rozwiń >

System kaucyjny od 1 października 2025 – co się zmieni dla konsumentów?

System kaucyjny zacznie obowiązywać 1 października 2025 roku. W założeniu ma wspierać recykling i ponowne wykorzystanie opakowań. Od tego dnia w sklepach pojawią się napoje w opakowaniach objętych systemem, oznaczonych wyraźnym symbolem kaucji wraz z jej wysokością.

W praktyce oznacza to jedno – napoje będą droższe, chyba że ktoś zdecyduje się poświęcić czas i wysiłek, by udać się do punktu zbiórki i odzyskać pobraną wcześniej kaucję za zwrócone butelki.

Ile wyniesie kaucja za plastikowe butelki, puszki i szkło? Stawki od 2025 rok

Wysokość kaucji zależeć będzie od rodzaju opakowania:

  • 0,50 zł – plastikowe butelki PET do 3 litrów,
  • 0,50 zł – puszki metalowe,
  • 1 zł – butelki szklane jednorazowe do 1,5 litra (od 1 stycznia 2026 r.).

Jak rozpoznać, które opakowania objęte są kaucją? Ważne oznaczenia na etykietach

Opakowania mają być czytelnie oznaczone. Na butelkach i puszkach pojawi się wyraźny symbol systemu kaucyjnego wraz z informacją o wysokości kaucji.

ikona lupy />
oznakowanie kaucji na opakowaniach / Materiały prasowe

Ważne

Warto pamiętać, że nie wszystkie opakowania od razu będą miały nowe oznaczenia. Producenci mają czas do 31 grudnia 2025 r., aby wprowadzić odpowiednie etykiety. Oznacza to, że:

za butelki i puszki bez oznaczenia nie zapłacimy kaucji,

nie otrzymamy też za nie zwrotu pieniędzy.

Dlatego warto zwracać uwagę na etykiety, aby nie tracić czasu na oddawanie opakowań, które nie są objęte systemem.

Gdzie oddać butelki i puszki? Lista punktów zbiórki i operatorów systemu

Nie do żółtego worka, lecz do specjalnych punktów zbiórki. Aby otrzymać zwrot kaucji, opakowania trzeba będzie oddać osobiście.

Punktami zbiórki będą:

  • wszystkie sklepy powyżej 200 m², które sprzedają napoje w opakowaniach objętych systemem,
  • mniejsze sklepy, jeśli oferują napoje w szklanych butelkach wielokrotnego użytku (np. piwo),
  • inne sklepy, które dobrowolnie przystąpią do systemu,
  • automaty kaucyjne (także poza sklepami),
  • wyznaczone punkty zbiórki.

Co istotne, nie będzie jednego operatora systemu – działać będzie aż 7 firm:

  • ZWROTKA S.A.,
  • POLKA S.A.,
  • OK Operator Kaucyjny S.A.,
  • EKO-Operator S.A.,
  • RESELEKT S.A.,
  • KAUCJA.PL – Krajowy System Kaucyjny S.A.,
  • Polski System Kaucyjny S.A.

Wielu operatorów to różne zasady obsługi i różne automaty, co może być utrudnieniem – szczególnie dla seniorów.

Zwrot kaucji: bon na zakupy czy gotówka? Prawa konsumenta w systemie kaucyjnym

Wiele sklepów i automatów będzie proponować zwrot kaucji w formie bonu na zakupy. Należy jednak pamiętać, że konsument zawsze ma prawo zażądać zwrotu gotówki.

Sklep nie może zmusić klienta do przyjęcia bonu zamiast pieniędzy. Jeśli automat wydrukuje bon, można go wykorzystać na zakupy albo wymienić na gotówkę przy kasie.

Czy kaucja podniesie rachunki za śmieci? Wyjaśniamy, jak to działa

Kaucja to osobna opłata i nie ma nic wspólnego z rachunkami za wywóz śmieci. Opłaty śmieciowe nadal ustala gmina – zazwyczaj na podstawie ilości zużytej wody, powierzchni lokalu albo w formie stałej stawki od gospodarstwa domowego.

Ile miesięcznie zapłaci przeciętna rodzina? Praktyczne wyliczenia kosztów kaucji

Rodzina, która codziennie wypija dwie butelki 1,5-litrowej wody mineralnej, zapłaci miesięcznie 30 zł kaucji. Jeśli dodatkowo kupuje inne napoje w butelkach czy puszkach, kwota ta będzie jeszcze wyższa.

Aby odzyskać pieniądze, trzeba zebrać puste opakowania i zanieść je do punktu zbiórki. Warunkiem ich przyjęcia jest brak zgnieceń i czytelny kod kreskowy. Każde opakowanie należy osobno umieścić w automacie.

To proces czasochłonny i uciążliwy – zwłaszcza dla seniorów i osób z niepełnosprawnościami, które będą musiały transportować całe worki pustych butelek, często komunikacją miejską. Ci, którzy nie znajdą na to sił ani czasu, po prostu zapłacą więcej.

Kto na tym zyska? Podwyżki dla konsumentów, dodatkowe przychody dla producentów

System kaucyjny to także wyzwanie dla producentów napojów, którzy będą musieli zmienić etykiety i procesy produkcyjne, ponosząc dodatkowe koszty. Rząd zapewnia, że klienci tego nie odczują, ponieważ kaucja jest zwracana. W praktyce jednak firmy mogą próbować przerzucić część wydatków na konsumentów, np. poprzez podwyżki cen.

Nieodebrane kaucje teoretycznie powinny zmniejszać wkład producentów w system, ale w praktyce mogą stać się dla nich dodatkowym źródłem zysku. Brak jasnych unijnych regulacji pozostawia tu pole do różnych interpretacji.

Czy system kaucyjny rozwiąże problem zaśmiecania plastikiem?

Jest na to duża szansa. Plastikowe butelki po napojach to jedne z najczęściej spotykanych śmieci w lasach, parkach i na plażach. Dzięki kaucji część z nich nie trafi do kosza ani do rowu, lecz do recyklingu.

Co istotne, do oddania butelki nie będzie potrzebny paragon. Oznacza to, że nawet osoby zbierające śmieci w ramach wolontariatu będą mogły odzyskać kaucję i przy okazji zarobić.

Cele recyklingowe: 77% butelek do 2025 roku, 90% do 2029 roku – ambitne plany UE

Firmy wprowadzające napoje w opakowaniach będą musiały osiągnąć określone poziomy selektywnej zbiórki:

  • od 2025 r. – minimum 77%,
  • od 2029 r. – aż 90%.

System ma również wspierać wykorzystanie surowców z recyklingu. Już od 2025 roku butelki jednorazowe z tworzyw sztucznych będą musiały zawierać 25% recyklatu, a od 2030 r. – 30%.

Dzięki systemowi producenci zyskają dostęp do czystego materiału z recyklingu, odpowiedniego do kontaktu z żywnością. Obecnie wiele zużytych butelek i puszek nie nadaje się do ponownego wykorzystana.