Masz ten kod na L4? Możesz stracić nawet 100% zasiłku chorobowego z ZUS

Kody literowe na zwolnieniu lekarskim mogą zadecydować o tym, ile pieniędzy otrzymasz z ZUS. Choć wydają się niepozorne, mają duże znaczenie dla Twojego portfela. W tym artykule znajdziesz pełne wyjaśnienie, co oznaczają poszczególne symbole, kto powinien szczególnie uważać i jakie są konsekwencje ich obecności lub braku. Pokazujemy też, jakie inne świadczenia mogą być powiązane z L4 i jak zmieniają się przepisy w 2025 roku.

Czym są kody literowe na L4 i dlaczego mają znaczenie?

Na elektronicznym zwolnieniu lekarskim (e-ZLA), wystawianym od 2018 roku, mogą pojawić się kody literowe od A do E. Nie wskazują one na konkretną chorobę, lecz ogólną przyczynę niezdolności do pracy. To właśnie te symbole są analizowane przez ZUS przy ustalaniu prawa do zasiłku chorobowego i jego wysokości. Ich obecność lub brak może skutkować nawet odmową wypłaty świadczenia.

Zgodnie z art. 6 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz.U. 2022 poz. 1732), zasiłek chorobowy przysługuje za okres niezdolności do pracy, ale jego wysokość zależy od okoliczności tej niezdolności.

Co oznaczają kody literowe na zwolnieniu lekarskim?

Lekarz ma prawo umieścić na elektronicznym zwolnieniu lekarskim jeden z pięciu kodów literowych: A, B, C, D lub E. Każdy z nich oznacza specyficzną sytuację chorego, która ma wpływ na wypłatę zasiłku chorobowego z ZUS lub KRUS. Poniżej analizujemy wszystkie kody.

Kod A – ta sama choroba po krótkiej przerwie

Oznacza, że zwolnienie dotyczy tej samej choroby co wcześniej, a przerwa między zwolnieniami była krótsza niż 60 dni. W takim przypadku zasiłek chorobowy liczy się jako kontynuacja poprzedniego okresu niezdolności do pracy. To ważne, bo maksymalny czas zasiłku to 182 dni — wliczane są więc wszystkie odcinki tej samej choroby, nawet z przerwami.

Kod B – ciąża

Kod B oznacza, że pracownica jest w ciąży. Dzięki temu na L4 ma prawo do 100% zasiłku, a nie 80%. Brak kodu B skutkuje niższym świadczeniem — chyba że dostarczone zostanie osobne zaświadczenie o ciąży. Pracownica może też złożyć wniosek o usunięcie kodu B z e-ZLA — np. w celu ochrony prywatności, ale wtedy musi liczyć się z niższą wypłatą.

Kod C – nadużycie alkoholu

To najtrudniejszy kod z punktu widzenia pacjenta. Oznacza, że niezdolność do pracy wynika z zatrucia alkoholem lub innych skutków jego nadużycia. W takiej sytuacji ZUS nie wypłaca zasiłku przez pierwsze 5 dni zwolnienia. Dopiero od 6. dnia świadczenie przysługuje zgodnie z ogólnymi zasadami.

Kod D – gruźlica

Daje prawo do przedłużonego okresu pobierania zasiłku – do 270 dni zamiast standardowych 182 dni. Także tu pacjent może wnioskować o ukrycie kodu, ale oznacza to skrócenie długości świadczenia.

Kod E – choroby o długim okresie wylęgania

Dotyczy chorób zakaźnych lub takich, które ujawniają się dopiero po ponad 14 dniach. Ma to znaczenie przy kontroli prawidłowości wystawienia L4. Może być wykorzystywany np. w przypadku niektórych zakażeń wirusowych, boreliozy czy schorzeń o opóźnionych objawach.

Co widzi pracodawca na L4, a co ZUS?

Dane na zwolnieniu lekarskim są widoczne w różnym zakresie w zależności od tego, kto je otrzymuje. Pracodawca uzyskuje tylko podstawowe informacje z e-ZLA:

• dane pracownika,
• okres zwolnienia,
• wskazania co do leżenia lub wychodzenia (cyfra 1 lub 2) oraz
• kody literowe.

Nie zna dokładnej diagnozy, ponieważ numer statystyczny choroby (zgodny z klasyfikacją ICD-10) trafia wyłącznie do ZUS. To chroni prywatność pracownika.

ZUS natomiast analizuje pełne dane medyczne, w tym kod statystyczny choroby, historię zwolnień i powiązane dokumenty. To pozwala mu weryfikować zasadność L4 i przyznawać lub odmawiać zasiłków.

Zwolnienie chodzące czy leżące – co oznacza cyfra na L4?

Obok kodu literowego na e-ZLA pojawiają się także cyfry: 1 lub 2. Co oznaczają?

• 1 – to zwolnienie leżące. Pacjent powinien przebywać w domu i może go opuścić tylko w celu leczenia.
• 2 – to zwolnienie chodzące. Pacjent może poruszać się poza domem, jeśli nie wpływa to na proces leczenia.

Nieprzestrzeganie tych zasad może skutkować kontrolą i utratą zasiłku. ZUS ma prawo przeprowadzać kontrole domowe, a pracodawcy często zgłaszają wątpliwości dotyczące aktywności pracownika w czasie L4.

Kod na L4 jest ważny. Przykłady: kto może stracić świadczenie i ile?

• Kobieta w ciąży z L4 bez kodu B: zamiast 100% podstawy wynagrodzenia (np. 4000 zł), otrzyma tylko 80%, czyli 3200 zł.
• Osoba z kodem C: przez pierwsze 5 dni nie otrzyma nic — przy wynagrodzeniu 6000 zł, strata wyniesie ok. 1000 zł netto.
• Chory na gruźlicę bez kodu D: świadczenie tylko przez 182 dni zamiast 270 — nawet 3 miesiące krócej.

Przeczytaj także:L4 po nowemu. Co z wyjazdami, pracą i kontrolami? Oto szczegóły projektu

Inne świadczenia związane z L4 – o czym warto wiedzieć?

Zwolnienie lekarskie może być także podstawą do uzyskania innych świadczeń:

• Świadczenia rehabilitacyjnego – dla osób po wyczerpaniu 182 dni zasiłku, ale nadal niezdolnych do pracy (maks. 12 miesięcy).
• Zasiłku opiekuńczego – dla opiekunów dziecka lub chorego członka rodziny.

Zasiłek chorobowy przysługuje także zleceniobiorcom i osobom prowadzącym działalność, o ile opłacają składkę chorobową. Nie przysługuje natomiast np. osobom zatrudnionym na czarno.