Roczne zeznanie PIT-38 przeznaczone jest w szczególności do rozliczenia przychodów z następujących źródeł:
1) z odpłatnego zbycia:
● papierów wartościowych,
● pożyczonych papierów wartościowych (sprzedaż krótka),
Reklama
● pochodnych instrumentów finansowych oraz realizacji praw z nich wynikających,
● udziałów w spółkach mających osobowość prawną.
2) z objęcia udziałów (akcji) w spółkach mających osobowość prawną albo wkładów
● w spółdzielniach w zamian za wkład niepieniężny w innej postaci niż przedsiębiorstwo lub
● jego zorganizowana część.
Od tego rodzaju dochodów należy zapłacić 19-proc. podatek dochodowy. W tym roku ostatnim dniem na złożenie deklaracji i zapłatę podatku za 2010 rok jest 2 maja (30 kwietnia wypada bowiem w sobotę).

Koszty podatkowe

W zeznaniu PIT-38 rozlicza się uzyskane dochody i poniesioną stratę m.in. z inwestycji giełdowych (np. z akcji, obligacji, certyfikatów inwestycyjnych i innych papierów wartościowych notowanych na giełdzie, a także z instrumentów pochodnych, w tym transakcji dokonywanych na rynku walutowym). W tej deklaracji rozlicza się również dochody i straty z odpłatnego zbycia papierów wartościowych dokonywanych poza rynkiem giełdowym uzyskanych na podstawie umowy cywilnoprawnej oraz odpłatnego zbycia udziałów w spółkach mających osobowość prawną.
Przy wypełnianiu zeznania podatnik zazwyczaj przenosi dane, które są wyszczególnione w informacji PIT-8C. Informację tę wystawiają instytucje finansowe – banki, domy maklerskie, które miały obowiązek przesłać je do podatnika do końca lutego 2011 roku. Jeśli podatnik nie otrzymał tej informacji, powinien skontaktować się ze swoim domem maklerskim albo w przypadku zagubienia druku wystąpić o jego duplikat.
Inwestorom najwięcej problemów może sprawiać prawidłowe rozliczenie poniesionych wydatków. Nie wszystkie bowiem wydatki poniesione w celu powiększenia zysku na instrumentach finansowych mogą być uznane za koszt uzyskania przychodów w rozliczeniu rocznym.

Przykład 1

Jak rozliczyć dochody w zeznaniu rocznym bez PIT-8C

Inwestor, który zagubił druk PIT-8C z informacjami o uzyskanych w 2010 roku przychodach kapitałowych, może wystąpić do domu maklerskiego, który prowadzi jego rachunek inwestycyjny, o wydanie duplikatu.

Inwestor, bez względu na to, czy otrzymał PIT-8C, czy też nie, ma obowiązek złożyć roczne zeznanie podatkowe PIT-38. Otrzymanie PIT-8C nie jest dla podatnika konieczne, ale ułatwi roczne rozliczenie podatkowe.
Inwestor może też indywidualnie wyliczyć podstawę opodatkowania z tytułu sprzedaży akcji na giełdzie. W tym celu dla prawidłowej identyfikacji sprzedawanych akcji powinien zastosować metodę FIFO. Metoda FIFO (ang. first in first out) ma zastosowanie w przypadku, jeśli inwestor w roku podatkowym wielokrotnie dokonywał sprzedaży akcji tej samej spółki, nabytych po różnych cenach. Przy ustalaniu dochodu z takiego zbycia stosuje się zasadę, że każdorazowo zbycie dotyczy kolejno papierów wartościowych nabytych najwcześniej, a zasadę tę stosuje się odrębnie dla każdego rachunku papierów wartościowych.
Użyteczna dla inwestora będzie też historia operacji dokonywanych w ramach jednego rachunku maklerskiego.

Przykład 2

Jak rozliczyć przychody uzyskane ze wspólnego rachunku

Część inwestorów ma wspólny rachunek inwestycyjny z małżonkiem. Dom maklerski powinien wtedy wystawić odrębne druki PIT-8C.
Jeśli małżonkowie nie zaznaczyli szczególnego procentowego udziału we współwłasności, to przyjmuje się, że udziały w rachunku inwestycyjnym są równe. W takim przypadku przychody i koszty uzyskane ze sprzedaży instrumentów finansowych (papierów wartościowych lub instrumentów pochodnych) z tego rachunku są określone proporcjonalnie do udziałów małżonków we współwłasności – najczęściej po połowie.
Małżonkowie na tej podstawie składają odrębne roczne zeznania podatkowe PIT-38. W przypadku jednak gdy tylko jeden z małżonków poniósł określony koszt – np. uczestniczył w szkoleniu z zakresu inwestycji giełdowych, to tylko on może uwzględnić ten koszt w swoim PIT-38, zgodnie z zasadą, że nie można uwzględniać kosztów poniesionych przez innego podatnika.
Przepisy określają, że kosztami podatkowymi są wszelkie koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów. Jednocześnie wydatek poniesiony na nabycie akcji czy innych instrumentów w momencie ich zakupu nie stanowi kosztu uzyskania przychodu. Wydatek ten staje się jednak kosztem uzyskania przychodu, ale dopiero w momencie ich zbycia, tj. przy ustalaniu dochodu z odpłatnego zbycia tych konkretnych akcji czy instrumentów finansowych.
Wydatki na nabycie papierów wartościowych stanowić mogą koszty:
● bezpośrednie, tj. przypisane do konkretnej transakcji – koszt nabycia odpłatnie zbywanego papieru wartościowego,
● pośrednie, tj. poniesione w roku podatkowym związane z obsługą rachunku przez biuro maklerskie, w celu uzyskania przychodu (np. koszty prowizji kupna i sprzedaży, poniesionych w roku związanych z prowadzeniem lub założeniem rachunku, koszty transferu papierów wartościowych).
Kosztem bezpośrednio związanym z inwestycjami giełdowymi będzie cena nabycia akcji lub innych papierów wartościowych. Natomiast inne koszty, jak np. koszty usług biura maklerskiego, prowizji i odsetek od kredytów zaciągniętych na zakup akcji, trzeba zaliczyć do kosztów pośrednich. Istotne jest jednak to, że prowizja płacona przy nabyciu i sprzedaży jest kosztem ujmowanym w PIT-8C, proporcjonalnie dopiero i w momencie sprzedaży tych walorów, z którymi była związana prowizja. Jeśli więc inwestor nie dokonuje żadnych transakcji podlegających opodatkowaniu (nie dokonał żadnego zbycia), to PIT-8C nie jest wystawiany.

Przykład 3

Czy wydatki na internet są kosztem uzyskania przychodów

Możliwość uwzględnienia wydatków na korzystanie z internetu przy rozliczaniu przychodu z inwestycji giełdowych jest ograniczona. W praktyce wielu inwestorów aktywnie korzysta z internetu i komunikuje się w ten sposób z domem maklerskim, składa zlecenia kupna-sprzedaży i dokonuje innych transakcji związanych ze swoim portfelem inwestycyjnym.

Interpretacje organów podatkowych pokazują, że te niekorzystnie odnoszą się do możliwości zaliczenia w koszty uzyskania przychodów wydatków na internet dla celów analizy informacji, rynkowych o cenach notowanych walorów czy też informacji od samych spółek giełdowych, a także komunikowania się z biurem maklerskim. W ocenie organów podatkowych wydatki na internet przy rozliczeniu przychodów z inwestycji giełdowych mogą być kosztem uzyskania przychodu tylko wtedy, jeśli można stwierdzić, że internet jest wykorzystywany tylko i wyłącznie w tym celu.
Z całą pewnością nie zostanie uznany za koszt uzyskania przychodów opłata za internet w przypadku korzystania z dostępu szerokopasmowego. Wydatki te, ze względu na swój stały zryczałtowany charakter są ponoszone niezależnie od czasu połączenia, a zatem nie pozwalają jednoznacznie stwierdzić, że taki internet ze względu na swoje szerokie zastosowanie wykorzystywany jest przez podatnika tylko i wyłącznie w celu przeprowadzania transakcji giełdowych. Inwestor będzie mógł jednak zaliczyć do kosztów wydatki na internet, jeśli będzie potrafił wyodrębnić tylko ten czas połączeń, który przeznaczył np. na komunikację z domem maklerskim.

Rozliczenie straty

Inwestorzy, którzy ponieśli straty ze sprzedaży akcji lub instrumentów pochodnych w latach poprzednich, mogą je zsumować i pomniejszyć dochód za 2010 rok, jeśli w tym roku sprzedali akcje z zyskiem. Przepisy określają, że podatnik ma prawo do obniżenia dochodu o wysokość straty z kapitałów pieniężnych w najbliższych kolejno po sobie następujących 5 latach podatkowych. Wysokość obniżenia w którymkolwiek z tych lat nie może jednak przekroczyć 50 proc. kwoty tej straty.
Podatnicy mogą również rozliczać w zeznaniu PIT-38 straty z odpłatnego zbycia udziałów w spółkach mających osobowość prawną, z odpłatnego zbycia pożyczonych papierów wartościowych (sprzedaż krótka), a także z tytułu objęcia udziałów (akcji) w spółkach mających osobowość prawną albo wkładów w spółdzielniach w zamian za wkład niepieniężny w postaci innej niż przedsiębiorstwo lub jego zorganizowana część.

Przychody zagraniczne

Podatnicy powinni pamiętać również, że rozliczeniu w rocznym PIT-38 podlegają również przychody uzyskane za granicą.
I tak w przypadku, gdy polski inwestor uzyskuje dochody zarówno z polskiej, jak i z zagranicznej giełdy, to dochody te łączy i od podatku obliczonego od łącznej sumy dochodów odlicza kwotę równą podatkowi dochodowemu zapłaconemu za granicą. Odliczenie to nie może jednak przekroczyć tej części podatku obliczonego przed dokonaniem odliczenia, która proporcjonalnie przypada na dochód uzyskany za granicą. Taką samą zasadę stosuje się w odniesieniu do inwestora polskiego uzyskującego tego rodzaju dochody wyłącznie poza granicami Polski.
Dochód uzyskany za granicą oraz zapłacony tam podatek należy wykazać w załączniku PIT/ZG w części C.3. Załącznik ten składa się odrębnie dla każdego państwa uzyskania dochodu. Dochody z zagranicy i zapłacony podatek wykazuje się po przeliczeniu na złote.

Obligacje i odsetki

Nie wszystkie rodzaje dochodów stanowiące źródło przychodów kapitałowych (np. odsetki z obligacji) trzeba wykazywać w rocznym zeznaniu podatkowym. Niektóre przychody są rozliczane przez płatnika, tj. najczęściej bank lub towarzystwo funduszy inwestycyjnych. W takim przypadku pobierany jest 19-proc. zryczałtowany podatek:
● z odsetek od pożyczek, z wyjątkiem gdy udzielanie pożyczek jest przedmiotem działalności gospodarczej,
● z odsetek i dyskonta od papierów wartościowych (np. obligacji),
● z odsetek lub innych przychodów od środków pieniężnych zgromadzonych na rachunku podatnika lub w innych formach oszczędzania, przechowywania lub inwestowania, prowadzonych przez podmiot uprawniony na podstawie odrębnych przepisów, z wyjątkiem środków pieniężnych związanych z wykonywaną działalnością gospodarczą,
● z dywidend i innych przychodów z tytułu udziału w zyskach osób prawnych,
● od dochodu z tytułu udziału w funduszach kapitałowych.
Jednak gdy podatek od takich dochodów nie został pobrany przez płatnika, należy go wykazać w części E deklaracji PIT-38.

Korekta deklaracji

Podatnicy, którzy złożyli już zeznanie PIT-38 we właściwym urzędzie skarbowym albo też wysłali deklarację za pośrednictwem internetu (e-deklaracje.gov.pl), w przypadku gdy zorientowali się, że popełnili błąd w rozliczeniu, wpisując niewłaściwe dane czy niewłaściwe kwoty, mogą złożyć korektę zeznania. Złożenie korekty umożliwia zakreślenie w części A w wierszu 6. pozycji 2.
Zgodnie z przepisami Ordynacji podatkowej skorygowanie deklaracji następuje przez złożenie korygującej deklaracji wraz z dołączonym pisemnym uzasadnieniem przyczyn korekty. Uprawnienie do złożenia korekty ulega zawieszeniu na czas trwania postępowania podatkowego lub kontroli podatkowej – w zakresie objętym tym postępowaniem lub kontrolą.
Złożenie korekty w czasie trwania postępowania podatkowego lub kontroli podatkowej, w zakresie objętym tym postępowaniem lub kontrolą, nie wywołuje skutków prawnych.

Podstawa prawna

Art. 9 ust. 3, art. 11 ust. 3, art. 17 ust. 4, art. 23 ust. 1 pkt 38b, art. 30b, art. 45 ust. 1a pkt 1 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2010 r. nr 51, poz. 307 z późn. zm.).
Art. 81 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2005 r. nr 8, poz. 60 z późn. zm.).