13. emerytura do zwrotu? Taki scenariusz jest możliwy. Ciebie też to dotyczy?

Kto ma prawo do 13. emerytury?

Trzynasta emerytura przysługuje osobom które na dzień 31 marca danego roku mają prawo do wypłaty emerytury (w tym emerytury pomostowej, okresowej emerytury kapitałowej i emerytury częściowej), renty z tytułu niezdolności do pracy (w tym renty dla inwalidów wojennych i wojskowych oraz rent wypadkowych), renty szkoleniowej, renty socjalnej, renty rodzinnej (w tym renty rodzinnej po inwalidzie wojennym lub wojskowym oraz rent rodzinnych wypadkowych), rodzicielskiego świadczenia uzupełniającego, świadczenia pieniężnego przysługującego cywilnym niewidomym ofiarom działań wojennych, nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego, świadczenia i zasiłku przedemerytalnego.

Kiedy ZUS może upomnieć się o zwrot trzynastki?

"Trzynastka" nie przysługuje osobom, których świadczenie na dzień 31 marca danego roku jest zawieszone. Jeśli ktoś ją dostanie – ZUS upomni się o zwrot. Do takiej sytuacji może dojść kiedy wyniku rozliczenia świadczeń pobieranych przez osoby, które dodatkowo do nich dorabiają, ZUS zorientuje się, że doszło do przekroczenia limitu 130 proc. przeciętnego wynagrodzenia. A właśnie to przekroczenie powoduje zawieszenie świadczeń. Jak to wygląda w szczegółach?

Kiedy ZUS może zawiesić emeryturę?

ZUS może zawiesić emeryturę jeśli osoba, która ją pobiera osiąga dodatkowy przychód przekraczający 130 proc. przeciętnego wynagrodzenia. Dotyczy to emerytów którzy nie osiągnęli jeszcze powszechnego wieku emerytalnego (60 lat dla kobiet i 60 dla mężczyzn). Po przekroczeniu tego wieku emeryci mogą dorabiać bez ograniczeń, zawieszenie emerytury im nie grozi.

Lista świadczeń, których wypłatę może zawiesić ZUS

Oprócz emerytury ZUS może również zawiesić wypłatę następujących świadczeń:

• emerytura pomostowa;
• renta socjalna;
• nauczycielskie świadczenie kompensacyjne;
• renta z tytułu niezdolności do pracy;
• renta z tytułu niezdolności do pracy w związku z: wypadkiem przy pracy, wypadkiem w drodze do pracy lub z pracy sprzed 1 stycznia 2003 r., chorobą zawodową;
• renta inwalidy wojskowego (jeśli niezdolność do pracy nie ma związku ze służbą wojskową);
• renta rodzinna po inwalidzie wojskowym (jeśli śmierć inwalidy nie pozostawała w związku ze służbą wojskową);
• renta rodzinna.

We wszystkich tych przypadkach obowiązuje ten sam limit dorabiania, co odniesieniu do emerytów którzy nie osiągnęli powszechnego wieku emerytalnego (czyli przychód przekraczających 130 proc. miesięcznego wynagrodzenia). Po przekroczeniu tego limitu ZUS zawiesi ich wypłatę. Ponieważ osoby, którym przysługują te świadczenia maja również prawo do "trzynastki", one również muszą się liczyć z ryzykiem jej zwrotu (o ile dodatkowo dorabiają). W przypadku niektórych świadczeń istnieją też dodatkowe okoliczności powodujące ich zawieszenie (np. podjęcie pracy w placówce oświatowej przez osobę pobierającą nauczycielskie świadczenia kompensacyjne).

Warto też wspomnieć, że oprócz zwieszenia świadczenia (w przypadku przekroczenia limitu 130 proc. przychodów), ZUS może również to świadczenie zmniejszyć. Ten scenariusz dotyczy dodatkowych przychodów przekraczających limit 70 proc. przeciętnego wynagrodzenia.

Zwieszenie lub zmniejszenie świadczenia przez ZUS. Procedura

Osoby które dorabiają do renty lub emerytury (przed osiągnięciem powszechnego wieku emerytalnego) powinny złożyć w ZUS oświadczenie o dodatkowych przychodach. Po jego otrzymaniu Zakład może zmniejszyć lub zawiesić świadczenie. Dodatkowo raz do roku ZUS dokonuje ostatecznego rozliczenia rent i emerytur osób dorabiających. W tym celu do końca lutego powinny one złożyć zaświadczenie o wszystkich zarobkach osiągniętych w poprzednim roku kalendarzowym. Trzeba je złożyć do końca lutego. ZUS dokonuje rozliczenia w trybie miesięcznym lub rocznym (wybierając wariant, który jest korzystniejszy dla świadczeniobiorcy). Aby Zakład mógł dokonać rozliczenia miesięcznego, w zaświadczeniu powinna być ujęta kwota zarobków w rozbiciu na poszczególne miesiące.

Niestety, w efekcie takiego rozliczenia może się okazać, że osoba ma zawieszone prawo do świadczenia, w związku z tym za miesiące w którym doszło do przekroczenia limitu 130 proc. będzie musiała je zwrócić. Jak już wspomnieliśmy – obowiązek dokonania zwrotu może dotyczyć również 13. emerytury. Może być też tak, że z powodu zmniejszenia świadczenia (po przekroczeniu limitu 70 proc.) do ZUS-u trzeba zwrócić część emerytury lub renty.

Ile można dorobić do emerytury lub renty? Kwoty za marzec-maj 2024

Przeciętne wynagrodzenie w czwartym kwartale 2023 r. wg GUS-u wyniosło 7540,36 zł (o ponad 340 zł miesięcznie więcej niż w poprzednim kwartale. W związku z tym w marcu, kwietniu i maju 2024 roku wzrosły limity dla dorabiających emerytów i rencistów są następujące:

• 5278,30 zł miesięcznie (70 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia ogłoszonego za IV kwartał 2023 r.);
• 9802,50 zł miesięcznie (130 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia ogłoszonego za IV kwartał 2023 r.).