23 kwietnia KRS poinformowała w komunikacie, że skierowała do TK wniosek o zbadanie zgodności z konstytucją art. 46 ust. 1 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności. Stanowi on, że strony konwencji zobowiązują się do przestrzegania ostatecznego wyroku Europejskiego Trybunału Praw Człowieka "we wszystkich sprawach, w których są stronami".
"Jeśli tacy ludzie mieliby decydować, to wychodzimy ze wszystkiego"
Jak czytamy, KRS zaskarżyła konstytucyjność przepisu w zakresie, w jakim zobowiązuje on organy władzy publicznej RP do wykonywania wyroków ETPC w zakresie: wypłaty zadośćuczynienia lub zwrotu kosztów na rzecz strony; zmian konstytucji oraz zmian ustaw dotyczących procedury powoływania sędziów i ustroju sądów.
Według KRS "zasadniczym problemem konstytucyjnym jest stan prawny, w którym normy prawa międzynarodowego wiążące RP zobowiązują do działania wbrew Konstytucji RP, co zostało wprost stwierdzone ostatecznymi i powszechnie obowiązującymi wyrokami TK".
Poseł Polski 2050 i członek KRS reprezentujący Sejm Tomasz Zimoch powiedział we wtorek PAP, że wniosek do TK w tej sprawie jest "zdumiewający". "Nie jest zadaniem KRS, żeby z takim wnioskiem zwracać się do upolitycznionego TK. Ponadto 12 sędziów z KRS i przedstawiciel prezydenta podpisują się pod wnioskiem, który praktycznie pokazuje, że Polska nie powinna uznawać jurysdykcji ETPC, za nic są wszystkie konwencje, za nic są przyjęte zobowiązania międzynarodowe. To jest bardzo smutne" - ocenił Zimoch.
"Jeśli tacy ludzie mieliby decydować, to wychodzimy ze wszystkiego - z Unii Europejskiej, z Rady Europy" - powiedział poseł Polski 2050, odnosząc się do autorów wniosku.
KRS stwierdziła, że zgodnie z innym wyrokiem TK art. 6 ust. 1 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności utracił moc w zakresie, "w jakim upoważnia ETPC lub sądy krajowe do dokonywania oceny zgodności z konstytucją i konwencją ustaw dotyczących ustroju sądownictwa, właściwości sądów oraz ustawy określającej ustrój, zakres działania, tryb pracy i sposób wyboru członków KRS".
Zdaniem KRS wyroki ETPC wywierają na sędziach presję
Chodzi o wyrok TK z 10 marca 2022 r. Art. 6 ust.1 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności traktuje o prawie do rzetelnego procesu sądowego. "Każdy ma prawo do sprawiedliwego i publicznego rozpatrzenia jego sprawy w rozsądnym terminie przez niezawisły i bezstronny sąd ustanowiony ustawą przy rozstrzyganiu o jego prawach i obowiązkach o charakterze cywilnym albo o zasadności każdego oskarżenia w wytoczonej przeciwko niemu sprawie karnej" - brzmi ten przepis.
KRS uzasadnia tamtym wyrokiem swój obecny wniosek ws. art. 46 ust. 1 Konwencji. Według KRS jest on sprzeczny z konstytucją "w zakresie, w jakim zobowiązuje organy władzy publicznej RP do wykonywania wyroków ETPC w zakresie nakładającym obowiązek: wypłaty zadośćuczynienia lub zwrotu kosztów na rzecz strony oraz zmian Konstytucji RP i ustaw dotyczących procedury powoływania sędziów i ustroju sądów".
Zdaniem KRS wyroki ETPC wywierają na sędziach presję, która - ważąc na pozycję traktatową i ustrojową ETPC oraz jego autorytet - ma znaczącą siłę. Ponadto KRS chce, żeby TK zbadał także zgodność z konstytucją art. 24 ust. 2 lit. b i art. 29 ust. 2 Regulaminu ETPC.
KRS zaznaczyła, że przepisy ETPC, nie wykluczają sytuacji, w której wyroki dotyczące i wiążące RP mogą być wydawane przez składy ETPC bez przedstawiciela RP.
Zdaniem KRS podważanie przez ETPC legalności, niezawisłości lub bezstronności sędziego z uwagi na procedurę jego powołania i zakwestionowanie statusu ustrojowego KRS prowadzi też w konsekwencji do powstania dwóch „kategorii” sędziów, działających w odrębnych porządkach normatywnych, granice między którymi to kategoriami wytycza kryterium składu KRS z okresu procedury nominacyjnej.