Odpady komunalne i ich selektywne zbieranie. Przepisy prawne

Zgodnie z ustawą z 14 grudnia 2012 r. o odpadach (Dz.U. 2013 poz. 21), za odpady komunalne uznaje się te, które powstają w gospodarstwach domowych, a także odpady pochodzące z innych źródeł, o składzie i charakterze zbliżonym do domowych. Do tej grupy należą m.in. papier, szkło, metale, tworzywa sztuczne, bioodpady, drewno, tekstylia, opakowania, zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny, baterie, akumulatory oraz odpady wielkogabarytowe, takie jak meble czy materace. Z kolei odpadami komunalnymi nie są te pochodzące z działalności produkcyjnej, rolniczej, leśnej, rybackiej, a także z oczyszczalni ścieków, zbiorników bezodpływowych, pojazdów wycofanych z użytku czy prac budowlanych i rozbiórkowych.

Organizacja i zapewnienie odbioru odpadów komunalnych od mieszkańców to jedno z podstawowych zadań własnych gminy. Zgodnie z ustawą z 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz.U. 1996 nr 132 poz. 622), samorządy mają obowiązek prowadzenia selektywnej zbiórki odpadów obejmującej co najmniej: papier, metale, tworzywa sztuczne, szkło, odpady opakowaniowe wielomateriałowe oraz bioodpady. Dodatkowo gminy muszą tworzyć punkty selektywnej zbiórki odpadów komunalnych (PSZOK), w których przyjmowane są również inne rodzaje odpadów, w tym niebezpieczne, przeterminowane leki i chemikalia, zużyte baterie i akumulatory, sprzęt elektryczny i elektroniczny, meble, opony oraz odpady budowlane i rozbiórkowe pochodzące z gospodarstw domowych.

Właściciele nieruchomości, realizując obowiązek selektywnej zbiórki odpadów powstających na ich terenie – wynikający z rozporządzenia Ministra Klimatu i Środowiska z 10 maja 2021 r. w sprawie sposobu selektywnego zbierania wybranych frakcji odpadów (Dz.U. 2021 poz. 906) oraz lokalnych regulaminów utrzymania czystości i porządku – korzystają z pojemników lub worków w określonych kolorach:

  • niebieski – przeznaczony na papier, np. kartony, tekturę, katalogi, gazety, zeszyty, książki, papier pakowy, papierowe torby i wytłoczki po jajkach;
  • żółty – na metale i tworzywa sztuczne, takie jak butelki PET, kartony po sokach i mleku, opakowania po kosmetykach i detergentach, folia, puszki, kapsle i metalowe zakrętki;
  • zielony – na szkło, m.in. butelki i słoiki po napojach, żywności oraz kosmetykach;
  • brązowy – na bioodpady, czyli resztki roślinne z kuchni, obierki, fusy po kawie i herbacie, trawę, liście czy drobne gałęzie;
  • czarny – na odpady zmieszane, obejmujące np. resztki pochodzenia zwierzęcego, mięso, kości, pieluchy jednorazowe, zabrudzony papier, ceramikę, odchody zwierząt czy zimny popiół.

Co wpływa na wielkość opłat za wywóz śmieci?

Wysokość opłat za odbiór i zagospodarowanie odpadów komunalnych ustalana jest przez gminę w drodze uchwały rady gminy. Samorząd ma możliwość wyboru jednej z kilku metod obliczania należności, przy czym podstawą decyzji są lokalne warunki, takie jak koszty transportu i utylizacji odpadów, opłaty za ich zagospodarowanie czy odległość od instalacji przetwarzających. Wpływ na ostateczną kwotę mają również wydatki związane z utrzymaniem systemu i działaniami edukacyjnymi w zakresie ochrony środowiska.

Sposoby ustalania wysokości opłat:

  • w oparciu o liczbę mieszkańców – opłata stanowi iloczyn liczby osób zamieszkujących nieruchomość i stawki określonej przez gminę;
  • na podstawie powierzchni lokalu – wysokość opłaty wyliczana jest jako iloczyn powierzchni nieruchomości (zazwyczaj w metrach kwadratowych) i obowiązującej stawki miesięcznej;
  • według zużycia wody – należność uzależniona jest od ilości zużytej wody (np. w metrach sześciennych) pomnożonej przez ustaloną przez gminę stawkę;
  • ryczałt od gospodarstwa domowego – gmina ustala stałą stawkę dla całego gospodarstwa, niezależnie od liczby mieszkańców, powierzchni lokalu czy zużycia wody.

Od sposobu ustalania wysokości opłat i przeciętnego miesięcznego dochodu zależą maksymalne stawki, jakie może naliczyć gmina za odbiór odpadów komunalnych. W 2024 roku przeciętny dochód na osobę wyniósł 3167,17 zł. W związku z tym maksymalne stawki za odbiór śmieci wynoszą:

  • 2% przeciętnego miesięcznego dochodu, czyli 63,34 zł za osobę – w przypadku ustalania wysokości opłat w oparciu o liczbę mieszkańców;
  • 0,7% przeciętnego miesięcznego dochodu, czyli 22,17 zł za m3 zużytej wody – w przypadku ustalania wysokości opłat według zużycia wody;
  • 0,08% przeciętnego miesięcznego dochodu, czyli 2,53 zł za m2 powierzchni użytkowej lokalu mieszkalnego – w przypadku ustalania wysokości opłat na podstawie powierzchni lokalu;
  • 5,6 % przeciętnego miesięcznego dochodu, czyli 177,36 zł za gospodarstwo domowe w przypadku ryczałtu.

Ważne

Rada gminy ma również obowiązek ustalić wysokość podwyższonej opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi w przypadku, gdy właściciel nieruchomości nie przestrzega obowiązku ich selektywnego zbierania. Stawka ta nie może być niższa niż dwukrotność ani wyższa niż czterokrotność podstawowej opłaty ustalonej przez radę gminy.

Koniec z obowiązkiem oddawania tekstyliów do PSZOK-ów. Będą odbierane cyklicznie tak jak inne odpady
Koniec z obowiązkiem oddawania tekstyliów do PSZOK-ów. Będą odbierane cyklicznie tak jak inne odpady

Zobacz również

Opłaty za wywóz śmieci: Warszawa, Kraków, Łódź

W Warszawie właściciele domów jednorodzinnych za wywóz śmieci płacą 91 zł miesięcznie, o ile odpady są prawidłowo segregowane. Osoby kompostujące bioodpady mogą liczyć na obniżkę tej kwoty o 9 zł. Natomiast gospodarstwa, które nie segregują śmieci lub robią to nieprawidłowo, muszą liczyć się z opłatą wynoszącą 181 zł miesięcznie.

W Krakowie stawka opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi wynosi 35 zł złotych na miesiąc za jednego mieszkańca. Jeżeli właściciel nieruchomości nie spełnia obowiązku zbierania odpadów w sposób selektywny, wysokość stawki podwyższonej wynosi 70 zł.

W Łodzi wielkość opłaty zależy od liczby mieszkańców zamieszkujących daną nieruchomość i wynosi 36,60 zł na osobę. Brak selektywnej zbiórki odpadów skutkuje podwyższeniem stawki do 73,20 zł.

Opłaty za wywóz śmieci: Jelenia Góra, Malbork, Cmolas

Od 1 stycznia 2026 r. w wielu gminach planowane są podwyżki opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi. Samorządy, powołując się na rosnące koszty transportu, energii i zagospodarowania odpadów, wprowadzają nowe stawki, które w niektórych miejscowościach wzrosną nawet o kilkanaście procent.

W Jeleniej Górze opłata za odbiór odpadów w przypadku prowadzenia selektywnej zbiórki śmieci wzrośnie z 40,70 zł do 53 zł za osobę. Natomiast brak segregacji będzie skutkował trzykrotnym zwiększeniem stawki – do 159 zł miesięcznie od osoby. Czteroosobowa rodzina, która nie segreguje odpadów, za wywóz śmieci zapłaci ponad 630 zł miesięcznie.

O podniesieniu stawki za wywóz odpadów zdecydowali także radni Malborka. Opłata wzrośnie tam o 4 zł i dla budynków jednorodzinnych, w których odpady zbierane są w sposób selektywny wyniesie 40 zł za osobę. Jeżeli na nieruchomości nie wypełnia się obowiązku zbierania odpadów komunalnych w sposób selektywnych stawka ta będzie dwukrotnie wyższa. Na 3 zł ulgi mogą liczyć kompostujący bioodpady w kompostowniku przydomowym.

Nową stawkę za odpady wprowadza także gmina Cmolas. Jednak nadal będzie ona znacznie niższa niż w innych gminach. Od 1 stycznia 2026 roku mieszkańcy budynków jednorodzinnych zapłacą 18 zł za osobę zamiast dotychczasowych 16,50 zł. Zniżka dla kompostujących bioodpady wyniesie 2 zł. Radni wprowadzili także ograniczenie dla dużych gospodarstw - od szóstej osoby w nieruchomości opłata rośnie nie o 18, a o 8 zł.

Podstawa prawna:

  • Ustawa z dnia 14 grudnia 2021 r. o odpadach (Dz.U. 2013 poz. 21)
  • Ustawa z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz.U. 1996 nr 132 poz. 622)
  • Rozporządzenie Ministra Klimatu i Środowiska z 10 maja 2021 r. w sprawie sposobu selektywnego zbierania wybranych frakcji odpadów (Dz.U. 2021 poz. 906)