rozwiń >

O pomyłkę było łatwo: kolorowe saszetki z drinkami alkoholowymi można było znaleźć również w kartonach oznaczonych jako zdrowe musy owocowe dla dzieci. Marketing produktu odwoływał się do niczym nieograniczonej kultury picia, niezależnie od miejsca, czasu czy nastroju. Nazwa – Voodoo Monkey – nawiązywała do małpek, które okazały się przekleństwem uzależnionego społeczeństwa.

Producent alko-tubek, spółka OLV, wcześniej opierała swoją działalność na marce OWOLOWO –przecierach owocowych zapakowanych właśnie w plastikowe saszetki. Po burzy w mediach społecznościowych spółka wydała oświadczenie z przeprosinami i zapowiedziała wycofanie produktu z rynku.

Dymisja za alko-tubki

„Żałujemy, że produkt Voodoo Monkey, pomimo że został wyprodukowany i oznaczony zgodnie z obowiązującymi przepisami, wzbudził negatywne i niezamierzone skojarzenia. W związku z tym zarząd spółki OLV S.A. podjął decyzję o niezwłocznym wycofaniu całej partii produktów z rynku i natychmiastowym wstrzymaniu produkcji. Przepraszamy za zaistniałą sytuację” – czytamy w oświadczeniu zarządu spółki OLV S.A.

Spółka podkreśla, że pojawienie się produktu na rynku nie łamało prawa. Premier Donald Tusk zapowiedział konsekwencje: „Sprawa budzi uzasadnione emocje. Minister rolnictwa Czesław Siekierski zadeklarował, że znajdzie szybkie rozwiązanie związane z problemem alkoholowych saszetek”. W środę minister Izabela Leszczyna przyjęła rezygnację Piotra Jabłońskiego, dyrektora Krajowego Centrum Przeciwdziałania Uzależnieniom (KCPU), i odwołała go z zajmowanego stanowiska.

E-papierosy to plaga wśród dzieci i młodzieży

Wśród młodzieży ogromną popularnością cieszy się inna używka: e-papierosy. W estetycznych opakowaniach, o kuszących aromatach, pełnią rolę modnego gadżetu. Konsumpcji sprzyjają sklepy e-tobacco, które powstają jak grzyby (i Żabki) po deszczu. Niektóre wyglądają jak kramy z każdym możliwym liquidem, kartridżem, grzałką czy podem. Inne to śliczne butiki, których wnętrze chciałoby się uwiecznić na Instagramie. Cel jest jeden – dotrzeć do młodych i uzależnić.

Entuzjaści e-papierosów podkreślają, że są to zdrowsze produkty od zwykłych papierosów. Faktycznie, badacze wykazali, że e-papierosy generują kilkukrotnie niższe stężenie szkodliwych substancji niż klasyczne papierosy. E-papierosy nie są jednak obojętne dla zdrowia. Warto zaznaczyć, że nawet 90 proc. jednorazowych e-papierosów to produkty sprowadzane z Chin, tymczasem chińskie władze zabroniły używania ich swoim obywatelom.

Wapowanie i konsekwencje zdrowotne

Podczas wapowania (jak mówi się na palenie e-papierosów) podgrzewane substancje, takie jak gliceryna i glikol propylenowy, stają się toksyczne. Płyny (liquidy) stosowane do wapowania mogą zawierać również uzależniającą nikotynę. Niebezpieczne są także substancje aromatyzujące: najbardziej szkodliwe działania wykazuje wanilina i aldehyd cynamonowy.Według badań American Heart Association palenie e-papierosów zwiększa występowanie ataków serca nawet o 60%, udarów i zawałów serca o 71% w porównaniu do osób niepalących.

Państwowa Inspekcja Sanitarna wskazuje, że do skutków ubocznych palenia e-papierosów zalicza się zwężenie dróg oddechowych (w takim samym stopniu jak po zapaleniu zwykłego papierosa), wzrost ciśnienia krwi oraz zmniejszenie elastyczności naczyń krwionośnych. Według badań wykonanych przez Eurobarometer, osoby palące e-papierosy sięgają po nie bardzo często, przez co mogą wprowadzać do organizmu większą ilość nikotyny niż po spaleniu kilku zwykłych papierosów.

Smak liquidu nie jest bez znaczenia

Naukowcy z University of California San Diego na łamach magazynu „eLife” zwracają uwagę na to, że palenie e-papierosów może negatywnie wpływać na funkcjonowanie wielu narządów – mózgu, serca, płuc czy okrężnicy. Dodatkowo, według testów przeprowadzanych na myszach areozol miętowy z badanych e-papierosów sprawił, że serca myszy stały się bardziej podatne na negatywne skutki bakteryjnego zapalenia płuc. Może to rzutować na reakcję organizmu po zakażeniu COVID-19.

Zaobserwowano także wpływ e-papierosów na podwyższony poziom niektórych markerów stanu zapalnego w mózgu – zwłaszcza w rejonach powiązanych z lękami, depresją oraz uzależnieniami. To może oznaczać, że wapowanie jest prostą drogą do kolejnych uzależnień w dorosłości.

Co więcej, palenie jednorazowych e-papierosów wywołuje krwawienie do pęcherzyków płucnych, a także EVALI, czyli zespół ostrego uszkodzenia płuc. Wśród wapujących odnotowano m.in. przypadki krwioplucia. Badacze z Center for Tobacco Research prowadzonego przez The Ohio State University Comprehensive Cancer Center i Southern California Keck School of Medicine stwierdzili, że wystarczy 30 dni korzystania z e-papierosów, by odczuć ich negatywne działanie. Po takim czasie zaczynają pojawiać się objawy ze strony układu oddechowego, jak np. zapalenie oskrzeli i duszności.

E-papierosy wśród uczniów. Porażające wyniki badań

Już niemal co drugi uczeń w wieku 13-19 lat przyznaje, że używa e-papierosów codziennie – wynika z badań przeprowadzonych przez Stowarzyszenie Walki z Rakiem Płuc Oddział Szczecin na przełomie grudnia 2023 r. i stycznia br. wśród uczniów starszych klas szkół podstawowych oraz szkół średnich. Co piąty (21,3%) sięga po e-papierosy jednorazowe. Swój wybór motywują atrakcyjnymi smakami i aromatami liquidów.

Wnioski te są zbieżne z rezultatami badania przeprowadzonego pod koniec 2020 r. na zlecenie Rzecznika Praw Dziecka przez Instytut Badań Pollster. RPD podkreśla alarmujący fakt, że nastolatkowie nie mają większego kłopotu z zakupem e-papierosa mimo zakazu ich sprzedaży osobom nieletnim. Co znamienne, dla 3% z nich e-papierosy kupowali rodzice.

Podwyżka akcyzy obejmie również e-papierosy

We wtorek rząd przyjął projekt nowelizacji ustawy o podatku akcyzowym, w której zaplanowano podwyżki na najbliższe trzy lata. Oprócz papierosów, tytoniu czy cygaretek, w górę pójdą także stawki akcyzy nałożone na podgrzewane wyroby tytoniowe. Wzrosną one kolejno o 50 proc. w roku 2025, o 20 proc. w roku 2026 oraz o 15 proc. w roku 2027. Podniesiona ma zostać też akcyza na płyn do papierosów elektronicznych: o 75 proc. w przyszłym roku, w roku 2026 – o 50 proc., a w 2027 r. – o 25 proc.

Dotychczasowe stawki opodatkowania będą obowiązywać do 28 lutego 2025 roku. Od 1 marca 2025 roku do 31 grudnia 2025 roku będzie obowiązywać nowa wysokość akcyzy.

Kiedy zakaz sprzedaży smakowych e-papierosów nastolatkom?

W lipcu ukazał się projekt nowelizacji ustawy o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych. Zakaz sprzedaży smakowych e-papierosów bez nikotyny osobom poniżej 18. roku życia realnie wejdzie w życie 1 stycznia 2025 r. – oceniła wówczas minister zdrowia Izabela Leszczyna.

oprac. Marta Mitek