwszy krok na drodze samochodowej rewolucji.