Uprawnianie krzywdzące rodziny z więcej niż jednym dzieckiem

Do Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej trafił wniosek Rzeczniczki Praw Dziecka i Naczelnej Rady Adwokackiej. Dotyczy uprawnień związanych z rodzicielstwem. Chodzi o regulację art. 188 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy, zgodnie z którą każdy pracownik wychowujący przynajmniej jedno dziecko w wieku do 14 lat ma prawo w ciągu roku kalendarzowego do zwolnienia od pracy w wymiarze 16 godzin albo 2 dni, za które zachowuje prawo do wynagrodzenia (art. 188 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy). Regulacja ta jest zdaniem wnioskujących krzywdząca dla rodzin posiadających więcej niż jedno dziecko, którym przysługuje taki sam wymiar zwolnienia, jak i tym, którzy wychowują tylko jedno dziecko. Dlatego zaproponowali, aby art. 188 Kodeksu pracy został zmieniony tak, by na każde kolejne dziecko przysługiwało kolejne 8 godzin zwolnienia, ale jednocześnie łączny wymiar zwolnienie nie mógł przekroczyć 40 godzin, lub 5 dni w ciągu roku kalendarzowego. Innymi słowy, wymiar wolnego rósłby do czwórki dzieci. W przypadku piątego i kolejnego dziecka pozostałby bez zmian. Oznacza to, że pracownik wychowujący czworo lub więcej dzieci w wieku do 14 lat mógłby skorzystać z 5 dni wolnego, a tym samym mógłby zapewnić sobie dodatkowy tydzień wolny od pracy.

Zwolnienie przysługuje nie tylko rodzicom

Przypomnijmy, że obecnie o tym, czy przysługujące zwolnienie w wymiarze 2 dni (16 godzin) zostanie wykorzystane w wymiarze dziennym, czy godzinowym, decyduje pracownik w pierwszym wniosku o udzielenie zwolnienia. Uprawnienie to można wykorzystać w dowolnej liczbie części, a więc może to być nawet na 16 części, każda po 1 godzinie. Co istotne, aby skorzystać z omawianego uprawnienia, nie trzeba być rodzicem. W art. 188 Kodeksu pracy jest mowa o pracownikach wychowujących dziecko, a więc o pewnym stanie faktycznym nie odnoszącym się do ani do rodzicielstwa, ani do innej więzi formalnej łączącej pracownika z dzieckiem, np. przysposobienia. W konsekwencji każdy pracownik, który faktycznie wychowuje dziecko w wieku do 14 lat, ma prawo skorzystać ze zwolnienia od pracy we wskazanym wymiarze, a z kolei ten, który jest rodzicem, ale nie wychowuje dziecka, nie będzie miał takiego prawa.

Podstawa prawna

art. 188 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (j.t. Dz.U. z 2025 r. poz. 277)