Pompa ciepła w starym domu z grzejnikami - czy to działa? Ile kosztuje pompa ciepła z montażem?

Nasza odpowiedź. Zdecydowanie tak, ale tylko wtedy, gdy dom nie traci zbyt dużo ciepła i instalacja grzewcza jest przygotowana na niskie lub średnie temperatury wody. Jeśli zrobisz to bez przygotowania, możesz wydać kilkadziesiąt tysięcy złotych i dalej marznąć albo płacić ogromne rachunki. Dlatego najpierw trzeba sprawdzić kilka kluczowych rzeczy.

Pompa ciepła a stary dom – gdzie pojawia się problem?

Stare budynki mają wspólną cechę - duże straty ciepła i instalację zaprojektowaną na wysoką temperaturę (często 60-70°C). Tymczasem pompa ciepła najlepiej działa przy znacznie niższych temperaturach wody.

Im gorzej ocieplony dom i im mniejsze grzejniki, tym trudniejsza praca pompy. Może być tak, że urządzenie będzie pracować cały czas na najwyższych obrotach, a rachunki za prąd wcale nie okażą się małe. Dlatego zanim spojrzymy na ceny pomp, trzeba ustalić, czy budynek jest w stanie współpracować z pompą ciepła, a jeśli nie, to co trzeba poprawić.

Termomodernizacja - fundament, bez którego pompa ciepła się nie opłaca

Pierwszym krokiem jest sprawdzenie, jak dużo ciepła ucieka z domu. Jeżeli straty wynoszą więcej niż 65 W/m², pompa ciepła może być zwyczajnie nieopłacalna. Najczęściej winne są:

• dachy i stropy – tam ucieka nawet 25–30% ciepła (trzeba ocieplić np. wełną zarówno połać dachową, jak i stropodach),
• nieszczelne okna i drzwi (trzeba uszczelnić albo wymienić),
• nieocieplone ściany (np. docieplenie styropianem od zewnątrz),
• piwnice i fundamenty (docieplenie stropów).

To właśnie dlatego mówi się, że „pompa ciepła to ostatni etap modernizacji domu, a nie pierwszy”.

Audyt energetyczny - jak sprawdzić, czy dom się nadaje

Najpewniejszym sposobem na to żeby ocenić czy dom się nadaje do instalacji pompy ciepła jest audyt energetyczny. To szczegółowa analiza budynku, którą wykonuje specjalista. Sprawdza on ściany, dach, instalację grzewczą, rodzaj grzejników i wylicza, ile energii dom faktycznie potrzebuje. Audytor oceni:

• czy pompa ciepła w ogóle ma sens,
• jaka moc urządzenia będzie potrzebna,
• czy trzeba wymienić grzejniki,
• gdzie dom traci najwięcej ciepła i co należy ocieplić w pierwszej kolejności.

Koszt audytu zwykle wynosi 1000–2500 zł, ale pozwala uniknąć znacznie większych wydatków i błędów. W programie Czyste Powietrze audyt może być częściowo refundowany.

Jaką pompę ciepła wybrać do starego domu?

W starym domu najczęściej mamy do czynienia z tradycyjnymi grzejnikami i instalacją pracującą na wysokiej temperaturze. Dlatego wybór pompy jest kluczowy, bo każde urządzenie działa inaczej.

• Pompa niskotemperaturowa - jest najtańsza w użytkowaniu. Najlepiej współpracuje z ogrzewaniem podłogowym lub dużymi grzejnikami. Osiąga temperatury ok. 35–45°C. W starym domu zwykle wymaga modernizacji całej instalacji.
• Pompa średniotemperaturowa - daje już nieco wyższą temperaturę - 50–55°C. Sprawdza się w domach po częściowym ociepleniu lub po wymianie grzejników na większe.
• Pompa wysokotemperaturowa - to pompa najbardziej odporna na instalacje ze starych domów. Osiąga 60–65°C, a niektóre modele nawet 70°C. Jest droższa, ale często to jedyne rozwiązanie, jeśli nie wymieniamy grzejników.

Jak działa pompa ciepła w starym domu z grzejnikami?

Jeśli masz żeliwne kaloryfery lub małe grzejniki panelowe, często okazuje się, że nie są w stanie oddać odpowiednio dużo ciepła przy niższych temperaturach. Wtedy pompa musi pracować dłużej i mniej efektywnie. Dlatego przy wielu instalacjach konieczna jest wymiana grzejników na większe albo niskotemperaturowe. Koszt wynosi od kilkuset złotych do nawet 3000–4000 zł za sztukę.

Kiedyś w starych domach montowało się duże grzejniki panelowe, najczęściej na szerokość parapetu. Połączenie ich z wysokotemperaturową pompą ciepła daje dobre efekty.

Jaki typ pompy możemy wybrać do starego domu?

Instalator prawdopodobnie zaproponuje trzy główne rodzaje pomp ciepła. Każda z nich działa na podobnej zasadzie, ale różni się źródłem, z którego pobiera energię oraz kosztami montażu i eksploatacji. Dobrze wiedzieć, co oznacza każda opcja, żeby świadomie podjąć decyzję.

1. Pompa ciepła powietrze–woda (najpopularniejsza) to urządzenie, które pobiera energię cieplną z powietrza zewnętrznego i przekazuje ją do instalacji grzewczej (CO i CWU). Tutaj mamy dwa warianty:

• Split – jednostka zewnętrzna i wewnętrzna, połączone czynnikiem chłodniczym. Wymaga instalatora z uprawnieniami F-gas, ale często jest bardziej efektywna przy niskich temperaturach.
• Monoblok – całość układu jest w jednej jednostce na zewnątrz. Montaż prostszy, zwykle tańszy, nie wymaga F-gas, ale bardziej narażony na straty ciepła przy złej instalacji.

Ważne: co oznacza F-GAS? To uprawnienia wymagane przy montażu pomp ciepła typu split.
Dotyczy to urządzeń, w których czynnik chłodniczy znajduje się również w części montowanej wewnątrz budynku. Instalator bez F-GAS nie może legalnie montować instalacji split. W tym przypadku konieczna jest coroczna kontrola instalatora ( koszt ok. 500 zł). Monoblok takich uprawnień nie wymaga.

2. Pompa ciepła gruntowa - pobiera ciepło z gruntu. Najdroższa inwestycyjnie, ale najbardziej stabilna, ma najwyższy COP, świetnie działa nawet przy dużych mrozach, idealna w domach z dużym zapotrzebowaniem na ciepło. Instalator zaproponuje ją zwykle wtedy, gdy działka pozwala na odwierty, inwestor jest przygotowany na znaczne wydatki, aby mieć w przyszłości najniższe koszty eksploatacji. Żywotność takiej pompy jest najdłuższa.

Ile kosztuje pompa ciepła? Aktualny cennik

Na podstawie najnowszych raportów rynku pomp ciepła:

• Pompy powietrzne split - 30 000–45 000 zł (z montażem)
• Pompy powietrzne monoblok - 25 000–35 000 zł
• Pompy gruntowe - 50 000–80 000 zł i więcej

Ceny zależą od mocy, producenta oraz stanu instalacji. W starym domu trzeba często doliczyć koszty modernizacji hydrauliki, bufora, wymiany grzejników albo ocieplenia - dlatego rozpiętość cenowa bywa duża.

Średni koszt ogrzewania pompą ciepła ( bez fotowoltaiki) to koszt około 4000 do 5500 zł. Ale to tylko orientacyjne stawki.

Jak wybrać dobrego fachowca do montażu pompy ciepła?

To jedna z najważniejszych decyzji. Nawet najlepsza pompa ciepła nie będzie działać dobrze, jeśli instalator źle dobierze jej moc, źle ustawi hydraulikę albo pominie konieczne modernizacje. W momencie wyboru fachowca nieoceniony jest audyt, o którym piszemy powyżej, gdyż można skonfrontować to, co mówi fachowiec, a co wyszło w audycie. Jeżeli Fachowiec proponuje rozwiązania zupełnie sprzeczne z obliczeniami audytora, albo omija temat, to mamy już pierwszy sygnał ostrzegawczy. Dobry fachowiec:

• ma doświadczenie z modernizacjami w starych domach,
• potrafi ocenić, czy pompa będzie pracowała efektywnie,
• jasno tłumaczy, jakie działania trzeba wykonać przed montażem,
• ma uprawnienia F-GAS (jeśli montuje splita),
• gwarantuje serwis i opiekę po montażu,
• nie proponuje „najtańszej pompy”, tylko taką, która pasuje do konkretnego domu.

To nie ma być ktoś, kto tylko „wiesza urządzenie na ścianie”. To specjalista, który odpowiada za cały system grzewczy.

Fotowoltaika i pompa ciepła - jak razem obniżają koszty ogrzewania?

Pompa ciepła potrzebuje prądu do pracy. Jeśli kupujesz go z sieci, płacisz normalne stawki za energię. Ale jeśli wyprodukujesz go samodzielnie np. na dachu, koszty eksploatacji spadają nawet o 50–80%. Dlatego wiele osób montuje pompę ciepła razem z fotowoltaiką. Dzięki temu pompa pracuje praktycznie „za darmo”, a roczne rachunki za ogrzewanie spadają do minimalnych opłat stałych.