Istotny wpływ na efektywność dokonywanych inwestycji ma m.in. wysokość opodatkowania zysku osiągniętego przez inwestorów. Im mniejsze są obciążenia podatkowe związane z inwestycją, tym więcej środków finansowych może być reinwestowanych. Dlatego też zbudowanie efektywnej struktury inwestycyjnej wymaga wykorzystania takich narzędzi, które pozwolą zminimalizować obciążenia podatkowe. Z tego punktu widzenia coraz bardziej atrakcyjne – i popularne wśród polskich inwestorów – są polskie i zagraniczne (mające siedzibę w państwach należących do Unii Europejskiej lub Europejskiego Obszaru Gospodarczego – OG) fundusze inwestycyjne.
– Wynika to przede wszystkim z tego, że fundusze takie korzystają z przewidzianego w ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych (ustawa o CIT) zwolnienia z podatku dochodowego – wyjaśnia Bartosz Głowacki, starszy konsultant w MDDP Michalik Dłuska Dziedzic i Partnerzy.

Zwolnienie podmiotowe

Co ważne, zwolnienie to ma charakter podmiotowy. Oznacza to, że ma ono zastosowanie do wszelkich osiągniętych przez fundusz dochodów. I choć dokonywanie inwestycji za pośrednictwem funduszu inwestycyjnego nie należy do najtańszych rozwiązań (koszty założenia i rocznego utrzymania takiego podmiotu nie są mniejsze niż kilkaset tysięcy złotych), to jednak oszczędności podatkowe związane ze zwolnieniem z podatku mogą znacznie przewyższać poniesione wydatki. Jak zauważa jednak Anna Skibińska, doradca podatkowy w MDDP, sytuacja podatkowa polskich i zagranicznych funduszy inwestycyjnych nie jest identyczna.
Reklama

Fundusz z siedzibą w Polsce

Zastosowanie zwolnienia z podatku do dochodów osiąganych przez fundusze inwestycyjne z siedzibą w Polsce nie budzi większych wątpliwości. Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 10 ustawy o CIT zwolnione z podatku dochodowego od osób prawnych są fundusze inwestycyjne działające na podstawie przepisów ustawy o funduszach inwestycyjnych (dalej: ustawa o funduszach). Zwolnienie to dotyczy wszelkich uzyskiwanych przez fundusz dochodów, a więc będzie mieć zastosowanie m.in. do dochodów z dywidend, odsetek, zysków kapitałowych czy inwestycji bezpośrednich (np. w nieruchomości).
– Co niezwykle ważne – i co jednocześnie różni fundusze polskie od zagranicznych – zastosowanie tego zwolnienia nie wymaga spełnienia żadnych dodatkowych warunków – wskazuje Bartosz Głowacki.
Ekspert dodaje, że jeśli inwestujemy przez fundusz inwestycyjny z siedzibą w Polsce, który swoją działalność prowadzi na podstawie ustawy o funduszach, to zwolnienie z podatku dochodowego ma automatyczne zastosowanie.

Fundusz z siedzibą za granicą

Bardziej skomplikowana pod tym względem jest sytuacja funduszy zagranicznych (mających siedzibę w państwie należącym do UE/EOG), które inwestują w Polsce. Sytuacji tej nie polepszają niestety kolejne zmiany przepisów, jakie nastąpiły w 2011 roku.
Zastosowanie zwolnienia do uzyskiwanych przez nie w Polsce dochodów jest bowiem obwarowane spełnieniem kilku warunków, wskazanych w art. 6 ust. 1 pkt 10a ustawy o CIT. Część warunków odnosi się do charakteru prawnego funduszy inwestycyjnych i ich spełnienie nie powinno być problematyczne (dotyczy to m.in. przedmiotu działalności, uzyskania pozwolenia na jej prowadzenie czy też podlegania określonym organom nadzoru). Są to bowiem wymogi, które wynikają z prawa UE i które istnieją również na gruncie polskich przepisów. Niemniej jednak nasi eksperci z MDDP zwracają uwagę na pewne warunki, których możliwość dochowania powinna być szczególnie wnikliwe zbadana przed wykorzystaniem zagranicznego funduszu do realizacji danej inwestycji. Są one bowiem sformułowane w sposób, który zupełnie pomija odmienność regulacji dotyczących tworzenia i funkcjonowania funduszy inwestycyjnych w obcych państwach.
Przykładowo warunkiem, który może w praktyce ograniczyć/utrudnić skorzystanie ze zwolnienia z podatku od dochodów osiąganych przez zagraniczne fundusze inwestycyjne, jest wymóg, by były one zarządzane przez podmioty prowadzące swoją działalność na podstawie zezwolenia właściwych organów nadzoru nad rynkiem finansowym państwa, w którym podmioty te mają siedzibę.
– Warunek ten obowiązuje od 4 grudnia tego roku i został wprowadzony nowelizacją ustawy o funduszach. Uzasadnienie do nowelizacji również sugeruje, że autorzy zmian wzorowali się na polskim systemie funduszy inwestycyjnych, w którym zarządzającym funduszem jest zawsze towarzystwo funduszy inwestycyjnych – zauważa Anna Skibińska.
Tymczasem w niektórych państwach UE znana jest w praktyce koncepcja funduszy, w których zarządzającymi są sami inwestorzy (w taki sposób funkcjonuje duża część zagranicznych funduszy typu zamkniętego).
– W rezultacie, aby skorzystać ze zwolnienia z podatku, takie fundusze będą musiały zawrzeć umowę o zarządzanie z profesjonalnym podmiotem (spółką zarządzającą), który prowadzi działalność na podstawie zezwolenia właściwych władz państwa członkowskiego. To z kolei będzie generować większe koszty i może skutkować zmniejszeniem efektywności funduszu – tłumaczy Bartosz Głowacki.
Eksperci z MDDP zauważają, że w obecnej sytuacji ze zwolnienia z podatku na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 10a ustawy o CIT będzie mogła skorzystać jedynie część zagranicznych funduszy – w szczególności tych, które działają w formie spółki kapitałowej (są one podatnikami podatku dochodowego). Co ciekawe, część z tych funduszy – będących podatnikami podatku dochodowego w państwie swojej siedziby – korzysta z bardzo szerokiego zwolnienia z podatku, nieobejmującego jednak całości dochodów. To z kolei oznacza, że mogą one w Polsce korzystać również ze zwolnienia z podatku u źródła od dywidend, przewidzianego w art. 22 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.
Przykładem takich funduszów są m.in. fundusze inwestycyjne utworzone zgodnie z prawem cypryjskim, z których część może spełniać warunki uprawniające do zwolnienia z podatku, wskazane w art. 6 pkt 10a ustawy o CIT.
Oceniając regulację prawną dotyczącą zwolnienia z podatku dochodowego zagranicznych funduszy inwestycyjnych eksperci MDDP zwracają uwagę, że w praktyce nie do końca spełnia ona swój cel, jakim – zgodnie z założeniem wprowadzającym to zwolnienie – było zrównanie sytuacji podatkowej funduszy polskich i zagranicznych. Mając na uwadze obowiązujące od dawna bezwarunkowe zwolnienie dochodów uzyskiwanych przez polskie fundusze inwestycyjne, najprostszą a zarazem najbardziej skuteczną formą takiego zrównania mogłoby być rozszerzenie zwolnienia na fundusze zagraniczne. Jednak rygorystyczne i szczegółowe warunki zwolnienia z art. 6 ust. 1 pkt 10a ustawy o CIT sprawiają, że ma ono zastosowanie jedynie do części funduszy zagranicznych. Powraca więc pytanie, czy taka regulacja nie wprowadza w praktyce jeszcze większych nierówności, gdyż w praktyce różnicuje nie tylko sytuację podatkową polskich i zagranicznych funduszy zagranicznych, ale wprowadza też zróżnicowanie jeśli chodzi o same fundusze zagraniczne (z których część korzysta ze zwolnienia a część nie).

Opodatkowanie inwestorów

Z perspektywy budowania struktury inwestycyjnej na podstawie funduszu inwestycyjnego, poza opodatkowaniem samego funduszu równie istotne jest opodatkowanie dochodu inwestorów (uzyskiwanego z tytułu uczestnictwa w funduszach). Zgodnie z polskimi przepisami, dochód uzyskiwany z tytułu uczestnictwa w funduszu jest opodatkowany 19-proc. podatkiem dochodowym. Dla inwestycji międzynarodowych opodatkowanie może być jednak zminimalizowane (lub wyeliminowane) pod warunkiem że inwestorem jest podmiot niebędący polskim rezydentem podatkowym. Wówczas dochód zagranicznego inwestora, mającego siedzibę/miejsce dla celów podatkowych w państwie, z którym Polska zawarła umowę o unikaniu podwójnego opodatkowania, nie będzie podlegał w Polsce opodatkowaniu podatkiem u źródła.
Ważne
Obecnie ze zwolnienia z podatku dochodowego od osób prawnych będzie mogła skorzystać jedynie część zagranicznych funduszy
Umowy podatkowe
Stosowanie umów o unikaniu podwójnego opodatkowania może pozwolić na zmniejszenie podatku od dochodów uzyskiwanych z tytułu uczestnictwa w zagranicznym funduszu inwestycyjnym przez polskich inwestorów (polskich rezydentów podatkowych). Dotyczy to m.in. dochodów z funduszy działających w formie spółek kapitałowych. Jeśli wypłata zysku przez taki fundusz przybierze postać dywidendy, to w niektórych sytuacjach może być ona opodatkowana według niższej niż 19-proc. standardowa stawka podatku.
19 proc. wynosi podatek od dochodu uzyskiwanego z tytułu uczestnictwa w funduszu
Podstawa prawna
Ustawa z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz.U. z 2011 r. nr 74, poz. 397 z późn. zm.).