Sąd: ZUS ma przyznać rentę za 400 zł faktycznej pomocy przez 10 miesięcy. Tak wynika z wyroku Trybunału Konstytucyjnego

Takie tezy postawił Sąd Apelacyjny w Poznaniu III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych (sygn. akt III AUa 82/24). I jest to logiczna konsekwencja wyroku Trybunału Konstytucyjnego. Chodzi o wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 13 maja 2014 r. (SK 61/13) - uznano w nim, że uprawnienie małżonki rozwiedzionej do uzyskania renty rodzinnej uzależnione od wymogu posiadania w dniu śmierci męża prawa do alimentów z jego strony, ustalonych wyłącznie wyrokiem lub ugodą sądową, jest niezgodne z art. 67 ust. 1 w związku z art. 32 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

Na czym polega ta niezgodność art. 70 ust. 3 ustawy emerytalno-rentowej z Konstytucją?

Wydaje się, że wyklucza prawo do renty dobrowolna alimentacja, często występująca między byłymi małżonkami. Okazało się 10 lat temu, że TK uznał to za niezgodne z Konstytucją RP. Wystarczy faktyczna alimentacja, co pokazuje poniższy przykład:

Sąd: Renta za 400 zł faktycznych alimentów. Nie potrzebny jest wyrok sądu albo ugoda

Co wiemy o sprawie, którą rozstrzygnął sąd:

• Małżonkowie po rozwodzie mieszkali razem, każde z nich w miarę posiadanych sił i środków ponosiło koszty utrzymania również w zakresie instalacji i urządzeń ,z których korzystali wszyscy mieszkający. Były mąż, w związku z pogarszającym się stanem zdrowia, był coraz bardziej uzależnionym od pomocy osób trzecich, co w praktyce sprowadzało się do pomocy głównie byłej żony i w mniejszym zakresie córki.
• Była żona po rozwodzie znalazła się w niedostatku. Otrzymywała bowiem minimalne świadczenie emerytalne (nieco ponad 600 zł netto), przy wydatkach na koszty życia, leczenie (100-200 zł miesięcznie) oraz utrzymanie domu.
• Niewielka wysokość emerytury wynikała z krótkiego stażu zawodowego. Kobieta znalazła się na granicy minimum egzystencji i to do tego stopnia, że zdarzało się, że córki przywoziły jej żywność. Przed rozwodem sytuacja materialna odwołującej była dużo lepsza, ponieważ rodzina utrzymywała się z dochodów F. W., który przekazywał odwołującej otrzymane wynagrodzenie za pracę. Były mąż zarabiał kilkakrotnie więcej, aniżeli wynosiła emerytura odwołującej.
• Zmarły były mąż w swoim interesie, łożył dobrowolnie na utrzymanie byłej żony, na której pomoc coraz bardziej musiał liczyć. Od rozwodu do jego śmierci upłynął krótki okres czasu – około 10 miesięcy. Były mąż po orzeczeniu rozwodu stale i regularnie alimentował odwołującą bezpośrednio przed dniem zgonu. Umowa o alimenty została zawarta w formie ustnej. Strony porozumiały się, że były mąż będzie każdego miesiąca przekazywał odwołującej na jej utrzymanie kwotę 400 zł i umowa ta była realizowana. Zmarły dysponował środkami finansowymi, które umożliwiały alimentację odwołującej. Otrzymywał bowiem wynagrodzenie za pracę, a następnie świadczenia z ubezpieczeń społecznych.

WAŻNE! Opisana sytuacja była podstawą przyznania renty rodzinnej dla byłej żony.

Jakie przepisy regulują przyznanie prawa do renty rodzinnej?

Art. 67 ust. 1 ustawy emerytalno-rentowej stanowi, że:

Do renty rodzinnej uprawnieni są następujący członkowie rodziny spełniający warunki określone w art. 68‒71:

1) dzieci własne, dzieci drugiego małżonka oraz dzieci przysposobione;

2) przyjęte na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletności wnuki, rodzeństwo i inne dzieci, z wyłączeniem dzieci przyjętych na wychowanie i utrzymanie w ramach rodziny zastępczej lub rodzinnego domu dziecka;

3) małżonek (wdowa i wdowiec);

4) rodzice.

Art. 70 ust. 1 ustawy wdowa ma prawo do renty rodzinnej, jeżeli:

1) w chwili śmierci męża osiągnęła wiek 50 lat lub była niezdolna do pracy albo

2) wychowuje co najmniej jedno z dzieci, wnuków lub rodzeństwa uprawnione do renty rodzinnej po zmarłym mężu, które nie osiągnęło 16 lat, a jeżeli kształci się w szkole ‒ 18 lat życia, lub jeżeli sprawuje pieczę nad dzieckiem całkowicie niezdolnym do pracy oraz do samodzielnej egzystencji lub całkowicie niezdolnym do pracy, uprawnionym do renty rodzinnej.

WAŻNE! Prawo do renty rodzinnej nabywa również wdowa, która osiągnęła wiek 50 lat lub stała się niezdolna do pracy po śmierci męża, nie później jednak niż w ciągu 5 lat od jego śmierci lub od zaprzestania wychowywania osób wymienionych w ust. 1 pkt 2.

Art. 70 ust. 3 ustawy stanowi:

Małżonka rozwiedziona lub wdowa, która do dnia śmierci męża nie pozostawała z nim we wspólności małżeńskiej, ma prawo do renty rodzinnej, jeżeli oprócz spełnienia warunków określonych w ust. 1 lub 2 miała w dniu śmierci męża prawo do alimentów z jego strony ustalone wyrokiem lub ugodą sądową.