1/3 pracowników w Polsce jest zatrudniona w zagranicznych firmach

Bezpośrednie inwestycje zagraniczne

Jak przekazali autorzy raportu „Rola krajowego kapitału w gospodarce”, napływ bezpośrednich inwestycji zagranicznych (BIZ) do Polski wykazał odporność podczas pandemii COVID-19, a rekordowy poziom ok. 35 mld euro osiągnął w 2022 r. Jak podali, w ubiegłym roku zasób BIZ w Polsce stanowił 38 proc. PKB, czyli nieco mniej niż średnia dla państw OECD i Unii Europejskiej.

Analitycy banku przekazali, że w grupie firm zatrudniających przynajmniej 50 osób, jednostki z kapitałem zagranicznym odpowiadają za ponad 60 proc. wartości eksportu i generują 40 proc. przychodów ogółem. „Jednocześnie w ostatnich latach rozwój firm zagranicznych był bardziej dynamiczny niż firm krajowych – kilkanaście lat temu eksport firm zagranicznych był zbliżony do eksportu firm krajowych, podczas gdy firmy zagraniczne generowały ok. 30 proc. przychodów sektora” - zauważyli.

Działalność zagranicznych firm cechuje specjalizacja eksportowa; przychody ze sprzedaży stanowią w ich przypadku 30 proc. ogółu przychodów, czyli dwukrotnie więcej niż w przypadku krajowych przedsiębiorstw. Autorzy raportu wskazali, że zagraniczne przedsiębiorstwa są średnio o 43 proc. bardziej produktywne niż firmy krajowe, przy czym różnica widoczna jest najbardziej w sektorze usług i produkcji.

1/3 pracowników w Polsce jest zatrudniona w zagranicznych firmach

Z raportu PKO BP wynika również, że „im większy (pod względem zatrudnienia) podmiot gospodarczy, tym większe prawdopodobieństwo, że w jego strukturze własnościowej znajdziemy kapitał zagraniczny”. W grupie największych firm, odsetek z udziałem zagranicznego kapitału wynosi 46 proc., gdy w przypadku mikro przedsiębiorstw jest to 1 proc. Ponadto odsetek pracowników zatrudnionych w zagranicznych firmach wynosi w Polsce 33,5 proc. i to drugi najwyższy poziom w UE.

Udział firm zagranicznych w ogólnej liczbie podmiotów w Polsce wynosi 7,9 proc. i ustępuje jedynie Luksemburgowi i Estonii. Eksperci banku podali, że w 2022 r. podmioty kontrolowane z zagranicy wygenerowały ponad 38 proc. wartości dodanej wytworzonej w Polsce.

„W 2023/2024 w 100 największych spółkach w Polsce kapitał krajowy odpowiadał za 45 proc. przychodów” - zauważyli autorzy. Przekazali, że wśród 10 największych spółek w Polsce w dwóch dominował kapitał zagraniczny. „W TOP25 i TOP50 udział spółek zagranicznych rósł (do ok. 40 proc.), ale i tak pozostaje niższy niż w regionie” - podkreślili. Zastrzegli jednak, że przede wszystkim są to spółki z dominacją kapitału publicznego.

Zależność od kapitału zagranicznego

Według PKO BP odzwierciedleniem zależności Polski od kapitału z zagranicy jest ujemna międzynarodowa pozycja inwestycyjna netto (IIP). „W 2024 wynosiła ona -242 mld euro, na co złożyły się pasywa (czyli szeroko rozumiane inwestycje zagraniczne w Polsce) na kwotę 767 mld euro, oraz aktywa (szeroko rozumiane polskie inwestycje za granicą) równe 525 mld euro” - poinformowali analitycy banku. Dodali, że wśród analizowanych przez Eurostat państw europejskich tylko Francja, Hiszpania, Irlandia, Turcja i Grecja cechowały się głębszą ujemną IIP.

Wskazali jednak, że IIP w ubiegłym roku stanowiła ok. 28 proc. PKB, co plasuje nas blisko połowy stawki analizowanych państw, a jednocześnie to wartość poniżej progu oszczędnościowego ustalonego przez KE (35 proc.). Wskazali, że w ostatnich latach wartość IIP nominalnie się ustabilizowana, a to w połączeniu z wzrostem PKB przyczyniło się do spadku tej relacji. „Można więc powiedzieć, że Polska systematycznie »wyrasta« z uzależnienia od zagranicznego kapitału, który umożliwił transformację gospodarki” - spuentowali analitycy PKO BP.

Stwierdzili jednocześnie, że trwale utrzymujący się ujemny poziom IIP niesie ze sobą negatywne konsekwencje, np. odpływ dochodu z kapitału w ramach rachunku dochodów pierwotnych. Poinformowali, że w 2024 r. w ramach dywidendy wypłynęło z Polski ok. 15 mld euro, czyli 1,7 proc. PKB. Jak dodali, rachunek dochodów pierwotnych Polski charakteryzuje się trwałym deficytem, który jest obciążeniem dla salda rachunku obrotów bieżących.