Nowy, płatny urlop już obowiązuje i pracownicy z niego korzystają. Większość bierze 7 dni, ale można dostać więcej. Dlaczego nie warto?

Pracownicy mogą korzystać z nowego, płatnego urlopu, ale nie wypoczynkowego

Od 19 marca 2025 roku pracownicy mają możliwość skorzystania z nowego rodzaju urlopu uregulowanego w przepisach ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy. Nie skorzysta z niego każdy pracownik, bo w tym celu trzeba spełniać ściśle określone w przepisach warunki. Jednak ta zmiana to zmiana na lepsze, a jej celem jest wsparcie rodziców najmłodszych dzieci. O co chodzi? Ustawodawca wprowadził możliwość skorzystania przez pracowników z uzupełniającego urlopu macierzyńskiego. Przysługuje on jednak tylko tym rodzicom, których dzieci przyszły na świat jako wcześniaki, a co za tym idzie, nie tylko wymagają specjalnej opieki, ale również przebywają w szpitalu dłużej niż pozostałe noworodki. Można z niego skorzystać bezpośrednio po urlopie macierzyńskim, ale tylko w sytuacji:
- urodzenia dziecka przed ukończeniem 28 tygodnia ciąży lub z masą urodzeniową nie większą niż 1000 g,
- urodzenia dziecka po ukończeniu 28 tygodnia ciąży i przed ukończeniem 37 tygodnia ciąży i masą urodzeniową większą niż 1000 g,
- urodzenia dziecka po ukończeniu 37 tygodnia ciąży i jego pobytu w szpitalu, pod warunkiem, że pobyt dziecka w szpitalu po porodzie będzie wynosił co najmniej 2 kolejne dni, przy czym pierwszy z tych dni będzie przypadał w okresie od 5. do 28. dnia po porodzie.

Tydzień urlopu za tydzień pobytu w szpitalu

W pierwszym ze wskazanych przypadków urlop ten przysługuje w wymiarze tygodnia za każdy tydzień pobytu dziecka w szpitalu do upływu 15. tygodnia po porodzie, w drugim w wymiarze tygodnia za każdy tydzień pobytu dziecka w szpitalu do upływu 8. tygodnia po porodzie, a w trzecim w wymiarze tygodnia za każdy tydzień pobytu dziecka w szpitalu w okresie od 5. dnia do upływu 8. tygodnia po porodzie. Jasno z tego wynika, że z punktu widzenia rodziców dobrze by przysługujące im wolne było jak najkrótsze, bo jest to równoznaczne z szybkim powrotem stanu zdrowia dziecka do normy.

Urlopu tego udziela się jednorazowo i na wniosek, który można złożyć w postaci papierowej lub elektronicznej. Należy dołączyć do niego m.in. zaświadczenie wydane przez szpital, w którym przebywało dziecko, w którym są zawarte informacje o okresie jego pobytu w szpitalu oraz o urodzeniu, odpowiednio: przed ukończeniem 28. tygodnia ciąży lub z masą urodzeniową nie większą niż 1000 g, po ukończeniu 28. tygodnia ciąży i przed ukończeniem 37. tygodnia ciąży i z masą urodzeniową większą niż 1000 g lub po ukończeniu 37. tygodnia ciąży.

Dziecko urodzone o czasie a prawo do dodatkowego wolnego

W praktyce oczywiście powstaje wiele problemów związanych z korzystaniem z tego uprawnienia. Niezmiennie bowiem scenariusze „pisane przez życie” okazują się bardziej złożone, niż nawet najbardziej wyczerpująco opisany przez ustawodawcę stan prawny. Z pytaniem dotyczącym tej tematyki zwróciła się w ostatnim czasie do naszej redakcji p. Hanna, która napisała: Dzień dobry, w kwietniu urodziłam syna. To nie był wcześniak, bo urodził się w 38. tygodniu ciąży. Lekarz wysłuchał u niego arytmię serca i syn musiał być przez 6 dni w szpitalu. Czy mogę dostać uzupełniający urlop macierzyński, czy to mogą mieć tylko matki wcześniaków?

Wątpliwość Czytelniczki może wynikać z tego, że urlop, o którym mowa jest potocznie nazywany urlopem dla rodziców wcześniaków. W praktyce jednak grono jego uprawnionych jest znacznie szersze. Możliwość skorzystania z niego mają nie tylko rodzice wcześniaków, ale również rodzice dzieci z określoną, niską wagą oraz rodzice dzieci urodzonych o czasie i z prawidłową wagą, które musiały przebywać po porodzie w szpitalu. Pani Hanna znalazła się właśnie w tej ostatniej sytuacji. W takim przypadku pobyt dziecka w szpitalu musi:
- przypadać w okresie od 5. do 28. dnia po porodzie,
- obejmować kolejne 2 dni, z których pierwszy musi przypadać w okresie od 5. do 28. dnia po porodzie.
Skoro syn p. Hanny spędził w szpitalu 6 dni, to dwa kolejne z tych dni przypadały na okres od 5. do 28. dnia po porodzie. Jak bowiem podkreśla się w piśmiennictwie, wynikający z przepisów warunek, zgodnie z którym pierwszy z dni ma przypadać w okresie od 5. do 28. dnia po porodzie, nie odnosi się do pierwszego dnia pobytu w szpitalu ale do pierwszego dnia z 2 dni kolejnych dni pobytu w szpitalu. Pani Hanna będzie więc uprawniona do skorzystania z uzupełniającego urlopu macierzyńskiego w wymiarze 1 tygodnia, jak bowiem wynika z przepisów, za każdy tydzień pobytu dziecka w szpitalu przysługuje tydzień uzupełniającego uzupełniającego urlopu macierzyńskiego, a niepełny tydzień zaokrągla się w górę do pełnego tygodnia.

• art. 180² ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (j.t. Dz.U. z 2025 r. poz. 277)
• rozporządzeniu Ministra Pracy, Rodziny i Polityki Społecznej z 10 grudnia 2018 r. w sprawie dokumentacji pracowniczej (j.t. Dz.U. z 2024 r. poz. 535)