Utrata i odzyskanie prawa do bezpłatnych świadczeń zdrowotnych

Osoby objęte dotąd obowiązkowym ubezpieczeniem zdrowotnym w ramach NFZ (Narodowego Funduszu Zdrowia) z reguły tracą prawo do bezpłatnych świadczeń po upływie 30 dni od momentu ustania tego obowiązku. Do typowych sytuacji, które prowadzą do utraty uprawnień, zalicza się m.in. rozwiązanie umowy o pracę, zakończenie prowadzenia działalności gospodarczej lub rozpoczęcie urlopu bezpłatnego. Jest to szczególnie istotne dla osób, które planują przerwę w pracy, ponieważ w tym czasie tracą możliwość darmowego leczenia.

Sposoby zachowania ciągłości ubezpieczenia

Aby móc nadal korzystać z bezpłatnej opieki medycznej, konieczne jest podjęcie działań, takich jak zawarcie dobrowolnego ubezpieczenia zdrowotnego w NFZ lub uzyskanie zgłoszenia jako członek rodziny przez inną ubezpieczoną osobę. Istnieją jednak wyjątki od reguły 30 dni, w których prawo do świadczeń jest zachowane na dłużej. Uczniowie, którzy ukończyli szkołę ponadpodstawową lub zostali skreśleni z listy, utrzymują prawo do świadczeń przez 6 miesięcy. Studenci i doktoranci, którzy ukończyli naukę lub zostali skreśleni z listy, mogą korzystać z darmowej opieki zdrowotnej przez 4 miesiące. Z kolei osoby, którym zawieszono prawo do renty socjalnej (w określonych przypadkach), zachowują uprawnienia na 90 dni od ustania ubezpieczenia.

Weryfikacja uprawnień i procedura dobrowolnego ubezpieczenia

Swoje uprawnienia do świadczeń można sprawdzić za pomocą systemu eWUŚ (Elektroniczna Weryfikacja Uprawnień Świadczeniobiorców), z którego korzysta także personel medyczny. Aby odzyskać prawo do bezpłatnego leczenia poprzez dobrowolne ubezpieczenie, należy:

  • Zgłosić się do wojewódzkiego oddziału NFZ z dokumentem tożsamości i potwierdzeniem ostatniego okresu ubezpieczenia, a następnie podpisać umowę o dobrowolne ubezpieczenie.
  • Jeśli przerwa w ubezpieczeniu przekroczyła 3 miesiące, NFZ naliczy dodatkową opłatę, której wysokość jest zależna od długości tej przerwy i waha się od 20 proc. do 200 proc. podstawy wymiaru składki. Istnieje możliwość, by dyrektor oddziału NFZ na wniosek ubezpieczającego się odstąpił od pobrania tej opłaty lub rozłożył ją na raty.
  • Po podpisaniu umowy z NFZ, należy zgłosić się do ZUS z drukami ZUS ZZA (zgłoszenie do ubezpieczenia) oraz ZUS ZCNA, jeśli zgłaszani są członkowie rodziny (co jest obowiązkowe dla osób nieposiadających innego tytułu do ubezpieczenia i nie wiąże się z podwyższeniem składki).
  • Podstawą wymiaru składki na dobrowolne ubezpieczenie jest zadeklarowany miesięczny dochód, który nie może być niższy niż przeciętne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw z poprzedniego kwartału (ogłaszane przez GUS). Inne podstawy wymiaru stosuje się m.in. dla cudzoziemców (studentów, stażystów), dla których jest to równowartość świadczenia pielęgnacyjnego, oraz dla wolontariuszy, gdzie jest to minimalne wynagrodzenie.