Oto siedem kwestii, które rynki, inwestorzy i rządy powinny mieć na uwadze.
1. Kurs waluty to nie wszystko
Mimo, że świat w ostatnim czasie koncentruje się przede wszystkim na wahaniach kursu liry, to kłopoty Turcji wykraczają daleko poza rynek Forex. W końcu gwałtowne zmiany wartości walut zdarzają się wcale nie tak rzadko w krajach rozwijających się i jest to ruch nie tylko w dół. Przeważnie wysoka zmienność wartości danej waluty nie jest, ani główną przyczyną problemów, ani ich skutkiem. Najlepiej postrzegać to jako widoczny wskaźnik, który może dodatkowo zawierać istotne sygnały ostrzegawcze.
2. Brak równowagi w Turcji widać już od jakiegoś czasu
Ciągła stymulacja gospodarki przy pomocy kredytu, a także, szczególnie ostatnio, przy pomocy środków budżetowych, sprawiła, że Turcja notuje dziś dwa bliźniacze deficyty. Chodzi o brak równowagi zarówno w budżecie sektora publicznego, jak i na rachunku obrotów bieżących. Oba deficyty, spowodowane finansowaniem zewnętrznym oraz napływem kapitału z zagranicy, pomogły co prawda zwiększyć inwestycje i wzrost gospodarczy, ale były niewystarczające, aby wygenerować środki potrzebne do obsługi zadłużenia.
3. Mniej przyjazne otoczenie zewnętrzne
Choć potrzeby finansowe kraju pozostają wciąż znaczące, to Turcja musi obecnie zmagać się z mniej przyjaznym otoczeniem zewnętrznym. Sytuacja ta szybko nie ulegnie zmianie. W efekcie napływ kapitału nad Bosfor stał się mniej obfity i droższy.
Jeśli chodzi o globalną płynność, to świat znajduje się w okresie przejściowym i powoli odchodzi od polityki luzowania przez banki centralne. Część programów polegająca na wstrzykiwaniu co miesiąc dużej ilości gotówki w gospodarkę poprzez zakup aktywów albo już ustała (przypadek Rezerwy Federalnej), albo zmniejsza swój zakres (przypadek Europejskiego Banku Centralnego).
W obliczu rosnącej inflacji amerykański Fed wielokrotnie podnosi stopy procentowe i niewiele wskazuje na to, że polityka ta w najbliższym czasie ulegnie zmianie. Biorąc pod uwagę politykę, wzrost oraz różnice stóp procentowych faworyzujące USA, prawdopodobieństwo umocnienia się dolara jest duże.
Wszystko to ma wpływ na wrażliwe klasy aktywów, szczególnie związane z rynkami wschodzącymi, gdzie odnotowano odpływ kapitału.
Dodatkowo warunki te sprawiają, że pewne klasy aktywów, np. te związane z rynkami wschodzącymi, stają się bardziej wrażliwe. Obligacje denominowane w walutach lokalnych, a zatem i waluty, znalazły się pod większą presją.
Czynnik mniej przyjaznego otoczenia zewnętrznego został dodatkowo wzmocniony politycznym konfliktem Turcji z USA, osiągając swój punkt kulminacyjny przy okazji ogłoszenia o nałożeniu przez USA podwójnych ceł na import stali i aluminium z Turcji.
4. Inwestorzy mają wątpliwości jeśli chodzi o odpowiedź Turcji na kryzys
Sytuacja kraju komplikuje się jeszcze bardziej przez obawy dotyczące zarządzania gospodarką. W obliczu dużej presji politycznej, wiara w to, że bank centralny będzie w stanie w odpowiedni (tj. o oparty o rynek) sposób odpowiedzieć i ustabilizować walutę, jest niska.
Obawy o wpływ polityki na gospodarkę wzmocniły się po tym, jak zięć prezydenta Rcepa Tayyipa Erdogana został mianowany na kluczowe stanowisko gospodarcze i pełni dziś funkcję nadzorczą w rządzie.
(Bank centralny Turcji zapowiedział w poniedziałek, że wpompuje w turecki system finansowany równowartość sześciu miliardów dolarów, żeby zagwarantować wypłacalność banków i zahamować spadek wartości liry tureckiej – przyp. red. >>> Czytaj więcej)
5. Turcji brakuje wiarygodnych zewnętrznych kotwic
Konwencjonalną odpowiedzią na tego typu problemy byłaby próba znalezienia zewnętrznych kotwic, do czasu uspokojenia sytuacji wewnętrznej. Zazwyczaj wiąże się to z uruchomieniem programu Międzynarodowego Funduszu Walutowego (MFW), który zapewnia zarówno finansowanie jak i nadzór i firmowanie polityk wewnętrznych danego kraju. Tak właśnie postąpiła w tym roku Argentyna, aby zwalczyć chaos na rynku własnej waluty. W przypadku Turcji potrzeba zwrócenia się do MFW o pomoc teoretycznie jest większa, gdyż istnieją obawy o rozlanie się kryzysu tureckiego na zewnątrz.
Turcja jednak, ze zrozumiałych względów, pozostaje oporna wobec MFW. Mająca swoją siedzibę w Waszyngtonie organizacja mogłaby bowiem wymagać od Turcji istotnych zmian w politykach, a to oznaczałoby zapewne wycofanie się z niektórych pomysłów prezydenta Erdogana. Istnieje także inna przeszkoda o charakterze wewnętrznym.
Otóż zwrócenie się do MFW oznaczałoby powrót od „starych, złych czasów”, które w gruncie rzeczy otworzyły prezydentowi Erdoganowi drogę do władzy.
Niemniej bez wsparcia MFW Turcja tak czy inaczej może być zmuszona do jeszcze większego wycofania się z realizacji pomysłów Erdogana. Bez względu na pomoc MFW, Ankara prawdopodobnie będzie musiała zmierzyć się z cięciami wydatków, zwiększeniem opłat za usługi publiczne oraz zwiększeniem podatków, aby zmniejszyć deficyt.
Poza MFW istnieje niewiele alternatyw. Rządy państw europejskich oraz instytucje UE raczej nie zaoferują Ankarze środków, które byłby odpowiedzią na truceckie problemy. To samo dotyczy państw Zatoki Perskiej.
Chiny z kolei raczej nie zechcą zaangażować się na tak wielką skalę w pomoc Turcji. Pomimo, że Turcja ma bliskie więzi z Rosją, Moskwa także prawdopodobnie nie będzie w stanie finansowo pomóc Ankarze.
6. Chaos jest jakimś rozwiązaniem, ale mało atrakcyjnym
Turcja mogłaby się wycofać i pozwolić na spadek wartości waluty do naturalnego poziomu. Pytanie nie brzmi w tym przypadku, czy to mogłoby się stać (bo jest to możliwe), ale ile by kosztowało całą gospodarkę.
Jak dotąd silna deprecjacja waluty spowodowała wzrost inflacji, zwiększyła zadłużenie, wystawiła na ryzyko lokalne banki, podważyła wzrost gospodarczy i pogorszyła perspektywy dla wielu tureckich firm. Jeśli wartość waluty będzie dalej spadać, będzie to oznaczało zwiększenie ryzyka recesji, paraliżującej inflacji, podniesienie liczby bankructw. Co więcej, tureckie banki mogą zażądać rządowego wsparcia, zaś najbardziej narażeni na kryzys obywatele ochrony państwa.
7. Kontrola kapitału?
Nie jest wielkim zaskoczeniem, że w obliczu tych problemów w Turcji coraz głośniej mówi się o wprowadzeniu kontroli kapitału, co miałoby zahamować jego odpływ i zapobiec „dolaryzacji” gospodarki. To jednak jeszcze bardziej zachęci sektor prywatny (turecki i zagraniczny) do porzucenia liry i spowoduje jeszcze większe napięcie finansowe i gospodarcze.
Sytuacja nie jest wesoła
Widać zatem, że główne wnioski jeśli chodzi o sytuację Turcji, nie są wesołe. Ze względu na zbieżność w czasie zewnętrznej i wewnętrznej presji, tureckie władze mają ograniczone pole manewru w zakresie prowadzenia polityk i finansowania, szczególnie gdy zdecydują się działać samodzielnie. Staje się coraz bardziej prawdopodobne, że Turcja będzie zmuszona do podjęcia kombinacji następujących działań: zwiększenia stóp procentowych, wprowadzenia oszczędności, poproszenia o pomoc MFW oraz wprowadzenia kontroli kapitału.
Inwestorzy powinni się przygotować na większą zmienność liry i „techniczne” rozlanie się problemów na inne rynki wschodzące. Rynki rozwinięte, szczególnie Europa, także mogą ponieść konsekwencje, jeśli źródła rozlewania się problemów rozprzestrzenią się.
>>> Czytaj też: Zakupy w Turcji za pół darmo. Lira dramatycznie traci do złotego
Karol(2018-08-14 14:20) Zgłoś naruszenie 26028
Turcja nikomu specjalnie nie zaszkodzi, jedynie sobie. To efekt rzadow odpornego na dobra rade autokraty, ktory przegapil moment swojego zenitu a upojony wladza chce go przedluzyc na czas nieokreslony. Siegnal wiec po narodowa frazeologie niezaleznosci i zaszlej wielkosci, uzyskujac znaczne poparcie i podziw u rodzimej ciemnoty i w analogicznych europejskich srodowiskach, z naszym krajem wlacznie. Jasnie nami rzadzacy powinni bacznie przyjrzec sie przypadkowi, jako ze analogie do naszej obecnej sytuacji sa az nadto widocznie. Nie Bruksela ani trybunal europejski a rynki kapitalowe sa dla tego rzadu najwiekszym zagrozeniem, tym bardziej, ze juz namierzono nas w tym samym koszyku co Turcja.
Pokaż odpowiedzi (3)Odpowiedzsalo(2018-10-04 14:34) Zgłoś naruszenie 00
och Karol, ty potoczny geopolityku... ;)
darek(2018-08-15 22:09) Zgłoś naruszenie 11
krakrakra !!!
df(2018-08-15 20:35) Zgłoś naruszenie 98
nie jesteśmy w tym samym koszyku. Sprawdź doinformuj się. Już jesteśmy w koszyku z rozwiniętymi. Jak widziałem na twitterze wpisy Holgera Zschapitza to w ogóle na wykres różnych wschodzących razem z Lirą nie wrzucił PLNa. Także już bez paniki. Ponadto Erdogan robi na kredyt boom inwestycyjny. My mamy sporo środków z UE, za chwile będziemy się inwestować z Planów Kapitałowych. Złotówa jest coraz stabilniejsza i tak naprawde przywiązana w wąskim zakresie do EUR.
Edek(2018-08-14 09:16) Zgłoś naruszenie 24342
U nas będzie to samo za kilka lat
Pokaż odpowiedzi (4)Odpowiedzdf(2018-08-15 20:38) Zgłoś naruszenie 19
przed nami jest wspaniała dekada. Stabilny wzrost, inflacja w ryzach, spadający dług w rękach zagranicy. Dlaczego? Bo Niemcy tak mają a my jesteśmy przybudówką. Turcja może pomarzyć o naszej pozycji. W Polsce są dwa podstawowe problemy: demografia oraz wujowa służba zdrowia.
prawda (2018-08-15 13:32) Zgłoś naruszenie 83
Za PO były stabilne ceny żywności, jak i również b dostępne niskie ceny wielu dóbr. Od 2 lat wszystko drożeje przy niby jakichś mitycznych „sukcesach”, skąd powstaje pytanie - jak jest tak dobrze, to dlaczego jest tak złe : masło po 8 zł , a benzynka po 5,30?
ehh(2018-08-15 00:40) Zgłoś naruszenie 95
za PO mielismy najwyzszy rozwoj gospodarczy w Europie - sprawdz sam
Ekonomista(2018-08-14 16:44) Zgłoś naruszenie 1114
Jak PO przejmie władze może być jeszcze gorzej.
das auto(2018-08-14 09:04) Zgłoś naruszenie 22762
2 lata temu rozmawiałem w Bostonie z oczytanym, Turkiem, twierdził wtedy, że gospodarka Turcji idzie w przepaść co było dla mnie dziwne bo wszystkie artykuły wskazywały, że jest tam dobrze. Mówił też, że na Erdogana głosują ludzie prości, z prowincji i biedni, tacy "prawdziwi Turcy" a nie jakieś lewactwo. Coś jak u nas.
Pokaż odpowiedzi (5)OdpowiedzOFIARA RUDEGO ZŁODZIEJA(2018-08-14 20:21) Zgłoś naruszenie 1710
No tak, kiedys tego nie było! Sami Eksperci po tych Państwowych firmach siedzieli, Spod znaku Nowoczesnego Ryśka, który doprowadził na skraj bankructwa swoją partie i wielu ludzi których udało mu sie namówić na kredyty we franklach i Leszka Balcerowicza. Pewnie dlatego ze TACY eksperci z rodzinami tam wtedy siedzieli, nigdy w tych firmach ani w budżecie nie było na nic pieniędzy. Wtedy to byli eksperci, nie to co teraz...
do :Ofiary(2018-08-14 18:57) Zgłoś naruszenie 313
Idź lepiej do kolesi, załatwia ci posadkę jak ta lala, tysiące nieudacznikow, których nieraz z litości trzymali w firmach dostali lukratywne posady w państwowych spółkach, a wiec tez ci załatwia utrzymanie na koszt podatników.
OFIARA RUDEGO ZŁODZIEJA (2018-08-14 15:47) Zgłoś naruszenie 519
Przyjdę do ciebie zebys mi załatwił ciepła posadkę w fundacji wójka Szorosza "demokracja za 5 zł" i będe jak ty, pisał tutaj komentarze na zamowienie Angeli Merkel:)
OFIARA RUDEGO ZŁODZIEJA(2018-08-14 15:46) Zgłoś naruszenie 521
Przyjdę do ciebie zebys mi załatwił ciepła posadkę w fundacji wójka Szorosza "demokracja za 5 zł" i będe jak ty, pisał tutaj komentarze na zamowienie Angeli Merkel :)
OFIARA RUDEGO ZŁODZIEJA(2018-08-14 11:06) Zgłoś naruszenie 2861
A Ja tydzien temu rozmawiałem z Prezesem Goldman Sachs jak byłem na konferencji w Londynie. Powiedział mi cos bardzo podobnego, ze w Polsce Patologia bez szkoły co sprzata w Korpo, albo wciska cyfrowy Polsat przez telefon za 3 tys zł brutto i mysli tym samym, ze zlapala Pana Boga za Nogi, głosowała na PO, tacy "prawdziwi Europejczycy za 3 tys zł", a oni strasznie zadłużali panstwo Polskie. W budżecie na nic nie było na nic pieniędzy, dług publiczny rósł za PO w zastraszajacym tempie a oni bredzili coś o zielponej wyspie. Serio tak mi Lloyd powiedział! Że dobrze dla nas ze zostali odsunięci od koryta
Piotr(2018-08-14 09:46) Zgłoś naruszenie 21487
Ach ta nienawiść starej ubecji i nowego lewactwa do Polski i wszystkiego co kształtuje nasz światopogląd inny niż na kolanach. Ciężko z takimi złymi emocjami żyć na co dzień. Szkoda mi was więc się za was pomodlę.
Pokaż odpowiedzi (2)OdpowiedzTymek(2018-08-14 11:02) Zgłoś naruszenie 2844
Modlitwa nic nie da. Musisz wpłacić na Rydzyka
rechot historii(2018-08-14 10:38) Zgłoś naruszenie 810
Ubecy to są ci co żyli za czasów Ubecji w międzywojniu? czy ci co za komuny? młody jestem nie znam się a tu Ubekiem zostałem Uber to rozumiem.
OFIARA RUDEGO ZŁODZIEJA(2018-08-14 11:11) Zgłoś naruszenie 188913
U nas było podobnie! PO Zadłyżyło Polske przez 8 lat swoich (nie)rzadów na 400 mld zł - o tyle wzrósł dług publiczny za ich czasu, z 500 mld zł do 950 mld! I to chyba tylko dlatego ze ukradli polakom 200 mld zł z kont emerytalnych obnizajac w ten sposób dług publiczny prywatnymi oszczednosciami Polaków! Biadolenie ze na nic nie ma pieniędzy, Rachityczny wzrost gospodarczy, pustki w budżecie, ciągłe podnoszenie obciazen podatkowych i wieku emerytalnego. I jakieś brednie o zielonej wyspie i cudzie II irlandii. Cudaki i złodzieje! Tak było jak dobrze ze to już za nami
Pokaż odpowiedzi (10)Odpowiedzjakoś tak(2018-08-15 13:42) Zgłoś naruszenie 43
Tusk, był najlepszym premierem III RP. Za jego czasów mieliśmy najwyższy wzrost gospodarczy w Europie, a dług publiczny rósł tak jak i rośnie dziś. Wielki Polak, na którego nie zasłużyliśmy. Pozdrawiam cieplutko wykształcone osoby, bez pozdrowień dla niedouków. **************** Prawda jest taka, że po tych 2 latach dojnej zmiany wiele spraw oraz rzeczy sporo osób ocenia inaczej , w tym działalność byłego premiera D.T. Szkoda x2 , pierwszy raz, że go nie ma obecnie w rządzie, drugi raz, źe w swoim czasie trochę przegięli ,i to teraz wszystkich normalnych pracujących ludzi dużo i to b dużo kosztuje, a ile będzie kosztowało w przyszłości, to lepiej o tym nawet nie myśleć,
podatnik(2018-08-15 12:22) Zgłoś naruszenie 102
Mówisz głupstwa to pis nas zadłuża
Misio(2018-08-14 22:39) Zgłoś naruszenie 165
Ależ kochana ofiaro - jest jedna kwestia, której widać nie rozumiesz. Jeżeli studiowałbyś ekonomie to wiedziałbyś, że dług państwowy nie zawsze jest zły. Jeżeli przykładowo finansujesz długiem budowę autostrad w Polsce to te pieniądze są inwestycją. Gdybyś rozumiał też jak działa rynek finansowy i wiedział, że cena obligacji jest zdyskontowana suma kuponów oraz nominału na przestrzeni lat to wiedziałbyś, że niekiedy warto jest niekiedy emitować obligacje w celu zebrania środków na dalsze inwestycje - wtedy kiedy stopa dyskontowa jest niska, bo uzyskuje się wyższą cenę. Nie znasz podstawowych pojęć, a próbujesz wypowiadać się w temacie, o którym wiesz tak mało. Pozdrawiam serdecznie, Twój na zawsze Misio
OFIARA RUDEGO ZŁODZIEJA(2018-08-14 22:14) Zgłoś naruszenie 59
Misiu kolorowy, nie chce mi się za bardzo z tą twoją tępą propagandą nawet dyskutować no ale już ci odpiszę. Wszystkim czytającym ten komentarz polecam odwiedzic osobiście stronę Narodowego Banku Polskiego i samemu sprawdzic, jak kształtowało się zadłużenie skarbu Państwa w Poszczególnych latach, żeby nie wierzyc mi czy takim kolorowtym Misiom na słowo. Misiowi oczywiscie nie polecam bo i tak piszę te komenatrze za 5 zł za godzinę :) Więc cytując za NBP Dług Publiczny w dniu 01.01.2017 r wynosił 930 mld zł w dniu 01.05.2018 wynosił 962 mld zł. Więc rzad PIS w półtorej roku zadłużytł nas wszystkich na 32 mld ZŁ. Dług Publiczny w dniu 01.01.2014 r wynosił 738 mld zł w dniu 01.05.2015 wynosił 808 mld zł. Więc rzad PO w półtorej roku zadłużytł nas wszystkich na 70 mld ZŁ - TAKIE SA TWARDE DANE MOI DRODZY. PO PODNOSIŁO PODATKI, PODWYZSZAŁO WIEK EMERYTALNY NIC NIKOMU NIE DAWAŁO I ZADŁUŻAŁO NAS WSZYSTKICH 2 RAZY SZYBCIEJ NIZ PIS - DZIEKUJE ZA UWAGE POLECAM PORTAL NBP - NARODOWEGO BANKU POLSKIEGO.
Misio(2018-08-14 21:04) Zgłoś naruszenie 717
Tusk, był najlepszym premierem III RP. Za jego czasów mieliśmy najwyższy wzrost gospodarczy w Europie, a dług publiczny rósł tak jak i rośnie dziś. Wielki Polak, na którego nie zasłużyliśmy. Pozdrawiam cieplutko wykształcone osoby, bez pozdrowień dla niedouków.
fakty oczywiste i namacalne (2018-08-14 18:54) Zgłoś naruszenie 336
Jednak , analizując działalność jak jednych , tak i drugich, PIS jest nie do pobicia w generowaniu długów oraz ciągłych podwyżkach kosztów życia.
Edgar(2018-08-14 14:09) Zgłoś naruszenie 923
100/100. Pozdrawiam
Rafal(2018-08-14 14:08) Zgłoś naruszenie 377
Zadluzyli, ale widac na co. Teraz dalej zadluzaja, ale malo co z tego pozostaje w formie infrastruktury.
Papaya(2018-08-14 13:53) Zgłoś naruszenie 697
teraz po 3 latach PISu zadłużenie to 1bln 29mld zł. Co ty na to?
Jacek Świetlicki(2018-08-14 12:41) Zgłoś naruszenie 827
Komentarz na poziomie średnio rozgarniętego ucznia szkoły podstawowej.Z takim intelektem polecam teksty Gazety Polskiej, czy czegoś w tym rodzaju. POPiS to jest "produkt" tego samego braku logicznego myslenia u polskiego kołtuna. Każde zjawisko tłumaczone jest w prosty sposób-zwolennicy PO twierdzą,że to wina PiS, a wyznawcy sekty jarkacza,że to te zdradzieckie ***** z PO są wszystkiemu winne. Rozumiem tych , którzy z tego żyją -doją publiczną kasę - i wciskają kit swoim wyborcom,ale to nie jest przekaz do nawet średnio inteligentnych osób.
Grzegorz(2018-08-14 11:42) Zgłoś naruszenie 125100
Bez kapitału zewnętrznego, Polacy jeździliby furmankami, PO zrobiła to co należało zrobić, PiS prowadzi kraj w gorszym kierunku.
Pokaż odpowiedzi (2)Odpowiedz@ jaro(2018-08-14 19:01) Zgłoś naruszenie 344
500+ jest finansowane z pożyczek a konto przyszłych pokoleń + z kieszeni podatników. Jak myślisz , dlaczego w PL drożeją paliwa , kiedy ropa na rynkach światowych jest nadal tania? Czemu wszystko w ciągu 2 lat tak znacząco zdrożała żywność?
Jaro(2018-08-14 12:20) Zgłoś naruszenie 620
Czemu przez dwie kadencje nic nie zrobili z dziurą VAT-owską, zyski z zamknięcia której idą teraz na 500+? Czemu przez dwie kadencje nie przeprowadzili reformy składek do ZUS-u?
Bartek(2018-08-14 20:56) Zgłoś naruszenie 9524
Tytuł krzyczy, autor lamentuje czytelnik łyka jak indor kluski. A teraz weźcie sobie wykresy kursów i zobaczcie jakie to wartości. Ten "krach" ile to procent spadku? Bo autor nie raczył podać.
Odpowiedzqwe(2018-08-14 16:18) Zgłoś naruszenie 3926
"Jeśli Turcja wpadnie w finansową przepaść, pociągnie inne kraje" - nie, nie pociagnie. Niech idzie na dno to neo-imperium osmanskie oparte na fundamentalistycznym Islamie.
Odpowiedzmamy to samo(2018-08-14 11:50) Zgłoś naruszenie 1636
Jazda okrakiem na dwóch koniach zawsze się kończy tym, że jeden skręca w prawo a drugi w lewo i jak się nie wybrało na którego przeskoczyć to kończy się twardym lądowaniem.
OdpowiedzAS41(2018-08-16 11:51) Zgłoś naruszenie 22
Przypadek Turcji pokazuje jak przyjazna Ameryka może doprowadzić do sterowanego krachu u krnabrnego sojusznika . Ten precedens może jednak w dłuższym okresie spowodować dla Trumpa i USA większe szkody, z rozkładem kluczowych sojuszy na lata . Turcy to dumny naród i szybko tego nie zapomną, inni globalni gracze szybko to wykorzystają.
Odpowiedzdziad(2018-08-15 04:00) Zgłoś naruszenie 2875
Kto by pomyślał, że tak diametralnie może się zmienić cena paliwa na stacjach. Szok w oczy pali. Wszystkie zagraniczne podnosza ceny. tylko nasi staraja sie trzymac
Pokaż odpowiedzi (1)Odpowiedzsalo(2018-10-04 14:35) Zgłoś naruszenie 10
haha, admin dowalił z dislajkami LOL