„Aktywny Rodzic” 2025. Twój własny biznes blokuje Ci pieniądze na dziecko? Dowiedz się, czy ten absurd ma szanse się skończyć [PROJKET]

Program "Aktywny Rodzic" miał wspierać powrót rodziców na rynek pracy. Niestety, jego obecne zasady okazały się niesprawiedliwe dla przedsiębiorców. Szykują się jednak zmiany, kt,óre mają naprawić ten błąd.

Nowe zasady świadczenia "aktywni rodzice w pracy"

Ustawa z dnia 15 maja 2024 roku o wspieraniu rodziców w aktywności zawodowej oraz w wychowaniu dziecka – „Aktywny rodzic” wprowadziła szereg rozwiązań mających na celu zachęcenie rodziców do aktywności zawodowej. Jednym z kluczowych świadczeń jest „aktywni rodzice w pracy”, popularnie zwane "babciowym" lub "aktywnym rodzicem". Jego celem jest wsparcie finansowe rodziców wracających do pracy po urlopie macierzyńskim czy rodzicielskim.

Zasadniczym warunkiem otrzymania świadczenia „aktywni rodzice w pracy” jest podleganie ubezpieczeniom społecznym z tytułu zatrudnienia lub prowadzenia działalności gospodarczej. Dotychczasowe przepisy, mające zapobiegać nadużyciom, wprowadzały jednak pewne ograniczenia, które okazały się niesprawiedliwe dla przedsiębiorców opłacających preferencyjne składki ZUS.

Niesprawiedliwe wykluczenia. Problem preferencyjnych składek ZUS

Dotychczasowe warunki programu „Aktywny Rodzic” prowadziły do absurdalnych sytuacji, w których osoby w pełni aktywne zawodowo, ale korzystające z preferencyjnych zasad oskładkowania ZUS, były wykluczane ze świadczenia. Problem dotyczył szczególnie:

1) małżeństw lub osób wspólnie wychowujących dziecko, których łączna podstawa oskładkowania składkami ZUS wynosiła co najmniej 100% minimalnego wynagrodzenia za pracę, przy czym podstawa, od której są opłacane składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe każdego z nich, nie mogła być niższa niż:

• 50% minimalnego wynagrodzenia za pracę obowiązującego w danym okresie, na który jest ustalane prawo do świadczenia „aktywni rodzice w pracy”,
• 30% minimalnego wynagrodzenia za pracę obowiązującego w danym okresie, na który jest ustalane prawo do świadczenia „aktywni rodzice w pracy” – w przypadku osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarcz3ą.

To powodowało, że jeżeli oboje małżonków lub osób wspólnie wychowujących dziecko podlegało preferencyjnym ubezpieczeniom społecznym (np. art. 18 ust. 1 ustawy Prawo przedsiębiorców – czyli ulga na start, czy opłacanie składek od 30% minimalnego wynagrodzenia), to suma tych podstaw była niższa niż wymagane 100% minimalnego wynagrodzenia. To wyłączało Ich z prawa do świadczenia „aktywni rodzice w pracy”, mimo ich pełnej aktywności zawodowej.

2) osób samotnie wychowujących dzieci, prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą. W Ich przypadku warunkiem uzyskania świadczenia było podleganie ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowemu od podstawy, której wysokość wynosiła nie mniej niż 100% minimalnego wynagrodzenia za pracę niezależnie od tytułu oskładkowania. Samotne osoby wychowujące dziecko, zwolnione ze składek ZUS lub płacące składki od podstawy stanowiącej 30% minimalnego wynagrodzenia, również nie mogły uzyskać świadczenia.

Takie wyłączenia były niesprawiedliwe dla osób w pełni aktywnych zawodowo, które tylko okresowo korzystały z preferencyjnych zasad oskładkowania. Nowelizacja ma to zmienić, wyrównując szanse.

Rewolucyjna zmiana. Preferencyjne ZUS równe 100% minimalnego wynagrodzenia

Poselski projekt ustawy z dnia 26 marca 2025 r. (RPU X, poz. 1459) ma na celu zlikwidowanie wspomnianych wyłączeń. Kluczowa zmiana polega na wprowadzeniu zasady, że preferencyjne oskładkowanie jest równoznaczne z opłacaniem składek od podstawy 100% minimalnego wynagrodzenia za pracę dla celów spełnienia warunków do świadczenia „aktywni rodzice w pracy”.

Zgodnie z projektem, po ustępie 1 w artykule 10 Ustawy Aktywny Rodzic, dodaje się ust. 1a w brzmieniu: „1a. W przypadku osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą, o których mowa w ust. 4 lub w art. 18a i art. 18c ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych4, podleganie zarówno przez osobę ubiegającą się o świadczenie „aktywni rodzice w pracy” lub otrzymującą to świadczenie, jak i osobę wspólnie z nią wychowującą dziecko ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, jest równoważne z opłacaniem składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe od podstawy, której wysokość wynosi 100 % minimalnego wynagrodzenia za pracę.”

Dodatkowo, w ust. 2 dodaje się zdanie drugie, które mówi, że podobna zasada będzie obowiązywać dla osób samodzielnie wychowujących dziecko, prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą.

Kto zyska na nowelizacji? Konkretne grupy beneficjentów

Na tych nowych przepisach zyskają przede wszystkim dwie kluczowe grupy aktywnie zawodowych rodziców prowadzących działalność gospodarczą:

• Małżeństwa lub osoby wspólnie wychowujące dziecko, będące przedsiębiorcami. Jeśli oboje z nich opłacają preferencyjne składki ZUS (np. z "ulgi na start" lub z 30% minimalnego wynagrodzenia), Ich łączna podstawa oskładkowania, która dotychczas była za niska, zostanie uznana za równą 100% minimalnego wynagrodzenia. To otworzy im drogę do świadczenia;

• Osoby samotnie wychowujące dziecko, będące przedsiębiorcami. Samotni rodzice prowadzący pozarolniczą działalność, którzy opłacają składki ZUS od preferencyjnej podstawy, również zostaną włączeni do grona beneficjentów. Dotychczas, mimo aktywności, byli wykluczeni z powodu zbyt niskiej podstawy.

Cel projektu. Wsparcie aktywności zawodowej rodziców

Celem projektu jest zlikwidowanie tych wykluczeń, poprzez wprowadzenie zasady, że preferencyjne oskładkowanie jest równoznaczne z opłacaniem składek od podstawy 100% minimalnego wynagrodzenia. To sprawia, że ustawa „Aktywny rodzic” staje się bardziej sprawiedliwa i skuteczniej wspiera aktywność zawodową wszystkich rodziców, niezależnie od specyfiki Ich formy zatrudnienia czy prowadzenia działalności gospodarczej. Jest to wyraz dążenia do tego, aby żadna forma legalnej aktywności zawodowej nie była przeszkodą w korzystaniu ze wsparcia państwa w wychowaniu dziecka.

Kiedy nowe przepisy wejdą w życie? Ostatni etap legislacji

Projekt ustawy o zmianie ustawy „Aktywny rodzic” jest obecnie na etapie poselskiego projektu. Oznacza to, że aby wszedł w życie, musi przejść całą ścieżkę legislacyjną.

Zgodnie z projektem, ustawa ma wejść w życie z dniem następującym po dniu ogłoszenia w Dzienniku Ustaw. Projekt jest zgodny z prawem Unii Europejskiej i nie wymaga wydania aktów wykonawczych.

świadczenia dla rodziców

przedsiębiorcy ZUS

preferencyjne składki ZUS