W 2022 roku w całej Unii Europejskiej obserwowano wzrost wydatków na politykę społeczną. Najszybszy wzrost wydatków na ochronę społeczną w 2022 roku odnotowano w Bułgarii (wzrost o 28,4 proc. w porównaniu z 2021 rokiem), podczas gdy Malta była jedynym krajem, który odnotował spadek (o 5,1 proc.).
Polska daleko w tyle?
Okazuje się, że między krajami UE zachodzą bardzo znaczące różnice, jeśli chodzi o poziom wydatków na ochronę społeczną w stosunku do PKB. Udział ten waha się od 32,2 proc. we Francji do 11,3 proc. w Irlandii. Polska z około 20 proc. znajduje się około 14 miejsca. „Wydatki na zabezpieczenia społeczne w Polsce nie są wysokie na tle państw UE. W porównaniu z innymi krajami regionu, Polska przeznacza na politykę społeczną stosunkowo więcej środków, jednak jej wydatki pozostająponiżej średniej unijnej. W szczególności, gdy zestawimy je z opiekuńczymi państwami Europy Zachodniej o bardziej rozbudowanych systemach, różnica staje się wyraźna” – powiedział w rozmowie z forsal.pl Sebastian Sajnóg, ekonomista z Polskiego Instytutu Ekonomicznego.
Jak zauważa nasz rozmówca, Polska przeznacza na zabezpieczenia społeczne około 20,6 proc. swojego PKB, co plasuje ją powyżej takich krajów jak Czechy (20,1 proc.), Bułgaria (19,5 proc.) czy Węgry (16 proc.). Jednakże, w porównaniu z państwami Europy Zachodniej, gdzie wydatki te są nawet o połowę wyższe – na przykład Francja (32,2 proc.), Austria (29,7 proc.), Włochy (29,6 proc.) oraz Finlandia i Niemcy (po 29,2 proc.) – Polska pozostaje daleko w tyle.
„To po części związane jest z coroczną waloryzacją różnych świadczeń. Eurostat w swoich danych uwzględnia zarówno specjalne wydatki dedykowane osobom potrzebującym, jak i stałe elementy polityki społecznej każdego kraju, takie jak wydatki na emerytury czy ochronę zdrowia” – tłumaczy Sebastian Sajnóg.
Statystyczny efekt
W większości państw UE odsetek wydatków społecznych w stosunku do PKB zmniejszył się - jest to jednak, zdaniem eksperta z PIE - częściowo efekt statystyczny. „W wyniku dynamicznego wzrostu PKB po pandemii, który nastąpił w wielu krajach, proporcjonalnie wydatki te wydają się mniejsze. W Polsce, wydatki na politykę społeczną w 2022 roku spadły z 22,5 proc. do 20,6 proc. PKB. Na poziomie całej wspólnoty, wydatki te spadły z 28,7 proc. do 27,2 proc. PKB” – dodaje Sajnóg.
Największe wydatki na świadczenia zabezpieczenia społecznego odnotowano w funkcji starości i ochrony osób starszych (głównie emerytury), prawie połowa (46,3 proc.) wszystkich wydatków na świadczenia zabezpieczenia społecznego w 2022 roku, za którymi podąża funkcja opieki zdrowotnej/choroby, stanowiąca 30,0 proc.
Dzieci i rodziny dostają jednak sporo
Polska znalazła się natomiast w czołówce krajów pod względem wydatków przeznaczanych dla dzieci i rodzin. „Dane Eurostatu potwierdzają, że Polska przeznacza na ten cel 3,1 proc. swojego PKB, co stawia ją powyżej średniej unijnej, wynoszącej 2,7 proc. W tej kategorii, Polska przewyższa większość państw Unii Europejskiej, ustępując jedynie Niemcom (3,5 proc.) i Luksemburgowi (3,2 proc.).” – podkreśla ekonomista z PIE.
Z kolei wydatki Polski na służbę zdrowia nadal pozostają poniżej średniej unijnej, mimo wzrostu w ostatnich latach. Od 2019 roku wydatki na cele zdrowotne w Polsce przekroczyły 5 proc. PKB, - w 2022 roku osiągając poziom 5,3 proc. „Jednakże, wciąż są one niższe w porównaniu do średniej w Unii Europejskiej, która wynosi 8,1 proc.” – zauważa Sebastian Sajnóg.
Statystyki dotyczące wydatków na świadczenia zabezpieczenia społecznego zebrane przez Eurostat dotyczą Unii Europejskiej i krajów EFTA. Dane za 2022 rok to wstępne szacunki opublikowane przez Eurostat (31 października 2023 roku). Zostały one dostarczone przez zgłaszające kraje na zasadzie dobrowolności i mogą ulec rewizji.
