Czternasta emerytura 2025. Tyle wyniesie "na rękę" po potrąceniach [TABELA]

Rozporządzenie dotyczące wypłaty czternastek zostało opublikowane w Dzienniku Ustaw 1 sierpnia 2025 r. Świadczenie zostanie przekazane automatycznie wszystkim uprawnionym seniorom wraz z wrześniową emeryturą lub rentą. Choć kwota brutto wyniesie 1878,91 zł, to po potrąceniach wielu seniorów zobaczy znacznie mniej. W artykule wyjaśniamy, komu przysługuje czternastka, ile zostanie z niej po potrąceniach oraz jak zadbać o wyższą wypłatę.

Kiedy i komu przysługuje czternasta emerytura w 2025 roku?

Czternasta emerytura to jednorazowy dodatek dla emerytów i rencistów, który został wprowadzony na stałe ustawą z 26 maja 2023 r. o kolejnym dodatkowym rocznym świadczeniu pieniężnym dla emerytów i rencistów (Dz.U. 2023 poz. 1359).

W 2025 roku wypłaty nastąpią we wrześniu, automatycznie, bez konieczności składania wniosków. Czternastka przysługuje osobom, które na dzień 31 sierpnia 2025 r. mają prawo do emerytury, renty lub innych świadczeń długoterminowych.

Dodatek w pełnej kwocie otrzymają osoby, których emerytura lub renta brutto nie przekracza 2900 zł. Dla pozostałych stosuje się zasadę "złotówka za złotówkę" – czternastka jest zmniejszana o różnicę między świadczeniem zasadniczym a progiem.

Ile potrąci państwo z 14. emerytury? Składka zdrowotna i podatek

Zasada "złotówka za złotówka" to nie jedyny mechanizm, który sprawi, że część seniorów zobaczy na kontachmniejsze kwoty netto. Choć czternastka brutto wyniesie 1878,91 zł, to rzeczywista wypłata "na rękę" będzie znacznie niższa. Wszystko przez dwie obowiązkowe potrącenia, które dotyczą tym razem wszystkich seniorów (z małym wyjątkiem - o czym za chwilę):

• Składkę zdrowotną w wysokości 9 proc.
• Zaliczki na podatek dochodowy (PIT) w wysokości 17 proc., chyba że senior złoży odpowiedni wniosek.

Nawet osoby zwolnione z PIT w ciągu roku (np. mające emeryturę do 2500 zł brutto) mają domyślnie potrącaną zaliczkę podatkową z czternastki. Mogą jednak uniknąć tego obcięcia, składając do ZUS wniosek EDP-21. Jeśli tego nie zrobią, nadpłacony podatek zostanie zwrócony dopiero przy rozliczeniu rocznym PIT w 2026 r.

Wypłaty czternastych emerytur 2025: harmonogram i wyjątki

ZUS, KRUS i inne zakłady emerytalne przekazują czternastki automatycznie razem z wrześniowym świadczeniem. Osoby pobierające zasiłki i świadczenia przedemerytalne otrzymają czternastkę później — dopiero w październiku 2025.

Nie trzeba składać żadnych dokumentów ani wniosków, z wyjątkiem wspomnianego formularza EDP-21, który należy złożyć do ZUS najpóźniej na kilka tygodni przed terminem wypłaty. Więcej na temat tego formularza oraz harmonogramu wypłat czternastych emerytur piszemy tutaj: 14. emerytura 2025: wcześniejsze przelewy i nawet 213 zł więcej netto dla części seniorów.

Przykład: emerytura 3600 zł brutto – ile wyniesie czternastka „na rękę”?

Poniżej przedstawiamy modelowy przykład wyliczeń dla emerytury w wysokości 3600 zł brutto, który pokazuje, ile konkretnie wyniosą potrącenia: w ramach mechanizmu "złotówka za złotówkę", podatku oraz składki zdrowotnej.

1. Kwota bazowa czternastej emerytury brutto: 1878,91 zł

2. Potrącenie w ramach zasady „złotówka za złotówkę”

Prawo do pełnej czternastki mają osoby, których emerytura brutto nie przekracza 2900 zł. Emerytura 3600 zł oznacza nadwyżkę:

Zatem:

3. Potrącenie składki zdrowotnej (9%)

4. Potrącenie zaliczki na podatek dochodowy (17%)

Zakładamy, że nie złożono formularza EDP-21, więc potrącana jest zaliczka PIT:

5. Podsumowanie potrąceń:

6. Kwota netto do wypłaty:

Tyle dostaniesz "na rękę": szczegółowe wyliczenia czternastych emerytur

Dla wielu seniorów istotna będzie rzeczywista wysokość czternastki po potrąceniach. Poniżej przedstawiamy przykładowe wartości dla osób pobierających emeryturę (przed potrąceniami i po nich):

Im wyższe podstawowe świadczenie, tym niższa czternastka netto – nie tylko przez zasadę "złotówka za złotówkę", ale też przez rosnące potrącenia podatkowe i zdrowotne.

Czternastka a system opieki zdrowotnej: dlaczego nie ma zwolnienia ze składki?

Mimo apeli części środowisk senioralnych, rząd nie zdecydował się na zwolnienie czternastek ze składki zdrowotnej. Przyczyną są rosnące potrzeby finansowe publicznej ochrony zdrowia. W 2025 roku dotacja budżetowa do NFZ wyniesie 28,9 mld zł, mimo rekordowych wpływów ze składki zdrowotnej.

Zgodnie z dokumentem planu finansowego NFZ, łączne wydatki publiczne na zdrowie w 2025 roku sięgną 174 mld zł. Oznacza to, że każda składka – nawet od jednorazowych dodatków – jest na wagę złota i rząd nie rezygnuje tak łatwo z ich potrącania.

Czy 14. emerytura się opłaca? Kontekst społeczny i ekonomiczny

Czternasta emerytura, mimo ograniczeń i potrąceń, pozostaje istotnym wsparciem dla najuboższych seniorów. Według danych GUS, w 2023 roku ponad 13 proc. osób powyżej 65. roku życia żyło poniżej granicy ubóstwa relatywnego.

Dodatkowe świadczenie pomaga zatem w pokryciu kosztów leków, rachunków czy opału. Jednocześnie jednak coraz więcej ekspertów wskazuje, że tego typu dodatki powinny być częścią szerszej reformy systemu emerytalnego, zamiast jednorazowymi zastrzykami pieniędzy.

Jak zadbać o wyższą czternastkę? Praktyczne porady

1. Złóż wniosek EDP-21 do ZUS, jeśli Twoje świadczenie jest zwolnione z podatku – unikniesz nadpłaty i dostaniesz więcej na rękę.
2. Zaktualizuj dane w ZUS – upewnij się, że instytucja ma poprawny numer konta i aktualne informacje.
3. Obserwuj komunikaty ZUS i MRiPS – terminy i zasady mogą ulegać drobnym zmianom.