Ustawa z 15 września 2000 r. – Kodeks spółek handlowych

wyciąg z przepisów dotyczących prostej spółki akcyjnej (w wersji obowiązującej od 1 marca 2020 r.) – cz. 1 (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 505; ost.zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 1798)

Już od 1 marca 2020 r. w polskim prawie pojawi się nowy typ spółki kapitałowej – prosta spółka akcyjna (P.S.A.). Właśnie tego dnia wejdzie w życie ustawa z 19 lipca 2019 r. o zmianie ustawy – Kodeks spółek handlowych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 30 sierpnia 2019 r. poz. 1655), która wprowadza nową instytucję. Rozpoczynamy dziś komentowanie wybranych przepisów kodeksu spółek handlowych (dalej: k.s.h.) dotyczących prostej spółki akcyjnej (w wersji obowiązującej od 1 marca 2020 r.).

Prosta spółka akcyjna zawiera cechy zarówno klasycznej spółki akcyjnej, jak i spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, a nawet niektóre instytucje zbliżające ją do spółek osobowych. Dla kogo została zatem przeznaczona? Jak czytamy w uzasadnieniu projektu ustawy wprowadzającej przedmiotową spółkę – impulsem i punktem wyjścia do wprowadzenia do polskiego porządku prawnego nowego typu spółki kapitałowej była analiza otoczenia prawnego funkcjonowania w Polsce start-upów. Są to przedsięwzięcia, które mają potencjał bardzo szybkiego wzrostu dzięki przewadze technologicznej lub niszy rynkowej, która nie została jeszcze odkryta i zagospodarowana. Realizowane są najczęściej w obszarze nowych technologii, w warunkach dużej niepewności rynkowej, na etapie poszukiwania powtarzalnego i skalowalnego modelu biznesowego.

Reklama

Ponadto wprowadzenie P.S.A. zostało wskazane jako jedno z kluczowych rozwiązań proponowanych przez przedsiębiorców, naukowców, inwestorów i administrację w Białej księdze innowacji, która została przygotowana we wrześniu 2016 r. przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego na zlecenie Rady do spraw Innowacyjności, koordynującej politykę innowacyjności realizowaną przez rząd.

Dostrzegalne jest zainteresowanie istniejących obecnie spółek kapitałowych przekształceniem w P.S.A. Okazuje się, że takie rozwiązanie może mieć pewne zalety. Wśród nich wskazać można na swoiste uwolnienie środków zgromadzonych w kapitale zakładowym. W P.S.A. zamiast kapitału zakładowego funkcjonuje bowiem kapitał akcyjny. Ten ostatni musi mieć minimalną wartość 1 zł. Co więcej, po przekształceniu można skorzystać z dużo łatwiejszego sposobu wypłat z tego kapitału. Ustawa, poza pewnymi wyjątkami, odchodzi od procedury obniżenia kapitału zakładowego połączonej z postępowaniem konwokacyjnym. Przekształcenie w P.S.A. pozwala na ustanowienie prostszych zasad zarządzania spółką i powołanie – zamiast zarządu i rady nadzorczej (obligatoryjnej w spółce akcyjnej) – jednego organu – rady dyrektorów. Do wad tego typu transformacji zaliczyć można natomiast wprowadzenie odpowiedzialności członków zarządu za zobowiązania spółki względem jej wierzycieli w przypadku bezskuteczności egzekucji skierowanej do majątku P.S.A. Ponadto akcje P.S.A. nie mogą być notowane na giełdzie papierów wartościowych, co utrudniać może szybkie pozyskiwanie inwestorów. Przed przejściem do omawiania poszczególnych przepisów k.s.h. poświęconych P.S.A., wymienić należy te spośród nich, które wymagają szerszego wyjaśnienia:

Reklama

• art. 3001–300134 – przepisy Działu Ia w Tytule III k.s.h. tworzące zasadniczą regulację prostej spółki akcyjnej,

• art. 1–71 – przepisy wspólne o spółkach handlowych,

• art. 11–21 – przepisy ogólne o spółkach kapitałowych,

• art. 164, 165, 169, 170, 172, 212, 266–269 – przepisy o spółce z o.o., do których odsyłają przepisy wskazane w punkcie pierwszym,

• art. 422–429, 456, 458, 461–464, 466–473, 475–477 – przepisy o spółce akcyjnej, do których odsyłają przepisy wskazane w punkcie pierwszym.

W komentarzu omówimy odrębnie przepisy Działu Ia. Pozostałe przepisy wyjaśniane będą w komentarzach do artykułów, które do nich odsyłają, bądź gdy będzie to konieczne z uwagi na materię regulowaną danym przepisem (co oczywiste – wszystkie komentować będziemy w wersji obowiązującej od 1 marca 2020 r.). ©℗

Michał Koralewski

radca prawny

TYDZIEŃ Z KOMENTARZAMI – BAZA PUBLIKACJI

W tygodniku Firma i Prawo komentowaliśmy m.in. ustawy:

• z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej

• z 5 lipca 2001 r. o cenach

• z 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych

• z 16 września 1982 r. – Prawo spółdzielcze

• z 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych

• z 8 marca 2013 r. o terminach zapłaty w transakcjach handlowych

• z 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym

• z 12 grudnia 2012 r. o ogólnym bezpieczeństwie produktów

• z 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji

• z 14 grudnia 2012 r. o odpadach

• z 30 maja 2014 r. o prawach konsumenta

• z 6 września 2001 r. o transporcie drogowym

• z 15 maja 2015 r. – Prawo restrukturyzacyjne

• z 29 stycznia 2004 r. – Prawo zamówień publicznych

• z 20 lipca 2017 r. – prawo wodne

• z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (wyciąg dotyczący rękojmi i gwarancji)

• z 10 maja 2018 r. o ochronie danych osobowych

• z 5 lipca 2018 r. o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej

• z 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (wyciąg z przepisów dotyczących odrębnego postępowania w sprawach gospodarczych)

Przeoczyłeś tygodnik? Znajdziesz go w wydaniach DGP na www.edgp.gazeta prawna.pl

Tytuł III SPÓŁKI KAPITAŁOWE(...)

Dział Ia

Prosta spółka akcyjna

Rozdział 1 Powstanie spółki

Art. 3001. [Osobowość prawna]

§ 1. Prosta spółka akcyjna może być utworzona przez jedną albo więcej osób w każdym celu prawnie dopuszczalnym, chyba że ustawa stanowi inaczej.

§ 2. Spółka nie może być zawiązana wyłącznie przez jednoosobową spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością.

§ 3. Akcjonariusze są zobowiązani jedynie do świadczeń określonych w umowie spółki.

§ 4. Akcjonariusze nie odpowiadają za zobowiązania spółki.

komentarz

Cechy charakterystyczne P.S.A. Chociaż prosta spółka akcyjna (P.S.A.) jest pierwszą spółką handlową wprowadzoną do polskiego porządku prawnego od czasu uchwalenia kodeksu spółek handlowych oraz niewątpliwie przypisać jej można dużą dozę nowości, to jednak nie jest to podmiot całkowicie nowy. P.S.A. jest przede wszystkim spółką kapitałową i ma większość cech wspólnych tego typu podmiotom. Jednak w przepisach jej dotyczących odnajdziemy wiele zapożyczeń bądź odesłań do regulacji nie tylko spółki akcyjnej, lecz także spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. W przepisach dotyczących klasycznej spółki akcyjnej nie odnajdziemy bowiem pewnych instytucji wprowadzonych do P.S.A. Ponadto P.S.A. z założenia ma mieć konstrukcję mniej skomplikowaną od spółki akcyjnej. Dlatego też ustawodawca chętnie korzystał z odniesienia do spółki z o.o. Warto wskazać następujące przykłady:

– obowiązek sporządzania listy akcjonariuszy P.S.A. podpisanej przez wszystkich członków zarządu oraz składania jej do akt rejestrowych nawiązuje wprost do obowiązku składania przez zarząd spółki z o.o. listy wspólników w sądzie rejestrowym;

– sąd rejestrowy nie może odmówić wpisania P.S.A. do rejestru z powodu drobnych uchybień, które nie naruszają interesu spółki oraz interesu publicznego, a nie mogą być usunięte bez poniesienia niewspółmiernie wysokich kosztów – podobnie jak w przypadku sp. z o.o.;

– w przypadku stwierdzenia w zgłoszeniu braku usuwalnego sąd rejestrowy wyznaczy P.S.A. w organizacji stosowny termin do jego usunięcia pod rygorem odmowy wpisu do rejestru − tak samo sąd postępuje względem sp. z o.o.;

– jeżeli zawiązanie P.S.A. nie zostało zgłoszone do sądu rejestrowego w terminie sześciu miesięcy od dnia zawarcia umowy spółki albo jeżeli postanowienie sądu odmawiające zarejestrowania stało się prawomocne, to umowa spółki ulega rozwiązaniu − taki sam skutek wystąpi w analogicznej sytuacji, w której znalazłaby się sp. z o.o.;

– do likwidacji prostej spółki akcyjnej w organizacji stosuje się odpowiednio przepisy o likwidacji spółki z o.o. w organizacji;

– jeżeli po zarejestrowaniu P.S.A. zostałyby stwierdzone braki wynikłe z niedopełnienia przepisów prawa, to sąd rejestrowy, z urzędu albo na wniosek osób mających interes prawny, wezwie spółkę do usunięcia braków i wyznaczy w tym celu odpowiedni termin na tych samych zasadach, co w przypadku sp. z o.o;

– każdemu z akcjonariuszy P.S.A. służy prawo kontroli, do którego zastosowanie znajduje art. 212 k.s.h. regulujący tę instytucję w odniesieniu do wspólników sp. z o.o.; prawo to przejawia się w tym, że akcjonariusz lub akcjonariusz z upoważnioną przez siebie osobą może w każdym czasie przeglądać księgi i dokumenty spółki, sporządzać bilans dla swego użytku lub żądać wyjaśnień od zarządu;

– umowa P.S.A. może ograniczyć lub wyłączyć wstąpienie do spółki spadkobierców na miejsce zmarłego akcjonariusza; umowa spółki może również wyłączyć lub w określony sposób ograniczyć podział akcji między spadkobierców − tak samo jak ma to miejsce w sp. z o.o.; przepisy regulujące spółkę akcyjną nie przewidują natomiast tego typu możliwości;

– na żądanie akcjonariusza lub akcjonariuszy reprezentujących więcej niż połowę ogólnej liczby głosów sąd, z ważnych przyczyn dotyczących danego akcjonariusza, może orzec jego wyłączenie ze spółki − instytucja ta jest charakterystyczna dla spółki z o.o. i nie występuje w przepisach o spółce akcyjnej;

– w P.S.A. nie jest konieczne ustanawianie rady nadzorczej − w spółkach z o.o. obowiązek ten pojawia się dopiero wtedy, gdy spółka liczy co najmniej 25 wspólników, a jej kapitał zakładowy wynosi 500 000 zł; w spółce akcyjnej zaś ustanowienie rady nadzorczej jest każdorazowo obligatoryjne, akcjonariusze nie mogą zatem zrezygnować z jej powołania;

– w przypadku gdy egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna, członkowie zarządu odpowiadają solidarnie za jej zobowiązania – instytucja ta jest wprost wzorowana na odpowiedzialności członków zarządu spółek z o.o. za ich zobowiązania względem wierzycieli; tego typu odpowiedzialność nie występuje natomiast w spółkach akcyjnych.

Podsumowując: P.S.A. podobnie jak sp. z o.o. ma osobowość prawną, wewnętrzną strukturę organów, a jej akcjonariusze nie ponoszą odpowiedzialności za zobowiązania spółki.

Nawet nazewnictwo stosowane względem P.S.A. jest bliższe spółce z o.o. aniżeli klasycznej spółce akcyjnej. Mianowicie, o ile w przypadku tej ostatniej akcjonariusze podpisują „statut spółki”, o tyle w P.S.A. statut nie występuje, a zamiast niego pojawia się „umowa spółki”.

Odmienności. Od spółek kapitałowych, tj. spółki z o.o. oraz spółki akcyjnej, różnią P.S.A. następujące cechy:

– brak kapitału zakładowego, który zastąpiony został kapitałem akcyjnym spełniającym wszakże odmienną funkcję; co więcej, minimalna wysokość kapitału akcyjnego może wynosić zaledwie 1 zł; wysokość kapitału akcyjnego nie jest zamieszczana w umowie spółki, a co za tym idzie, jego zmiany nie wymagają żmudnej procedury podwyższenia bądź obniżenia kapitału;

– wkładem niepieniężnym na pokrycie akcji P.S.A. może być wszelki wkład mający wartość majątkową, w szczególności świadczenie pracy lub usług – to nowość na gruncie spółek kapitałowych, możliwość wnoszenia tego typu wkładów wyłączona jest bowiem zarówno w sp. z o.o., jak i spółce akcyjnej;

– wkłady powinny zostać wniesione do P.S.A. w całości w ciągu trzech lat od dnia wpisu spółki do rejestru – jest to mechanizm podobny jak w spółce akcyjnej, w której wkłady niepieniężne powinny być pokryte w całości nie później niż przed upływem roku po zarejestrowaniu spółki, natomiast wkłady do sp. z o.o. należy wnieść przed zgłoszeniem jej do Krajowego Rejestru Sądowego;

– wypłata na rzecz akcjonariuszy nie może doprowadzić do utraty przez P.S.A., w normalnych okolicznościach, zdolności do wykonywania wymagalnych zobowiązań pieniężnych w terminie sześciu miesięcy od dnia dokonania wypłaty – tego typu obostrzenia nie występują w innych spółkach kapitałowych;

– akcje P.S.A. rejestrowane są w rejestrze akcjonariuszy prowadzonym przez podmiot uprawniony do prowadzenia rachunków papierów wartościowych albo przez notariusza prowadzącego kancelarię notarialną na terytorium kraju, zbliżone regulacje wejdą niebawem w życie w odniesieniu do niepublicznych spółek akcyjnych;

– akcje P.S.A. nie mogą być dopuszczane ani wprowadzane do obrotu zorganizowanego w rozumieniu przepisów o obrocie instrumentami finansowymi, spółka ta zatem nie może być notowana na rynku regulowanym;

– na żądanie akcjonariusza sąd może orzec jego ustąpienie z P.S.A., jeżeli zachodzi ważna przyczyna uzasadniona stosunkami między akcjonariuszami lub między spółką a akcjonariuszem ustępującym, skutkująca rażącym pokrzywdzeniem akcjonariusza ustępującego – instytucja ustąpienia akcjonariusza nie występuje w żadnej innej spółce handlowej;

– na wzór spółki europejskiej w P.S.A. zamiast zarządu i rady nadzorczej może zostać ustanowiona rada dyrektorów, organ ten skupia zarówno kompetencje zarządcze, jak i nadzorcze w spółce, możliwość powołania jednego organu zamiast dwóch nie występuje w spółce z o.o. oraz w spółce akcyjnej;

– walne zgromadzenie akcjonariuszy P.S.A. może odbywać się poza terytorium Polski – ustawodawca nie przewidział takiej możliwości dla innych spółek kapitałowych;

– w toku likwidacji P.S.A. zbycie składników majątku spółki na rzecz byłego członka zarządu, rady nadzorczej lub biegłego rewidenta wymaga uchwały walnego zgromadzenia podjętej większością trzech czwartych głosów, oddanych w obecności akcjonariuszy reprezentujących co najmniej połowę ogólnej liczby akcji; bycie składników majątku na rzecz likwidatora, jego współmałżonka, krewnych i powinowatych do drugiego stopnia oraz osób, z którymi jest on powiązany osobiście lub gospodarczo, jest zakazane – ograniczeń takich nie przewidują przepisy regulujące pozostałe spółki kapitałowe;

– ciekawą instytucją, która na gruncie spółek kapitałowych, występuje wyłącznie w P.S.A., jest przejęcie mienia spółki przez jednego z akcjonariuszy celem kontynuowania działalności spółki; przypomina to nieco możliwości znane ze spółek osobowych, gdy wspólnicy mogą wybrać taki model zamiast klasycznego postępowania likwidacyjnego; cały majątek spółki może zostać zatem przejęty przez oznaczonego akcjonariusza (akcjonariusza przejmującego) z obowiązkiem zaspokojenia wierzycieli i pozostałych akcjonariuszy.

Osobowość prawna. Artykuł 3001 k.s.h. przywołuje charakterystyczne cechy spółek kapitałowych, którymi obdarzona jest również P.S.A. Nie odnajdziemy w nim jednak stwierdzenia, że spółka ta ma osobowość prawną. Nie jest to błąd ustawodawcy, a celowe działanie. Odpowiednie regulacje w tym zakresie zamieszczono bowiem w przepisach wspólnych k.s.h. Zgodnie zatem z:

– art. 4 par. 1 pkt 2 k.s.h. – spółka kapitałowa to spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, P.S.A. i spółka akcyjna,

– art. 12 k.s.h. – P.S.A. w organizacji z chwilą wpisu do rejestru staje się P.S.A. i uzyskuje osobowość prawną.

Cechy charakterystyczne. Prosta spółka akcyjna jako osoba prawna ma wszystkie cechy charakterystyczne tego typu jednostek organizacyjnych. Należą do nich następujące przymioty wspólne wszystkim spółkom kapitałowym:

– Zdolność prawna – może być podmiotem praw i obowiązków, innymi słowy w obrocie gospodarczym występuje we własnym imieniu. Cechy tej nie mają np. spółki cywilne, to ich wspólnicy mają bowiem status przedsiębiorcy.

– Zdolność do czynności prawnych – spółka może we własnym imieniu nabywać prawa, w tym własność nieruchomości i inne prawa rzeczowe, zaciągać zobowiązania, a także składać inne oświadczenia woli.

– Zdolność sądowa – spółka może pozywać i być pozywana, a także mieć status strony innych postępowań sądowych i administracyjnych.

– Samodzielna odpowiedzialność za własne zobowiązania – co wyraża się chociażby w stwierdzeniu zawartym w art. 3001 1 par. 4 k.s.h., zgodnie z którym akcjonariusze nie odpowiadają za zobowiązania spółki. Co prawda w niektórych przypadkach za zobowiązania prostej spółki akcyjnej mogą odpowiadać członkowie jej zarządu bądź dyrektorzy, nie jest to jednak zasadą.

– Podejmowanie działań za pośrednictwem organów – inaczej niż w spółkach osobowych (np. spółce jawnej) wszelkie czynności w imieniu P.S.A. wykonują członkowie jej organów. Najczęściej będą to członkowie zarządu albo dyrektorzy, niekiedy zaś rada nadzorcza. Akcjonariusze spółki nie mają samodzielnej kompetencji do prowadzenia spraw spółki oraz jej reprezentowania. Potwierdza to wprost art. 3001 par. 3 k.s.h., z którego wynika, że akcjonariusze są zobowiązani względem spółki jedynie do świadczeń określonych w jej umowie.

– Powstaje z chwilą zawarcia umowy spółki – nie zaś dopiero w momencie wpisania jej do rejestru przedsiębiorców KRS (jak w przypadku spółek kapitałowych). Do czasu wpisu P.S.A. funkcjonuje jako spółka w organizacji. W tej fazie nie ma osobowości prawnej, jednak posiada: zdolność prawną, zdolność do czynności prawnych oraz zdolność sądową.

– Może funkcjonować jako spółka jednoosobowa – tej cechy nie mają spółki osobowe, które co do zasady mogą funkcjonować wyłącznie jako spółki co najmniej dwuosobowe, a P.S.A. może mieć wyłącznie jednego akcjonariusza. Komentowany przepis wprowadza jeden wyjątek w tym zakresie. Mianowicie P.S.A. nie może być zawiązana wyłącznie przez jednoosobową sp. z o.o. Zakaz ten ma chronić przed tworzeniem fasadowych spółek kapitałowych. Niemniej jednak należy zwrócić uwagę, że przepis zakazuje wyłącznie utworzenia jednoosobowej P.S.A. przez jednoosobową sp. z o.o. Nie jest zatem prawnie zakazana sytuacja, w której jednoosobowa spółka z o.o. nabędzie wszystkie akcje P.S.A. już po jej utworzeniu,

– Może zostać utworzona w każdym celu prawnie dopuszczalnym (art. 3001 par. 1 k.s.h) – nie musi zatem prowadzić działalności gospodarczej. Można ją powołać również w celach niegospodarczych, które nie są nastawione na osiąganie zysku. Nie chodzi przy tym wyłącznie o działalność charytatywną, ale także prowadzenie różnego typu przedsięwzięć, których efekt jest publicznie dostępny nieodpłatnie bądź cena nie pokrywa kosztów świadczenia wykonywanego przez P.S.A. (cechy tej nie mają spółki osobowe, które zawiązywane są w celu prowadzenia działalności gospodarczej). Jedyną granicą celu, w jakim powołuje się P.S.A., są przepisy prawa, które mogą wprowadzać pewne ograniczenia. Bank np. może być prowadzony wyłącznie w formie spółki akcyjnej, co wyklucza zawiązanie P.S.A. w celu prowadzenia działalności zastrzeżonej dla banków.

– Akcjonariusze P.S.A. mogą prowadzić działalność konkurencyjną względem niej – co wynika z przywołanego w jednym z poprzednich punktów ograniczenia ich obowiązków względem spółki. Zakaz prowadzenia tego typu działalności mógłby wiązać akcjonariuszy tylko wtedy, gdyby wynikał wprost z umowy spółki. Niezależnie od powyższego członek zarządu ani dyrektor P.S.A. nie mogą bez zgody spółki zajmować się interesami konkurencyjnymi ani uczestniczyć w spółce konkurencyjnej. Co ciekawe, tego typu zakaz nie występuje w przepisach regulujących klasyczną spółkę akcyjną. Odnajdziemy go natomiast w dziale poświęconym spółce z o.o.

Brak kapitału zakładowego. W P.S.A. nie występuje kapitał zakładowy, czyli nie ma ona jednej z cech uznawanych za charakterystyczne dla spółek kapitałowych. Co prawda, już kapitał zakładowy w spółce z o.o. – którego minimalna wysokość wynosi 5000 zł – mógł być uznany za fasadowy. Kwota tej wysokości nie spełnia bowiem podstawowego zadania stawianego przed kapitałem zakładowym, czyli zabezpieczenia wierzycieli spółki na wypadek jej upadłości. Niemniej jednak w P.S.A. ustawodawca poszedł o krok dalej, usuwając całkowicie instytucję kapitału zakładowego. Jego namiastka w postaci kapitału akcyjnego ma odmienne funkcje, a nadto jej minimalna wysokość może wynosić zaledwie 1 zł. Nie może być zatem mowy o jakiejkolwiek funkcji ochronnej dla wierzycieli spółki. Rzecz jasna ustawodawca nie zabrania tworzenia w omawianej spółce kapitałów zapasowych lub rezerwowych, a w niektórych przypadkach wręcz to nakazuje. Konieczne jest np. utworzenie kapitału rezerwowego na nabycie akcji własnych.

Jak zostanie to szerzej omówione w komentarzu do kolejnego artykułu, akcjonariusze nie są zobowiązani do wnoszenia wkładów na pokrycie kapitału akcyjnego. Jest on natomiast wnoszony w zamian za akcje. Te zaś nie mają wartości nominalnej, nie stanowią części kapitału akcyjnego i są niepodzielne. Powyższe rozwiązanie nie wpływa na łatwość obrotu akcjami P.S.A., które mogą być zbywane podobnie jak udziały w spółce z o.o. czy też akcje niepublicznych spółek akcyjnych. Ustawodawca wykluczył jednak możliwość dopuszczenia akcji P.S.A. do publicznego obrotu. Nie mogą być one zatem przedmiotem transakcji na rynku regulowanym.

Proste spółki w innych państwach

W systemach prawnych innych państw odnajdziemy spółki, które swoimi cechami zbliżone są do P.S.A. i mogły być inspiracją dla krajowego ustawodawcy. Świadczyć może o tym chociażby przywołanie niektórych z nich w uzasadnieniu projektu ustawy wprowadzającej omawianą spółkę do k.s.h. (zob. druk sejmowy nr 3236 z 12 lutego 2019 r.). Mowa tu o:

• francuskiej uproszczonej spółce akcyjnej (Société par Actions Simplifiée – SAS), której minimalny kapitał zakładowy wynosi 1 euro; w spółce tej możliwe jest wybranie monistycznego modelu zarządzania (organami spółki są rada dyrektorów i walne zgromadzenie, możliwe jest też powołanie dyrektora generalnego i jego zastępców, którzy pełnią wówczas funkcje dyrektorów wykonawczych);

• słowackiej prostej spółce akcyjnej (Jednoduchá Spoločnosť na Akcie), której minimalny kapitał zakładowy wynosi 1 euro;

• czeskiej spółce z o.o. (společnost z ručením omezením – s.r.o.), której minimalny kapitał zakładowy wynosi 1 CZK;

• fińkiej spółce z o.o. i spółce akcyjnej – zasadą jest bowiem, że udziały i akcje tychże spółek nie mają wartości nominalnej;

• holenderskiej spółce z o.o. (Besloten Vennootschap – B.V.), której minimalny kapitał zakładowy wynosi 1 euro, a formuła jest bardzo elastyczna;

• niemieckiej haftungsbeschränkte Unternehmergesellschaft będącej podtypem spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, w której minimalny kapitał zakładowy wynosi 1 euro;

• funkcjonującej w Luksemburgu uproszczonej spółce z o. o. (Société à responsabilité limitée simplifiée – S.à.r.l.-S), której kapitał zakładowy mieści się w przedziale od 1 do 12 tys. euro;

• funkcjonującej w Wielkiej Brytanii spółce z o. o., w której odpowiedzialność właścicieli jest ograniczona gwarancją (ang. private company limited by guarantee), a gwarancja stanowi kwotę, do jakiej wspólnicy spółki zobowiązują się odpowiadać w przypadku upadłości; w spółce tej nie tworzy się kapitału założycielskiego, inaczej jednak niż w przypadku P.S.A. celem omawianej spółki jest działalność nienastawiona na zysk, głównie charytatywna (zob. M. Koralewski [red.] „Transgraniczne prawo spółek”, CeDeWu, Warszawa 2010, s. 164.);

• irlandzkich spółkach z nieograniczoną odpowiedzialnością, które mogą być zarządzane w systemie monistycznym.

Ponadto przywołać można kilka innych przykładów:

• włoskie spółki akcyjne mogą zostać ukształtowane według jednego z trzech modeli struktury organów: tradycyjny (organami spółki są: zgromadzenie akcjonariuszy, zarząd, rada nadzorcza), dualistyczny (organami spółki są: zarząd i rada nadzorcza) bądź monistyczny (organami spółki są: rada administrująca);

• w Norwegii funkcjonują dwa typy spółek kapitałowych, w których nie przewidziano instytucji kapitału zakładowego; są nimi spółka bezkapitałowa z podzieloną odpowiedzialnością (norw. Delt ansvar selskap – DA) oraz spółka bezkapitałowa z solidarną odpowiedzialnością (norw. Ansvarlig selskap – ANS)

• ustawodawstwo niektórych stanów USA przewiduje możliwość zawiązania limited liability companies (LLCs), które są swoistymi hybrydami spółek osobowych i kapitałowych; spółki tego typu bądź nie posiadają wcale kapitału zakładowego, bądź też ma on niewielką, wręcz symboliczną wysokość. ©℗

Art. 3002. [Akcje]

§ 1. Akcje są obejmowane w zamian za wkłady pieniężne lub niepieniężne.

§ 2. Wkładem niepieniężnym na pokrycie akcji może być wszelki wkład mający wartość majątkową, w szczególności świadczenie pracy lub usług.

§ 3. Akcje nie posiadają wartości nominalnej, nie stanowią części kapitału akcyjnego i są niepodzielne.

komentarz

Charakter akcji. Cechą charakterystyczną P.S.A. jest brak kapitału zakładowego. Jego namiastkę stanowi kapitał akcyjny. Niemniej jego nazwa może wydawać się myląca, gdyż, jak czytamy w ostatnim paragrafie komentowanego artykułu, kapitał akcyjny nie jest tworzony przez akcje. Kapitał akcyjny zostanie szczegółowo omówiony w komentarzach do kolejnych artykułów, przepisy niniejszego artykułu skupiają się bowiem na akcjach. W tym miejscu należy jedynie zaznaczyć, że kapitał akcyjny oraz wkłady wniesione na akcje należy traktować rozłącznie jako dwie odrębne instytucje.

W prostej spółce akcyjnej akcje nie stanowią zatem części kapitału akcyjnego. Dla przypomnienia, w klasycznych spółkach kapitałowych udziały i akcje odzwierciedlają ułamkową część kapitału zakładowego. W spółce akcyjnej na kapitał zakładowy w wysokości 100 000 zł składać się może np. 10 000 000 akcji o nominale 1 gr każda. Akcjonariusz posiadający zatem pakiet 1000 akcji dysponuje 1-proc. udziałem w kapitale zakładowym tej spółki. Ułamek ten odzwierciedla siłę głosu danego akcjonariusza oraz jego prawa korporacyjne w spółce kapitałowej.

Określanie udziałów. Można zadać pytanie: skoro w P.S.A. akcje są beznominałowe (nie przedstawiają określonego ułamka kapitału zakładowego), to jak ustalić siłę wewnątrzkorporacyjną danego akcjonariusza? Z pomocą przychodzi nowa definicja dodana przez ustawodawcę w słowniczku zamieszczonym w k.s.h. Zgodnie z nią, ilekroć w ustawie tej jest mowa o udziale akcjonariusza w kapitale zakładowym spółki, to w przypadku P.S.A. należy przez to rozumieć stosunek liczby akcji przysługujących temu akcjonariuszowi do liczby wszystkich akcji wyemitowanych w tej spółce. Jeżeli w prostej spółce akcyjnej wyemitowano np. 1000 akcji, to akcjonariusz posiadający pakiet 10 akcji będzie miał udział w wysokości 1 proc., a akcjonariusz dysponujący 500 akcjami − udział w wysokości 50 proc. itd.
Rola akcji. Nasuwać może się kolejne pytanie: skoro akcje nie wyrażają udziału w kapitale zakładowym (akcyjnym) spółki, to jaka jest ich rola? Otóż wyrażają one prawa korporacyjne w spółce. Stanowią o więzi pomiędzy spółką i posiadaczem akcji oraz uprawniają do korzystania z praw związanych z akcją, np. do udziału w walnym zgromadzeniu czy też poboru dywidendy. Ta cecha akcji P.S.A. przesądza o tym, że stanowią one papiery wartościowe, inkorporują bowiem w sobie prawa korporacyjne akcjonariusza.
Wkłady pieniężne i niepieniężne. Ze względu na to, że akcje oderwane są od kapitału akcyjnego, nie stosuje się do nich ograniczeń w zakresie wkładów do spółek kapitałowych. Przypomnijmy, że w myśl art. 14 par. 1 k.s.h. przedmiotem wkładu do spółki kapitałowej nie może być prawo niezbywalne lub świadczenie pracy bądź usług. Tymczasem akcje P.S.A. mogą zostać objęte nie tylko za wkłady pieniężne, lecz także w zamian za aport. Tym ostatnim może być zaś wszelki wkład mający wartość majątkową, w szczególności świadczenie pracy lub usług.

Brak powiązania wkładów na akcje z wkładami na kapitał akcyjny pozwala na wyłączenie wymogów bezpieczeństwa stawianych tym ostatnim. Przedmiotowy zakaz w spółkach kapitałowych chronić ma bowiem kapitał zakładowy przed brakiem jego faktycznego pokrycia. To zaś mogłoby mieć miejsce, gdyby aportem mogły być świadczenia akcjonariuszy na rzecz spółki. Na marginesie należy dodać, że przedmiotowy zakaz obowiązuje względem wkładów na kapitał akcyjny, o czym niżej.

Wkładem na pokrycie akcji może być zatem nie tylko rzecz lub prawo mające zdolność aportową (co zostanie szerzej omówione w komentarzu do kolejnego artykułu ustawy). Aportem może stać się również prawo, które ze swoje istoty nie może być przedmiotem obrotu (prawo niezbywalne). Chodzi tu w szczególności o służebności osobiste, prawo odkupu, prawo pierwokupu, prawa z umowy dożywocia. Uprawnień tych nie można przenieść w drodze umowy, jednak bez wątpienia posiadają one określoną wartość. Ta zaś może zostać wykorzystana przez spółkę w toku prowadzonej przez nią działalności. Analogiczna zasada znajdzie zastosowanie do wkładów polegających na świadczeniu pracy lub usług na rzecz spółki. Spółka będzie bowiem czerpała z tego typu wkładu wymierne korzyści, np. nie będzie musiała zlecać tego typu usług podmiotom trzecim bądź też dzięki nieodpłatnej pracy akcjonariuszy osiągnie przychód.

Dopuszczenie możliwości wnoszenia ww. wkładów na akcje P.S.A. umożliwić ma obejmowanie jednostek uczestnictwa w takich spółkach przez podmioty niedysponujące środkami pieniężnymi bądź mieniem posiadającym zdolność aportową. Jak wskazuje sam ustawodawca w uzasadnieniu projektu noweli, osoby tworzące start-upy zazwyczaj nie posiadają możliwości wniesienia klasycznych wkładów, mogą zaś wnieść do spółki swoją pracę nad projektem, dla którego realizacji spółka taka jest zawiązywana. Jednocześnie przedmiotowe wkłady nie zasilają kapitału akcyjnego, nie pogarszają więc interesu wierzycieli spółki.

Kolejną z konsekwencji takiego traktowania wkładów na pokrycie akcji jest wyłączenie konieczności poddawania wkładów niepieniężnych wycenie przez biegłego rewidenta. Założyciele P.S.A. nie sporządzają także sprawozdania wymaganego w przypadku zawiązania klasycznej spółki akcyjnej.

Niepodzielność akcji. Akcje P.S.A. są niepodzielne. Nie można zatem jednej podzielić na dwie albo więcej. Zasada ta tyczy się także przypadku dziedziczenia akcji. Nawet jeżeli do spadku po zmarłym akcjonariuszu weszłaby tylko jedna akcja, a spadkobierców byłoby kilku – to akcja taka nie zostanie podzielona. Zasady dziedziczenia akcji zostaną omówione w komentarzu do art. 30041 k.s.h.

Art. 3003. [Kapitał akcyjny]

§ 1. W spółce tworzy się wyrażony w złotych kapitał akcyjny, na który przeznacza się wniesione wkłady pieniężne oraz niepieniężne, z uwzględnieniem art. 14 § 1. Kapitał akcyjny powinien wynosić co najmniej 1 złoty.

§ 2. Wysokość kapitału akcyjnego nie jest określana w umowie spółki. Do zmian wysokości kapitału akcyjnego nie stosuje się przepisów o zmianie umowy spółki.

komentarz

Kapitał akcyjny. W pierwszej kolejności należy rozróżnić wkłady wnoszone na kapitał akcyjny oraz wkłady wnoszone w celu objęcia akcji. Istotnych różnic pomiędzy tymi rodzajami wkładów jest co najmniej kilka, chociaż mają one również cechy wspólne. [tabela 1]

Tabela 1. Różnica między wkładem na kapitał akcyjny a wkładem w zamian za objęcie akcji ©℗

	Wkłady na kapitał akcyjny	Wkłady w zamian za objęcie akcji
Rodzaje wkładów	Pieniężne i niepieniężne
Wyłączenia	Przedmiotem wkładu do spółki nie może być prawo niezbywalne lub świadczenie pracy bądź usług (art. 14 par. 1 k.s.h.)	Wkładem może być zarówno prawo niezbywalne, jak i świadczenie pracy lub usług.
Wartość wkładów	Odzwierciedlona zostaje w wysokości kapitału akcyjnego, który jest sumą wartości wszystkich wkładów. Suma ta powinna wynosić przynajmniej 1 zł.	Nie ma znaczenia. Akcje P.S.A. nie posiadają bowiem nominałów. W konsekwencji ustawa nie określa minimalnej wartości akcji (przykładowo w spółce akcyjnej jest to 10 gr).

Istotne różnice występują również pomiędzy kapitałem akcyjnym a kapitałem zakładowym w innych spółkach kapitałowych. Część z nich wynika wprost z komentowanego przepisu, inne zaś z dalszych regulacji. Oba fundusze własne spółek różnią się zatem następującymi cechami:

− kapitał akcyjny nie jest tworzony z jednostek uczestnictwa w spółce (akcji, bądź udziałów), w konsekwencji wkłady wnoszone do spółki w zamian za objęcie akcji nie muszą być zaliczane do kapitału akcyjnego;

− wysokość kapitału akcyjnego nie jest ujmowana w umowie spółki, a określa ją zarząd w oparciu o zestawienie wniesionych wkładów; wskazana cecha ułatwia dokonywanie zmian w wysokości kapitału akcyjnego, nie stanowią one bowiem zmiany umowy spółki; co więcej, procedury podwyższenia i obniżenia kapitału akcyjnego zostały uproszczone w porównaniu do znanych z innych spółek kapitałowych;

− ustawodawca zezwala na możliwość dokonywania wypłat na rzecz akcjonariuszy z kapitału akcyjnego, np. w celu wypłaty dywidendy; w innych spółkach kapitałowych nie jest to możliwe, a ustawodawstwo chroni kapitały zakładowe spółek przed ich pomniejszaniem;

− minimalna wysokość kapitału akcyjnego określona została kwotą 1 zł, to sto tysięcy razy mniej aniżeli w klasycznej spółce akcyjnej oraz pięć tysięcy razy mniej niż w spółce z o.o.

Przykład 1

Co zaliczymy na kapitał akcyjny

Akcjonariusz wnosi do spółki wkłady na pokrycie akcji w postaci:

a) wkładów pieniężnych,

b) wkładów niepieniężnych w postaci ruchomości,

c) aportu w postaci świadczenia pracy na rzecz spółki,

d) aportu w postaci służebności osobistej.

Na kapitał akcyjny zaliczone zostaną wyłącznie wkłady z grup a i b. Pozostałe wkłady nie mają bowiem zdolności aportowej i, co więcej, ich wnoszenia na kapitał zakazuje art. 14 par. 1 k.s.h.

Zdolność aportowa wkładów niepieniężnych. Wkłady na pokrycie akcji mogą być zaliczone na kapitał akcyjny, jeżeli mają zdolność aportową. Odpowiedzieć zatem należy na pytanie, czym jest zdolność aportowa wkładów niepieniężnych (aportów). Zdolność aportowa to inaczej możność uczynienia danego składnika mienia wkładem do spółki. Mają ją zatem rzeczy i prawa, które charakteryzują się następującymi cechami (Zob. M. Koralewski, „Własność przemysłowa jako aport do spółki handlowej”, LEX/el.):

– mogą być przeniesione lub ustanowione na rzecz spółki – nie są zatem prawami niezbywalnymi bądź prawami osobistymi, czy też takimi, których nie można ustanowić na rzecz osoby prawnej,

– mają wymierną wartość bilansową zgodnie z przepisami o rachunkowości,

– mogą być przedmiotem egzekucji,

– mają zdolność likwidacyjną i upadłościową,

– są faktycznie dostępne dla spółki – co oznacza, że spółka może przejąć nad nimi władztwo; przedmiotem wkładu nie może być zatem mienie, które, co prawda, należy do wspólnika, ale nie jest znane z miejsca położenia (np. skradziony pojazd), czy też wyłączono możliwość jego zbycia.

Wszyscy akcjonariusze nie są zobligowani do wnoszenia wkładów na kapitał akcyjny.

Przykład 2

Wystarczy 1 zł kapitału akcyjnego

Trzy osoby postanowiły zawiązać spółkę akcyjną. Wystarczy, że przynajmniej jedna z nich wniesie wkład o wartości 1 zł. Pozostali akcjonariusze będą mogli ograniczyć się do wniesienia wkładów na akcje w postaci praw niezbywalnych lub świadczenia pracy bądź usług.

Swoiste cechy kapitału akcyjnego, odróżniające go od kapitału zakładowego, nie pozbawiają go wszakże znaczenia. Nadal ten fundusz własny, a w szczególności jego wysokość może stanowić formę zabezpieczenia wierzycieli spółki, jak również świadczyć o jej dobrej kondycji finansowej czy też o posiadaniu środków na przeprowadzenie planowanych inwestycji. Środki zgromadzone w postaci tego kapitału mogą być bowiem wydatkowane przez spółkę i to bez konieczności przeprowadzania skomplikowanej procedury obniżenia kapitału zakładowego, a nawet bez zmiany umowy spółki.

Brak określenia wysokości kapitału akcyjnego w umowie spółki nie zwalnia zarządu spółki z obowiązku określenia tej kwoty oraz zgłoszenia jej sądowi rejestrowemu w celu ujawnienia w rejestrze. Podobnie każdorazowa zmiana wysokości kapitału akcyjnego powinna zostać zgłoszona do sądu rejestrowego przez zarząd P.S.A.

Na zakończenie należy zaznaczyć, że kapitał akcyjny P.S.A. musi zostać wyrażony w złotych. Ustawodawca nie przewidział w tym zakresie żadnych odstępstw. Wniesienie do spółki środków pieniężnych w innej walucie wiązało się będzie zatem z koniecznością określenia ich wartości w walucie polskiej.

Art. 3004. [Etapy powstania spółki]

Do powstania spółki wymaga się:

1) zawarcia umowy spółki;

2) ustanowienia organów spółki wymaganych przez ustawę lub umowę spółki;

3) wniesienia przez akcjonariuszy wkładów na pokrycie kapitału akcyjnego co najmniej w kwocie, o której mowa w art. 3003 § 1;

4) wpisu do rejestru.

komentarz

Forma umowy. Podobnie jak w przypadku pozostałych spółek prawa handlowego również utworzenie P.S.A. wymagać będzie podjęcia przez jej założycieli wielu działań prawnych i faktycznych.

Pierwszym z nich jest uzgodnienie brzmienia umowy spółki zwieńczone jej zawarciem. Treść umowy prostej spółki akcyjnej zostanie omówiona w komentarzu do kolejnego artykułu komentowanej ustawy. W tym miejscu warto wskazać, że umowa spółki może zostać zawarta na dwa sposoby:

− tradycyjny – w formie aktu notarialnego,

− zdalny – przy wykorzystaniu wzorca umowy zamieszczonego w systemie teleinformatycznym (na specjalnej stronie internetowej Ministerstwa Sprawiedliwości); w tym przypadku umowa jest podpisywana kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym albo podpisem osobistym.

Więcej na ten temat w komentarzu do art. 3007 k.s.h.

Cechy P.S.A. w organizacji. Co prawda, P.S.A. uzyskuje osobowość prawną dopiero z chwilą wpisania jej do rejestru przedsiębiorców KRS, ale z chwilą zawarcia umowy spółki powstaje P.S.A. w organizacji. W tej fazie spółka ma niektóre cechy osobowej spółki prawa handlowego:

− nie ma osobowości prawnej,

− ma zdolność prawną, zdolność do czynności prawnych oraz zdolność sądową (zob. wyjaśnienia zawarte w komentarzu do art. 3001 k.s.h.),

− jeżeli w spółce w organizacji nie powołano jeszcze zarządu, to może ją reprezentować pełnomocnik ustanowiony przez akcjonariuszy,

− osoby działające za spółkę ponoszą odpowiedzialność za jej zobowiązania względem wierzycieli solidarnie ze spółką, czyli analogicznie jak wspólnicy w spółkach osobowych.

Spółka w organizacji może funkcjonować nawet przez sześć miesięcy, a w przypadku spółek zawiązanych przez internet przez siedem dni (więcej na temat P.S.A. w organizacji w komentarzu do art. 30011 k.s.h.).

Wybór organów. Jak wynika z powyższego, w fazie spółki w organizacji P.S.A. może nie mieć jeszcze ustanowionych organów. Innymi słowy, osoby mające piastować funkcję w organach spółki nie zostały jeszcze wybrane. Wybór ten powinien nastąpić do czasu złożenia wniosku o rejestrację spółki w KRS. W przypadku niedokonania takiego wyboru sąd rejestrowy wezwie spółkę do usunięcia przedmiotowego braku pod rygorem zwrotu wniosku.

W zależności od wyboru modelu organów w P.S.A., należy wyłonić bądź członków zarządu, bądź dyrektorów. W P.S.A. nie jest wymagane ustanowienie rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej. Niemniej jednak, jeżeli organ taki zostanie przewidziany w umowie spółki, konieczne będzie wskazanie jego piastunów; w innym przypadku traktowane to będzie jako brak formalny przy wniosku o wpis spółki do rejestru.

Sposób wyboru członków organów spółki. Akcjonariusze powinni zastosować w tym zakresie postanowienia umowy spółki, a w razie ich braku – przepisy k.s.h. (zostanie to szerzej omówione w komentarzach do regulujących tę kwestię przepisów ustawy). [wzór 1]

wzór 1. uchwała ustalająca skład zarządu

Sopot, 12 marca 2020 r.

Uchwała akcjonariuszy

ABC P.S.A. z siedzibą w Sopocie

Akcjonariusze spółki ABC prostej spółki akcyjnej z siedzibą w Sopocie niniejszą uchwałą:

1. Określają, że zarząd ABC P.S.A. pierwszej kadencji będzie liczył trzy osoby.

2. Powołują na stanowisko prezesa Zarządu Adama Nowaka, a na stanowiska członków Zarządu: Jana Kowalskiego i Ewę Nowak.

3. Uchwała wchodzi w życie z dniem podjęcia.

Uchwała została podjęta jednogłośnie, bez formalnego zwoływania Walnego Zgromadzenia, w trybie art. 30090 kodeksu spółek handlowych. ©℗

Niezbędne dokumenty. Należy pamiętać, że oprócz uchwały bądź oświadczenia woli o powołaniu danej osoby w skład organu spółki konieczne jest przedłożenie dokumentu zawierającego jej dane adresowe. Zgodnie bowiem z art. 19a ust. 5 i 5a ustawy z 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1500, ost. zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 1798 ) do wniosku o wpis osób reprezentujących podmiot wpisany do rejestru, likwidatorów i prokurentów należy dołączyć oświadczenia tych osób obejmujące zgodę na ich powołanie oraz ich adresy do doręczeń. [wzór 2] Wymogu dołączenia oświadczenia obejmującego zgodę nie stosuje się, jeżeli wniosek o wpis jest podpisany przez osobę, która podlega wpisowi albo która udzieliła pełnomocnictwa do złożenia wniosku o wpis, albo której zgoda jest wyrażona w protokole z posiedzenia organu powołującego daną osobę lub w umowie spółki. Jeżeli zaś adres do doręczeń osób, o których mowa powyżej, znajduje się poza obszarem Unii Europejskiej, to należy wskazać pełnomocnika do doręczeń w Polsce.

wzór 2. zgoda na powołanie

Sopot, 12 marca 2020 r.

Oświadczenie członka zarządu

Ja, niżej podpisany Jan Kowalski, w związku z powołaniem mnie na stanowisko członka zarządu ABC prosta spółka akcyjna z siedzibą w Sopocie oświadczam, że:

1) wyrażam zgodę na pełnienie funkcji członka zarządu ABC P.S.A.,

2) wskazuję, że mój aktualny adres do doręczeń to: 81-600 Sopot, ul. Sopocka 1.

Jan Kowalski

©℗

Niezałączenie przedmiotowego oświadczenia traktowane będzie jak brak formalny wniosku, którego nieuzupełnienie na wezwanie sądu rejestrowego skutkować będzie zwrotem wniosku.

Terminy wniesienia wkładów. Kodeks spółek handlowych przewiduje, że wkłady powinny zostać wniesione do spółki w całości w ciągu trzech lat od dnia wpisu spółki do rejestru. Dodatkowo umowa P.S.A. może określać terminy wniesienia wkładów albo zawierać upoważnienie do ich określenia w uchwale akcjonariuszy. W przeciwnym razie terminy wniesienia wkładów określa zarząd.
Minimalny wkład. Przed złożeniem wniosku o wpis spółki do KRS należy wnieść wkłady o wartości co najmniej 1 zł. Z uwagi na powyższe do wniosku spółki należy dołączyć m.in.:

– oświadczenie wszystkich członków zarządu o wysokości kapitału akcyjnego ustalonej na podstawie sumy wartości wniesionych wkładów przeznaczonych na kapitał akcyjny,

– oświadczenie wszystkich członków zarządu, że wkłady na pokrycie akcji zostały wniesione w części przewidzianej w umowie spółki. [wzór 3]

wzór 3. oświadczenie zarządu do wysokości kapitału akcyjnego

Sopot, 15 kwietnia 2020 r.

Oświadczenie Zarządu ABC P.S.A.

w przedmiocie wniesienia wkładów do spółki

Zarząd ABC prosta spółka akcyjna z siedzibą w Sopocie, oświadcza niniejszym, że:

1) na dzień złożenia wniosku o wpis spółki do rejestru wysokości kapitału akcyjnego ustalona na podstawie sumy wartości wniesionych wkładów przeznaczonych na kapitał akcyjny wynosi 100 zł,

2) wkłady na pokrycie akcji zostały wniesione w części przewidzianej w umowie spółki, tj. w 50 proc.

Adam Nowak

Ewa Nowak

Jan Kowalski

©℗

Wpis do KRS. Na podstawie wniosku złożonego przez spółkę sąd rejestrowy, uznając, że nie zawiera on braków oraz został złożony przed upływem okresu funkcjonowania spółki w organizacji, wpisuje P.S.A. do rejestru przedsiębiorców KRS. Z tą chwilą powstaje spółka właściwa mająca osobowość prawną.

Art. 3005. [Umowa spółki]

§ 1. Umowa prostej spółki akcyjnej powinna określać:

1) firmę i siedzibę spółki;

2) przedmiot działalności spółki;

3) liczbę, serie i numery akcji, związane z nimi uprzywilejowanie, akcjonariuszy obejmujących poszczególne akcje oraz cenę emisyjną akcji;

4) jeżeli akcjonariusze wnoszą wkłady niepieniężne – przedmiot tych wkładów, serie i numery akcji obejmowanych za wkłady niepieniężne oraz akcjonariuszy, którzy obejmują te akcje;

5) jeżeli przedmiotem wkładu niepieniężnego jest świadczenie pracy lub usług – także rodzaj i czas świadczenia pracy lub usług;

6) organy spółki;

7) liczbę członków zarządu i rady nadzorczej, jeżeli została ustanowiona, albo co najmniej minimalną i maksymalną liczbę członków tych organów;

8) czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony.

§ 2. Umowa prostej spółki akcyjnej może określać terminy wniesienia wkładów albo zawierać upoważnienie do ich określenia w uchwale akcjonariuszy. W przeciwnym razie terminy wniesienia wkładów określa zarząd.

komentarz

Zakres uregulowania umową. Przed przejściem do omawiania poszczególnych elementów składających się na umowę P.S.A. należy poczynić istotne zastrzeżenia. Po pierwsze, jeżeli akcjonariusze ograniczą się do określenia w treści umowy spółki wyłącznie wybranych elementów, to pozostałe kwestie związane z funkcjonowaniem P.S.A. regulować będą przepisy k.s.h.. Dotyczy to np. kompetencji organów spółek, przyczyn rozwiązania umowy spółki, praw akcjonariuszy mniejszościowych itp.

Po drugie, oprócz wymienionych w komentowanym przepisie klauzul, w umowie spółki może znaleźć się również wiele innych, dodatkowych postanowień. Ich rola jednak nie będzie jednolita. Można je bowiem podzielić na trzy kategorie:

1) wprowadzane do umowy spółki w celu zmiany dyspozytywnych postanowień k.s.h., np. ustalenie terminów wniesienia wkładów – ich brak skutkować będzie tym, że obowiązywać będą zasady przewidziane w ustawie;

2) służące umożliwieniu akcjonariuszom skorzystania z fakultatywnych instytucji prawa spółek, takich jak chociażby umorzenie akcji, ograniczenia w zbywalności akcji, określenie zasad spadkobrania akcji itp. – brak tego typu klauzul uniemożliwi akcjonariuszom skorzystanie z przedmiotowych regulacji;

3) dodawane, zgodnie z zasadą swobody umów, postanowienia nieznane k.s.h., ale prawem niezakazane – brak wywoła ten sam skutek, co w punkcie 2.

Na marginesie należy dodać, że akcjonariusze zawiązujący P.S.A. przez internet mogą korzystać wyłącznie z internetowego wzorca umowy. Ten zaś daje im ograniczone możliwości dostosowania treści umowy do ich potrzeb. W takim przypadku możliwa jest jednak późniejsza zmiana umowy spółki w formie aktu notarialnego.

Firma. Określona firma składa się z dwóch członów:

– fantazyjnego, czyli faktycznej nazwy, pod jaką spółka zamierza działać, którą to akcjonariusze wybierają samodzielnie, np. „ABC”;

– wskazującego na formę prawną spółki – w tym przypadku „prosta spółka akcyjna”; możliwe jest także posługiwanie się skrótem „P.S.A.”.

Przykład 3

Wybór nazwy

Pan Jan postanowił założyć prostą spółkę. Chciałby ją nazwać ABC. Pełne brzmienie firmy będzie zatem następujące: ABC prosta spółka akcyjna, względnie ABC P.S.A.

Co ważne, w firmie P.S.A. nie trzeba umieszczać nazwiska akcjonariusza. Jest to wszakże możliwe za jego pisemną zgodą, a w przypadku jego śmierci wymaga to zgody małżonka i dzieci. Co ciekawe, w firmie P.S.A. może zostać zamieszczone także nazwisko osoby, która nie jest akcjonariuszem. W tym przypadku pojawia się dodatkowy warunek. Mianowicie możliwe jest to tylko wtedy, gdy służy to ukazaniu związków tej osoby z powstaniem lub działalnością przedsiębiorcy.

Powinniśmy także pamiętać o przepisach kodeksu cywilnego o firmie. Ustanawiają one podstawowe warunki konstruowania firmy. Zgodnie z nimi firma powinna się odróżniać dostatecznie od firm innych przedsiębiorców prowadzących działalność na tym samym rynku; nie może wprowadzać w błąd, w szczególności co do osoby przedsiębiorcy, przedmiotu działalności przedsiębiorcy, miejsca działalności, źródeł zaopatrzenia.

Siedziba spółki. Nie należy mylić siedziby spółki z jej adresem. Siedziba oznacza bowiem konkretną miejscowość. Określa się ją zatem, wskazując nazwę miasta bądź wsi. Adres jest zaś oznaczeniem bardziej szczegółowym i oprócz nazwy miejscowości zawiera także wskazanie ulicy (alei, placu itp.) oraz numer budynku, względnie lokalu, w którym mieści się biuro spółki.

To, że w umowie spółki nie wpisuje się jej adresu, ma duże znaczenie praktyczne. Dzięki temu zmiana adresu biura spółki w obrębie miejscowości będącej jej siedzibą nie wymaga zmiany umowy spółki. Dopiero jeżeli zmianie ma ulec siedziba spółki, akcjonariusze powinni powziąć stosowną uchwałę zmieniającą umowę spółki.

Konieczność stosowania, przy zmianie siedziby, trybu zastrzeżonego dla zmiany umowy spółki ma również dalej idące konsekwencje. Mianowicie zmiana umowy spółki wchodzi w życie dopiero z dniem wpisania jej do rejestru przedsiębiorców przez sąd rejestrowy. Wpis ma zatem charakter konstytutywny. Jeżeli zatem, z jakichkolwiek względów, wniosek o zmianę wpisu zostałby zwrócony, oddalony bądź odrzucony, to siedziba spółki nie uległaby zmianie.

Fakt ten należy mieć na względzie, decydując się na omawianą zmianę. Podobnie jak to, że wpis może nastąpić nawet po kilku miesiącach. Na okres oczekiwania na wpis zmienionej siedziby spółki do rejestru mają wpływ przede wszystkim:

− sposób dokonania zmiany umowy spółki – czy zmiana dokonana została w formie aktu notarialnego, czy też za pośrednictwem systemu teleinformatycznego Ministerstwa Sprawiedliwości – w tym ostatnim przypadku czas oczekiwania na wpis jest znacząco krótszy;

− wystąpienie ewentualnych braków formalnych wniosku albo błędów w jego treści – wzywanie wnioskodawcy do usunięcia braków lub błędów wydłuża procedurę zazwyczaj o kilka tygodni.

Przedmiot działalności spółki. Pod pojęciem tym kryje się planowany przez akcjonariuszy zakres aktywności spółki w relacjach z innymi podmiotami. Zazwyczaj pokrywa się on z przedmiotem działalności gospodarczej. Niemniej jednak, jak już była o tym mowa wcześniej, spółki kapitałowe mogą zostać powołane także w innym celu aniżeli działalność gospodarcza. Celem prostej spółki akcyjnej może być zatem filantropia, działalność społeczna, publiczna itp.

Działalność gospodarczą od innych form aktywności odróżnia ich cel. Działalność gospodarczą prowadzi się bowiem w celu osiągnięcia zysku. W innych przypadkach natomiast, chociaż zysk może wystąpić, to nie jest on celem samym w sobie. Rzecz jasna, nawet P.S.A. nieprowadząca działalności gospodarczej podlega ogólnym regułom ostrożnościowym. Dlatego generowanie przez nią strat może doprowadzić do jej upadłości.

Niezależnie od rodzaju aktywności spółki podlegać ona będzie wpisowi do rejestru przedsiębiorców. Rodzaj działalności nie ma także wpływu na konieczność opisania jej przedmiotu w umowie spółki.

Ani w k.s.h., ani w innym akcie prawnym nie znajdziemy przepisu nakazującego opisywania przedmiotu działalności spółki w konkretny sposób. Dopiero ustawa o Krajowym Rejestrze Sądowym wskazuje, że w dziale III rejestru przedsiębiorców wpisuje się przedmiot tejże działalności według Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD). To zaś wymusza posługiwanie się, przynajmniej we wniosku o wpis spółki do rejestru, kodami PKD. Kody te, co prawda, nie muszą zostać wpisane do umowy spółki, ale ich brak może prowadzić do niepotrzebnych komplikacji. Jeżeli bowiem w treści umowy spółki jej przedmiot zostanie opisany w inny sposób aniżeli poprzez kody PKD, to sąd rejestrowy może mieć trudność ze stwierdzeniem, czy wniosek o wpis (konkretne formularz urzędowy KRS-WM) jest zgodny z treścią umowy spółki. Ewentualne różnice lub niejasności będą obciążały wnioskodawcę, czyli spółkę. W przypadku ich nieusunięcia sąd rejestrowy może zwrócić wniosek. Zwrot wniosku natomiast prowadzi do przyjęcia fikcji prawnej, tak jakby wniosek nie został nigdy złożony. Powyższe może nieść za sobą daleko idące konsekwencje. Przypomnijmy, że umowa spółki zawarta w formie aktu notarialnego ulega rozwiązaniu – z mocy prawa – jeżeli spółka nie zostanie zgłoszona do rejestru w terminie sześciu miesięcy od jej zawiązania. Istnieje zatem ryzyko, że wobec zwrotu wniosku termin ten upłynąłby, uniemożliwiając ponowne wystąpienie z wnioskiem o wpis.

Należy zwrócić również uwagę, że obecnie w rejestrze przedsiębiorców KRS wpisuje się wyłącznie do 10 kodów PKD wskazanych przez spółkę w formularzu KRS-WM. Rzecz jasna w treści umowy spółki można zamieścić dowolną ich liczbę. Kody PKD, które mają zostać ujawnione w rejestrze, wybiera spółka. W praktyce zaś czyni to zarząd składający wniosek o wpis spółki.

Dodatkowym obowiązkiem jest konieczność określenia przez spółkę przedmiotu jej przeważającej działalności na poziomie podklasy. Powinno to zostać określone w umowie spółki oraz podlega ujawnieniu w formularzu KRS-WM. Poziom podklasy oznacza się pięcioznakowym kodem PKD.

Przykład 4

Wybór kodów PKD

Spółka zamierza zajmować się działalnością budowlaną i sprzedażą komputerów. Zarząd może zatem określić, że przedmiotem działalności spółki, zgodnie z Polską Klasyfikacją Działalności, jest:

1) realizacja projektów budowlanych związanych ze wznoszeniem budynków (PKD 41.10.Z),

2) roboty budowlane związane ze wznoszeniem budynków mieszkalnych i niemieszkalnych (PKD 41.20.Z),

3) sprzedaż hurtowa komputerów, urządzeń peryferyjnych i oprogramowania (PKD 46.51.Z),

4) sprzedaż detaliczna komputerów, urządzeń peryferyjnych i oprogramowania prowadzona w wyspecjalizowanych sklepach (PKD 47.41.Z).

Informacje o akcjach. W umowie P.S.A. należy podać również najważniejsze informacje na temat jej akcji. Wskazanie ich liczby, serii, numerów oraz akcjonariuszy obejmujących poszczególne akcje nie powinno budzić wątpliwości. Przykładowo można zapisać to następująco: „Jan Kowalski obejmuje 100 akcji serii A o numerach od 0001 do 0100”.

Szerzej omówić należy natomiast kwestie akcji uprzywilejowanych oraz ceny emisyjnej akcji. Spółka może bowiem emitować nie tylko akcje zwykłe, lecz także akcje, z którymi powiązane zostały dodatkowe uprawnienia (akcje uprzywilejowane). Ten rodzaj akcji zostanie szczegółowo omówiony w komentarzu do art. 30025–30027 k.s.h.

W tym miejscu wskazać należy, że uprzywilejowanie może dotyczyć w szczególności prawa głosu, prawa do dywidendy lub podziału majątku w przypadku likwidacji spółki. Nie jest zatem wykluczone wyemitowanie akcji uprzywilejowanych w jeszcze inny sposób niż wskazany. Może to dotyczyć uprawnień do powoływania członków organów spółki, wyrażania zgody na określone działania spółki itp.

Szczególnym przypadkiem akcji uprzywilejowanych są również akcje założycielskie. Wynika z nich szczególne uprawnienie, zgodnie z którym każda kolejna emisja nowych akcji nie może naruszać określonego minimalnego stosunku liczby głosów przypadających na akcje założycielskie do ogólnej liczby głosów przypadających na wszystkie akcje spółki. Niezależnie zatem od ogólnej liczny wszystkich akcji w spółce siła głosu akcji założycielskich musi każdorazowo pozostać taka sama. W praktyce zatem zwiększenie liczby akcji spółki skutkuje zwiększeniem liczby głosów przypadających na akcje uprzywilejowane do poziomu pozwalającego zachować dotychczasową siłę głosu.

Przykład 5

Określanie głosów uprzywilejowanych

W P.S.A. wyemitowano 8 akcji, z czego 2 są akcjami założycielskimi, a 6 to akcje zwykłe. Akcje założycielskie są dodatkowo uprzywilejowane w zakresie prawa głosu, w ten sposób że na jedną akcję założycielską przypadają 2 głosy. Łącznie zatem akcjonariusze mogą oddać 10 głosów, po dwa z każdej akcji założycielskiej, oraz po jednym z każdej z akcji zwykłych. Stosunek liczby głosów przypadający na każdą z akcji założycielskich do ogólnej liczby głosów z wszystkich akcji spółki wynosi zatem 4:10 = 2:5. Taki właśnie minimalny stosunek głosów z akcji został zapisany w umowie spółki.

W spółce podwyższony został kapitał zakładowy poprzez emisję dodatkowych 10 akcji zwykłych. Łącznie zatem w spółce jest 18 akcji, z których łączna liczba głosów wynosiłaby 20 (po dwa z każdej z dwóch akcji założycielskich i po jednym z każdej z szesnastu akcji zwykłych). To dawałoby stosunek głosów z akcji założycielskich do ogólnej liczy głosów z wszystkich akcji spółki w wysokości: 4: 20 = 1:5. W związku zatem z uprzywilejowaniem akcji założycielskich należy podnieść liczbę głosów przypadających na każdą z tych akcji, aby zapewnić co najmniej pierwotny stosunek głosów, czyli 2:5. Aby to osiągnąć, na każdą akcję założycielską przypadać musi po 6 głosów. W takim bowiem przypadku stosunek ten wynosić będzie 12:28 (po sześć głosów na każdą akcję założycielską oraz po jednym głosie na akcje zwykłe). Dzięki temu nie zostanie naruszony minimalny stosunek liczby głosów przypadających na akcje założycielskie do ogólnej liczby głosów przypadających na wszystkie akcje spółki. Stosunek ten będzie korzystniejszy od pierwotnego, jednak ustawa tego nie zakazuje. Zakazane jest obniżenie tego stosunku poniżej minimalnego określonego w umowie spółki. Jeżeliby przyjąć np., że na akcje założycielskie przypadać będzie łącznie 10 głosów, to stosunek ten wynosiłby 10:26, byłby zatem gorszy od minimalnego.

Na zakończenie tego wątku należy jeszcze podkreślić, że akcje uprzywilejowane stanowią odrębną kategorię dodatkowych praw korporacyjnych, różniących się od uprawnień indywidualnych przyznawanych poszczególnym akcjonariuszom. Te ostatnie są bowiem związane z osobą akcjonariusza, nie zaś z każdorazowym posiadaczem akcji. Więcej na temat uprawnień indywidualnych w komentarzu do art. 30028 k.s.h. Co prawda, komentowany przepis nie wspomina o uprawnieniach indywidualnych akcjonariuszy, jednakże ich przyznanie może nastąpić wyłącznie w umowie spółki, co wynika z ww. art. 30028 k.s.h.

Cena emisyjna akcji. Konieczność jej określenia wynika z tego, że akcje P.S.A. nie posiadają nominałów i nie reprezentują udziału w kapitale zakładowym spółki. Ten ostatni został bowiem zastąpiony, również bezudziałowym, kapitałem akcyjnym. Ustawodawca musiał zatem wprowadzać inny sposób oznaczania wartości akcji niż poprzez odwołanie do ich wartości nominalnej. Tym sposobem okazała się właśnie cena emisyjna akcji. Określa ona zatem wartość akcji, po której jest ona obejmowana przez akcjonariuszy. W praktyce cena emisyjna będzie korelowała z wartością wkładów wnoszonych na akcje.
Wkłady niepieniężne. Jak pamiętamy, ograniczenia aportowe nie odnoszą się do wkładów wnoszonych przez akcjonariuszy prostej spółki akcyjnej na pokrycie jej akcji. Artykuł 14 par. 1 k.s.h. znajduje wszakże zastosowanie do wkładów na kapitał akcyjny. Może się zatem zdarzyć, że tylko niewielka część wkładów wniesionych na akcje spółki zasili kapitał akcyjny.

Niezależnie wszakże od tego wszystkie aporty należy opisać możliwie szczegółowo w umowie spółki. Dodatkowo ustawa wymaga, aby oprócz przedmiotu wkładu niepieniężnego wskazać akcje, których stanowi on pokrycie, a także akcjonariusza go wnoszącego. [wzór 4]

wzór 4. opis aportu niepieniężnego w umowie spółki

„Par. X. Akcjonariusz Adam Kowalski obejmuje 100 akcji nieuprzywilejowanych serii A o numerach od 125 do 225 oraz pokrywa je wkładem niepieniężnym w postaci prawa własności niezabudowanej nieruchomości gruntowej – działki nr 110 o łącznym obszarze 1,000 ha (jeden hektar) objętych księgą wieczystą GD1Q/001234/1 prowadzoną przez Sąd Rejonowy Gdańsk-Północ w Gdańsku o wartości 100 000 zł (sto tysięcy złotych)”. ©℗

Data wniesienia wkładu. Należy także pamiętać, że momentem wniesienia wkładu niepieniężnego do spółki jest chwila, w której pomiędzy wnoszącym aport a spółką następuje zawarcie umowy przenoszącej jego własność (zob. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z 1 grudnia 2007 r., sygn. akt III SA/Gl 1030/07, orzeczenia.nsa.gov.pl). Reguła ta nie ma większego znaczenia w przypadku aportów będących ruchomościami – ich własność przechodzi bowiem na spółkę na podstawie umowy ustnej, za pewnymi wyjątkami. W przypadku natomiast nieruchomości i niektórych praw konieczne będzie zawarcie kolejnej umowy przenoszącej własność na spółkę. Dotyczyć to będzie również tych przypadków, w których ustawa przewiduje formę szczególną dla danej transakcji (np. przeniesienie zorganizowanej części przedsiębiorstwa wymaga formy pisemnej z podpisem notarialnie poświadczonym).
Opisanie wkładów niepieniężnych w postaci świadczenia usług lub pracy. W ich opisie w umowie spółki należy dodatkowo wskazać rodzaj pracy oraz czas jej wykonywania. Również i w tym przypadku zalecane jest możliwie dokładne opisanie poszczególnych wkładów, aby uniknąć konfliktów na tym tle w przyszłości. Opis ten powinien zatem zawierać wskazanie konkretnych czynności bądź grup czynności, do których wykonywania zobowiązuje się akcjonariusz. Możliwe jest odwołanie się do kodów PKD. W takim wszakże przypadku warto użyć kodów na poziomie podklasy (pięcioznakowych). Strony powinny mieć także świadomość, co dany kod obejmuje, a co jest z niego wykluczone. Przeważnie opis taki będzie musiał być dodatkowo doprecyzowany, wskazanie jako rodzaju wykonywanych usług np. świadczenia usług doradczych bądź administracyjnej obsługi biura może okazać się mało precyzyjne. [wzór 5]
Organy spółki i ich piastuni. W umowie P.S.A. konieczne jest również określenie struktury organów, jakie mają w niej funkcjonować. Akcjonariusze mogą w tym przedmiocie dokonać kilku wyborów, co pozwala na lepsze dopasowanie umowy spółki do ich potrzeb:

wzór 5. opis aportu wkładów w postaci świadczenia usług lub pracy

„Par. X. Akcjonariusz Adam Nowak obejmuje 100 akcji nieuprzywilejowanych serii A o numerach od 125 do 225 oraz pokrywa je wkładem niepieniężnym w postaci obowiązku świadczenia usług na rzecz Spółki w postaci zarządzania serwisem internetowym prowadzonym przez Spółkę, który będzie podstawowym przedsięwzięciem gospodarczym Spółki. Usługi zarządzania serwisem internetowym Spółki obejmują:

– nadzór nad prawidłowością funkcjonowania serwisu internetowego,

– usuwanie awarii i naprawa błędów informatycznych,

– bieżącą konserwację serwisu internetowego, aktualizację oprogramowania oraz tworzenie kopii zapasowych,

– uaktualnianie treści na podstawie wytycznych i materiałów przekazanych przez zarząd Spółki.

Usługa świadczona będzie w sposób ciągły przez 36 miesięcy od dnia zawarcia umowy spółki. Wartość wkładu niepieniężnego wynosi 150 000 zł”. ©℗

– organ zarządzający – może nim być zarząd albo rada dyrektorów,

– organ nadzorczy – akcjonariusze mogą powołać radę nadzorczą, ale nie mają takiego obowiązku; inaczej niż w pozostałych spółkach kapitałowych, organ ten nigdy nie jest organem obligatoryjnym.

Decydując się na model monistyczny (rada dyrektorów), akcjonariusze mogą dodatkowo wprowadzić podział na dyrektorów wykonawczych i dyrektorów niewykonawczych. Dyrektorzy wykonawczy mają uprawnienia do niektórych albo wszystkich czynności prowadzenia przedsiębiorstwa spółki. Dyrektorzy niewykonawczy mają zaś głównie funkcje kontrolne i nadzorcze. Omawiany podział na dwie kategorie dyrektorów może zostać wprowadzony również w regulaminie rady dyrektorów albo uchwale rady dyrektorów. Więcej na ten temat w komentarzu do art. 30076 k.s.h.

Kolejnym obligatoryjnym elementem umowy prostej spółki akcyjnej jest określenie liczby członków jej organów. Przy czym wskazanie to może nastąpić na kilka sposobów. Ustawa przewiduje w tym zakresie następujące możliwości:

– wskazanie konkretnej liczby członków organów, np. zarząd spółki składa się z dwóch osób;

– wskazanie widełkowe, w którym określa się minimalną i maksymalną liczbę członków danego organu, np. rada dyrektorów składa się z od trzech do sześciu członków.

Co do zasady nie jest zatem możliwe poprzestanie na wskazaniu jedynie minimalnej bądź wyłącznie maksymalnej liczby członków danego organu. Wyjątek stanowić będzie rada nadzorcza. Ustawodawca wskazuje bowiem wprost, że rada nadzorcza składa się co najmniej z trzech członków (zob. art. 30068 par. 1 k.s.h.). Brak określenia minimalnej liczby członków tego organu w umowie spółki należałoby zatem interpretować w ten sposób, że nie może on być mniejszy niż trzy osoby. Jeżeli w umowie spółki liczba członków organu została wskazana jedynie widełkowo, to akcjonariusze, wybierając piastunów tego organu, powinni uprzednio skonkretyzować liczbę jego członków. W praktyce zatem akcjonariusze najpierw podejmują uchwałę, mocą której konkretyzują liczbę członków organu. W kolejnych uchwałach natomiast powołują osoby na stanowiska w tymże organie spółki. [wzór 6]

wzór 6. uchwała określająca skład zarządu

Uchwała nr 1

Walnego Zgromadzenia Akcjonariuszy ABC prosta spółka akcyjna

z 1 czerwca 2020 r.

1. Walne Zgromadzenie Akcjonariuszy, działając na mocy par. 10 ust. 1 umowy ABC prosta spółka akcyjna, określa liczbę członków zarządu spółki I kadencji na pięć osób.

2. Uchwała wchodzi w życie z dniem powzięcia. ©℗

W umowie spółki możliwe jest także wprowadzenie szczegółowych zasad funkcjonowania organów spółki – w zakresie, w jakim pozwalają na to przepisy k.s.h., np.:

− z art. 30064 k.s.h. wynika, że jeżeli zarząd spółki jest wieloosobowy, to wszyscy jego członkowie są zobowiązani i uprawnieni do wspólnego prowadzenia spraw spółki, chyba że umowa spółki lub regulamin zarządu stanowią inaczej,

− na mocy art. 30066 par. 1 k.s.h., jeżeli zarząd jest wieloosobowy, a umowa spółki nie zawiera żadnych postanowień w tym przedmiocie, do składania oświadczeń w imieniu spółki jest wymagane współdziałanie dwóch członków zarządu albo jednego członka zarządu łącznie z prokurentem

− zgodnie z art. 30069 par. 4 k.s.h. umowa spółki może rozszerzyć uprawnienia rady nadzorczej, a w szczególności przewidywać, że zarząd jest obowiązany uzyskać zgodę rady nadzorczej przed dokonaniem określonych w umowie spółki czynności; rada nadzorcza może określić uchwałą czynności, do których podjęcia zarząd jest obowiązany uzyskać zgodę rady nadzorczej, chyba że umowa spółki stanowi inaczej.

Zasady wynikające z ww. przepisów będą zatem stosowane, o ile w treści umowy spółki akcjonariusze nie wprowadzili odmiennych regulacji w tym zakresie bądź też skorzystają z uprawnień do rozszerzenia kompetencji danego organu przewidzianych przez k.p.h. Poszczególne przypadki, w których możliwa jest zmiana reguł kodeksowych, zostaną omówione w komentarzach do właściwych przepisów k.s.h.

Czas trwania spółki. Prosta spółka akcyjna może zostać zawiązana na czas nieoznaczony bądź na czas oznaczony. Stosowny zapis w umowie spółki wymagany jest wyłącznie w tym drugim przypadku. Czas trwania spółki może zostać przy tym określony poprzez wskazanie:

− konkretnej daty dziennej,

− zdarzenia, którego nadejście ma prowadzić do rozwiązania spółki.

Na marginesie należy dodać, że z dniem oznaczonym w umowie spółki ulega ona rozwiązaniu. W konsekwencji, jeżeli akcjonariusze nie postanowią inaczej, rozpocznie to postępowanie likwidacyjne spółki. Dopiero po jego zakończeniu spółka podlegać będzie wykreśleniu z rejestru przedsiębiorców KRS.

Terminy wniesienia wkładów. Mogą one zostać określone na jeden z trzech sposobów:

− poprzez ich wskazanie w treści umowy spółki,

− przez zawarcie w umowie spółki upoważnienia dla akcjonariuszy do ich określenia w drodze uchwały,

− w razie braku odmiennych postanowień umowy spółki terminy te określa zarząd albo rada dyrektorów; jeżeli organ ten liczy więcej niż jednego członka, to określenie terminu wniesienia wkładów wymaga uchwały organu zarządzającego.

Pamiętać jednakże należy, że ani w umowie spółki, ani w uchwale akcjonariuszy bądź organu zarządzającego terminów tych nie można określać całkowicie swobodnie. Zgodnie bowiem z art. 3009 par. 1 k.s.h. wkłady powinny zostać wniesione do spółki w całości w ciągu trzech lat od dnia wpisu spółki do rejestru. Określenie terminów ich wniesienia może zatem nastąpić jedynie w granicach zakreślonych przez ustawodawcę.

Art. 3006. [Forma tradycyjna umowy spółki]

Umowa prostej spółki akcyjnej powinna być zawarta w formie aktu notarialnego.

komentarz

Akt notarialny. Podstawową formą umowy P.S.A. jest forma aktu notarialnego. Zawarcie umowy w innej formie skutkować będzie jej nieważnością – z wyjątkiem przypadku opisanego w art. 3007 k.s.h., czyli zawarcia umowy spółki przy wykorzystaniu wzorca umowy umieszczonego w systemie teleinformatycznym Ministerstwa Sprawiedliwości (zob. niżej). Innymi słowy, ostatni ze sposobów dotyczy zatem zawiązania spółki przez internet.

Dlaczego ustawodawca pozostawił tę formę zawarcia umowy spółki, skoro w kolejnych przepisach wprowadził formę internetową? Co prawda druga z metod zawierania umowy spółki jest szybsza (wpis spółki do rejestru powinien nastąpić w ciągu siedmiu dni) oraz tańsza (nie występuje koszt taksy notarialnej, a opłata sądowa jest o połowę niższa niż przy klasycznej rejestracji), niemniej zawiera pewne ograniczenia.

Przede wszystkim w przypadku spółki, której umowę zawarto przy wykorzystaniu wzorca umowy, na pokrycie akcji pierwszej emisji wnosi się wyłącznie wkłady pieniężne. Uniemożliwia to zatem wnoszenie wkładów niepieniężnych. Rzecz jasna ograniczenie to dotyczy momentu tworzenia spółki. Warunki kolejnej emisji akcji mogą już przewidywać ich pokrycie aportem.

Ponadto, decydując się na skorzystanie z metody internetowej, akcjonariusze muszą liczyć się z ograniczeniami w możliwości kształtowania treści umowy spółki. Wzorzec umowy zamieszczony w systemie informatycznym umożliwia bowiem jedynie niewielką ingerencję w jego treść. Ta zaś może polegać na:

− uzupełnieniu pól niewypełnionych, np. podaniu firmy, pod jaką spółka będzie działać, czy też wskazaniu siedziby spółki,

− wyborze jednej z kilku dostępnych klauzul alternatywnych, np. zawiązania spółki na czas nieoznaczony albo na czas oznaczony; dopuszczalności dobrowolnego umorzenia akcji bądź jej braku; co ważne, wzorzec umowy nie pozwala na modyfikację poszczególnych postanowień, ale jedynie na wybór jednego z nich.

Te same ograniczenia znajdują zastosowanie przy zmianie umowy spółki przy wykorzystaniu wzorca umowy. Akcjonariusze P.S.A., której umowa została zawarta w ww. sposób, mogą dokonać jej zmiany również w formie aktu notarialnego. W takim przypadku nie będą obowiązywały ograniczenia, o których mowa powyżej. Wiąże się to jednak z koniecznością rejestracji zmiany umowy również w tradycyjny sposób, tj. korzystając z urzędowych formularzy. Nadto kolejna zmiana umowy spółki możliwa będzie już tylko w sposób tradycyjny.

Przed zawarciem umowy spółki należy zastanowić się nad jej planowaną treścią, a także zakładanymi zmianami umowy. Pozwoli to na wybór optymalnej formy dokonania tej czynności prawnej. Forma internetowa zalecana będzie w tych przypadkach, w których akcjonariusze chcą szybko wpisać spółkę do rejestru oraz nie potrzebują – przynajmniej we wstępnym etapie funkcjonowania spółki – indywidualnego dostosowania umowy spółki do ich szczególnych wymagań.

Forma tradycyjna umowy spółki (akt notarialny) będzie lepszym rozwiązaniem, gdy akcjonariuszom zależy na wprowadzeniu postanowień, których nie przewiduje internetowy wzorzec umowy. Ponadto forma ta jest obligatoryjna, gdy przynajmniej jeden z akcjonariuszy ma wnieść do spółki wkłady niepieniężne.

Art. 3007. [Forma internetowa umowy spółki]

§ 1. Umowa prostej spółki akcyjnej może być zawarta również przy wykorzystaniu wzorca umowy.

§ 2. Zawarcie umowy prostej spółki akcyjnej przy wykorzystaniu wzorca umowy wymaga wypełnienia formularza umowy udostępnionego w systemie teleinformatycznym i opatrzenia umowy kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym albo podpisem osobistym.

§ 3. Umowa prostej spółki akcyjnej jest zawarta po wprowadzeniu do systemu teleinformatycznego wszystkich danych koniecznych do jej zawarcia i z chwilą opatrzenia ich podpisem elektronicznym.

§ 4. W przypadku spółki, której umowę zawarto przy wykorzystaniu wzorca umowy, na pokrycie akcji pierwszej emisji wnosi się wyłącznie wkłady pieniężne.

§ 5. Minister Sprawiedliwości określi, w drodze rozporządzenia, wzorzec umowy prostej spółki akcyjnej, a także wzorce uchwał i innych czynności wykonywanych w systemie teleinformatycznym, mając na względzie potrzebę ułatwienia zakładania spółek, zapewnienia sprawności postępowania przy ich zakładaniu oraz sprawności postępowania sądowego w przedmiocie ich rejestracji, wdrożenia ułatwień w ich funkcjonowaniu, a także konieczność zapewnienia bezpieczeństwa i pewności obrotu gospodarczego.

komentarz

Wykorzystanie wzorca w internecie. Przed przejściem do omówienia procedury zawiązania i rejestracji prostej spółki akcyjnej przez internet warto zwrócić uwagę na najistotniejsze ograniczenia tej procedury wynikające z komentowanego artykułu. Są nimi:

– konieczność posłużenia się wzorcem umowy – jak już sygnalizowano to w komentarzach do innych artykułów ustawy, akcjonariusze decydujący się na ten sposób zawiązania spółki nie mogą w sposób swobodny kształtować jej umowy; ich rola ogranicza się do wyboru dostępnych klauzul bądź uzupełnienia ich treści;

– nakaz pokrycia akcji pierwszej emisji wkładami pieniężnymi – wyłączone jest zatem wnoszenie na ten cel aportów.

Zalety i korzyści. Skorzystanie z trybu rejestracji w internecie ma jednak kilka niewątpliwych korzyści dla akcjonariuszy. Będą nimi:

– szybsze wpisanie prostej spółki akcyjnej do rejestru – ze względu na to, że okres funkcjonowania spółki w organizacji ograniczony został w tym przypadku do siedmiu dni od podpisania umowy spółki, jej wpisu do rejestru również należy oczekiwać w takim terminie;

– niższe koszty zawiązania i rejestracji – umowa nie jest zawierana w formie aktu notarialnego, a zatem brak jest taksy notarialnej, która wynosić może nawet kilka tysięcy złotych; opłata sądowa od wniosku o wpis spółki do rejestru wynosi zaś 250 zł, czyli połowę opłaty wnoszonej przy wniosku składanym w tradycyjny sposób (na urzędowych formularzach).

Przebieg rejestracji. Rejestracji spółki w trybie opisanym w komentowanym artykule dokonuje się za pośrednictwem specjalnie do tego przeznaczonej podstrony Ministerstwa Sprawiedliwości pod adresem internetowym: https://ems.ms.gov.pl ‒ odnośnik: Rejestracja spółki z wykorzystaniem wzorca umowy. Procedura rejestracji spółki w omawianym trybie składa się z następujących etapów:

1. Założenie konta użytkownika przez każdego z przyszłych akcjonariuszy spółki.

2. Wypełnienie i wygenerowanie elektronicznego wzorca umowy spółki.

3. Podpisanie dokumentów podpisem elektronicznym: kwalifikowanym podpisem elektronicznym albo podpisem potwierdzonym profilem zaufanym (ePUAP) bądź podpisem osobistym.

4. Uiszczenie opłaty sądowej od wniosku za pomocą systemu eCard oraz przesłanie dokumentów rejestracyjnych spółki do właściwego miejscowo sądu rejestrowego.

Założenie konta użytkownika. Każdy z akcjonariuszy musi mieć swoje konto w portalu Ministerstwa Sprawiedliwości. W celu założenia konta należy otworzyć stronę portalu i w sekcji „Moje konto” wybrać opcję „Zarejestruj się”. Rejestracja polega na podaniu wymaganych informacji w celu założenia konta. W toku procesu rejestracji podaje się m.in. dane osobowe i teleadresowe akcjonariusza, a także numer jego rachunku bankowego.
Wypełnienie elektronicznego wzorca umowy spółki. Przed przystąpieniem do wypełnienia elektronicznego wzorca umowy należy zadbać o spełnienie kilku warunków wstępnych umożliwiających przeprowadzenie procedury w trybie internetowym. Są nimi:

1) konieczność posiadania przez wszystkich akcjonariuszy aktywnych kont użytkowników w portalu,

2) jednoczesna obecność akcjonariuszy, w chwili składania wniosku, przy tym samym komputerze w celu jego podpisania,

3) uprzednie przygotowanie danych, które będą wpisywane w toku procedury rejestracyjnej.

Wypełnienie formularzy zamieszczonych w systemie teleinformatycznym umożliwi wygenerowanie dokumentów spółki, które zostaną następnie przesłane do właściwego sądu rejestrowego. Wygenerowanie dokumentów umożliwia podpisanie ich w dalszej części odpowiednim podpisem elektronicznym.

Do czasu podpisania umowy i innych wygenerowanych dokumentów akcjonariusze mogą je edytować, wprowadzając ewentualne zmiany. Po podpisaniu umowy ewentualne jej modyfikacje będą wymagały już zastosowania trybu zmiany umowy spółki w organizacji.

Podpisanie elektronicznego wzorca umowy. Jest to możliwe po uprzednim wygenerowaniu stosownych dokumentów w kreatorze. Niezbędne jest, aby osoby podpisujące miały założone i aktywne konta w systemie. Wniosek i wszystkie załączniki podpisują członkowie zarządu spółki, natomiast umowę spółki podpisują jej przyszli akcjonariusze.

Niezbędne jest, aby osoby podpisujące znajdowały się przy tym samym komputerze w celu podpisania wniosku, ponieważ podpisy realizowane są w ramach sesji użytkownika składającego wniosek. Podpisanie dokumentów podpisem elektronicznym umożliwia w dalszym kroku osobie składającej wniosek opłacenie wniosku za pomocą systemu eCard.

Forma podpisu. Podpisanie wygenerowanej z wykorzystaniem wzorca umowy spółki możliwe jest przy użyciu kwalifikowanego podpisu elektronicznego, profilu zaufanego ePUAP, poprzez podanie loginu i hasła do portalu, bądź z wykorzystaniem podpisu osobistego (podpis osobisty stanowi formę zaawansowanego podpisu elektronicznego, który zawiera imię/imiona, nazwisko, obywatelstwo oraz numer PESEL; jest częścią e-dowodu osobistego). Z chwilą podpisania umowy spółki dochodzi do jej zawiązania, powstaje zatem P.S.A. w organizacji.

Art. 3008. [Firma spółki]

§ 1. Firma spółki może być obrana dowolnie; powinna jednak zawierać dodatkowe oznaczenie „prosta spółka akcyjna”.

§ 2. Dopuszczalne jest używanie w obrocie skrótu „P.S.A.”

komentarz

Obowiązkowe elementy nazwy P.S.A. Firma P.S.A. składa się z dwóch elementów, na które to wskazuje par. 1 komentowanego artykułu. Pierwszym z nich jest dodatek fantazyjny. Zgodnie omawianym z przepisem może on zostać dowolnie obrany. Akcjonariusze mają zatem swobodę w kształtowaniu jego brzmienia. Drugą częścią składową firmy jest oznaczenie wskazujące na rodzaj spółki. W tym przypadku jest to „prosta spółka akcyjna”. Zatem pełne brzmienie firmy może przybrać przykładowe brzmienie: ABC prosta spółka akcyjna. Dodatek fantazyjny, wedle wyboru akcjonariuszy, może zostać ujęty w cudzysłów, bądź zapisany bez jego używania. Ustawodawca nie wprowadza w tym wypadku dodatkowych ograniczeń.
Stosowanie skrótu. Jak wynika natomiast z par. 2 komentowanego artykułu, spółka może posługiwać się w obrocie skrótem drugiego członu swojej firmy. Skrót ten może przybrać wyłącznie formę „P.S.A.”. Nie będzie zatem prawidłowe posługiwanie się innym skrótem, np. „PSA” bądź „p.s.a” itp.
Stosowanie przepisów kodeksu cywilnego. Regulacja zasad tworzenia firmy zamieszczona w k.s.h. jest niezwykle lakoniczna – ustawa poświęca jej wyłącznie jeden artykuł. Na mocy odesłania zawartego w art. 2 k.s.h. do firmy spółek handlowych zastosowanie znajdują również przepisy kodeksu cywilnego (dalej: k.c.). W tym ostatnim natomiast oznaczeniom przedsiębiorców poświęcony został odrębny dział (art. 431–4310 k.c.). Przepisy te w większości znajdują zastosowanie również do firmy P.S.A. Warto zatem przyjrzeć się podstawowym zasadom, które z nich wynikają.

Co prawda, dodatek fantazyjny może zostać dowolnie obrany przez akcjonariuszy, ale powinni oni pamiętać o tym, że firma danej spółki powinna odróżniać się dostatecznie od firm innych przedsiębiorców prowadzących działalność na tym samym rynku. Firma nie może zatem wprowadzać w błąd, w szczególności co do osoby przedsiębiorcy, przedmiotu działalności przedsiębiorcy, miejsca działalności bądź źródeł zaopatrzenia.

Pojęcie rynku, na którym może dojść do kolizji firm, należy wyznaczać poprzez branżę oraz obszar działalności spółki. Jeżeli w tej samej branży lub branży pokrewnej oraz na tym samym obszarze działa inny przedsiębiorca, oznaczenie spółki powinno się od niego odróżniać. Każdorazowo wyznacznikiem dopuszczalnego podobieństwa nazw obu przedsiębiorców będzie możliwość wprowadzenia odbiorców (innych uczestników obrotu) w błąd. Ten zaś może odnosić się nie tylko do tożsamości przedsiębiorcy, lecz także do siedziby i miejsc działalności czy też dostawców itp. Te ostatnie czynniki mogą mieć duże znaczenie, gdy towar lub wyrób pochodzi z miejsca o chronionej nazwie geograficznej bądź też dla nabywcy istotne jest pochodzenie surowca. Co ważne, kolizja firm może być zabroniona także wtedy, gdy dotyczy tylko jednego z elementów dodatku fantazyjnego. Stan taki wystąpi, gdy wykorzystana przez innego przedsiębiorcę część ma charakter wyróżniający. Jeżeli firma nosi brzmienie: Przedsiębiorstwo Handlowo-Usługowe ABCD spółka z o.o., a w tej samej branży i na tym samym obszarze działalność zamierza rozpocząć inny przedsiębiorca, to jego firma nie powinna brzmieć „ABCD”. Ta część oznaczenia pierwszego przedsiębiorcy jest bowiem elementem charakterystycznym jego firmy.

Używanie nazwisk. Ustawodawca uregulował również kwestię zamieszczania w firmie osoby prawnej nazwisk osób fizycznych. Jak wiemy, zamieszczenie nazwiska wspólnika obowiązkowe jest tylko w spółkach osobowych, a P.S.A. do nich nie należy.

Firma spółki może zatem zawierać nazwisko lub pseudonim osoby fizycznej, tylko jeżeli służy to ukazaniu związków tej osoby z powstaniem lub działalnością spółki. Umieszczenie w firmie nazwiska albo pseudonimu osoby fizycznej wymaga przy tym pisemnej zgody tej osoby, a w razie jej śmierci ‒ zgody jej małżonka i dzieci.

Użycie nazwiska w firmie spółki będzie zatem zasadne, np. gdy chodzi o wskazanie założyciela spółki, pomysłodawcy przedsięwzięcia, dla którego spółka została zawiązana, czy też jej mentora. Wykorzystanie nazwiska osoby fizycznej może dotyczyć w szczególności przypadków, gdy przedsiębiorca jednoosobowy zamierza kontynuować swoją działalność w formie P.S.A. Innym przykładem może być prowadzenie działalności charytatywnej odwołującej się do darczyńcy bądź kontynuowania misji rozpoczętej przez osobę fizyczną.

Art. 3009. [Termin wniesienia wkładów]

§ 1. Wkłady powinny zostać wniesione do spółki w całości w ciągu trzech lat od dnia wpisu spółki do rejestru.

§ 2. Zarząd podejmuje niezwłocznie uchwałę stwierdzającą wniesienie w całości wkładu przez akcjonariusza.

§ 3. Wkłady wniesione do spółki powinny być zaliczane równomiernie na pokrycie wszystkich akcji akcjonariusza, chyba że umowa spółki stanowi inaczej.

komentarz

Termin wniesienia wkładów. Kwestie wkładów zostały szczegółowo omówione w komentarzu do art. 3002 k.s.h. Artykuł 3009 k.s.h. reguluje natomiast terminy, w jakich wkłady powinny zostać wniesione do spółki. Przyjęty przez ustawodawcę model wzorowany jest na przepisach o klasycznej spółce akcyjnej. Jednak w tamtym przypadku termin na wniesienie wkładów jest krótszy i wynosi jedynie rok do dnia zarejestrowania spółki akcyjnej. Co więcej, nie obowiązuje on względem całości wkładów. Jeżeli akcje są np. obejmowane wyłącznie za wkłady niepieniężne albo za wkłady niepieniężne i pieniężne, to kapitał zakładowy powinien być pokryty przed zarejestrowaniem co najmniej w jednej czwartej jego wysokości (art. 309 k.s.h.).

W odniesieniu do P.S.A. ustawodawca nie przewidział tego typu ograniczeń. Całość wkładów do P.S.A. może zostać wniesiona w ciągu trzech lat od jej wpisania do rejestru. Dzięki temu akcjonariusze uzyskują większą swobodę w zakresie dysponowania przedmiotem wkładu do spółki, a także nie muszą dysponować funduszami na pokrycie części zadeklarowanych wkładów już na etapie rejestracji spółki. Rozwiązanie to wpisuje się w przeznaczenie spółki jako skierowanej do osób rozpoczynających działalność. Z założenia zatem niedysponujących dużymi środkami finansowymi.

Decydując się na odsunięcie momentu wniesienia wkładów do spółki, należy jednak mieć na względzie inne przepisy k.s.h. Jeżeli zatem wartość wkładu niepieniężnego uległaby zmniejszeniu pomiędzy dniem zawarcia umowy spółki a dniem jego faktycznego przeniesienia na spółkę, to akcjonariusz może ponosić z tego tytułu odpowiedzialność odszkodowawczą. Więcej na ten temat w komentarzu do art. 30010 k.s.h.

Ponadto brak pełnego pokrycia akcji może rzutować na możliwość jej sprzedaży przez akcjonariusza. Spółka bowiem może się nie zgodzić na zbycie akcji nie w pełni pokrytej bez wskazania innego nabywcy. Co więcej, nabywca akcji nie w pełni pokrytej odpowiada wobec spółki solidarnie ze zbywcą za wniesienie pozostałej części wkładu. Obie wskazane zasady utrudniają obrót akcjami P.S.A. i mogą zniechęcać potencjalnych nabywców akcji. Więcej na ten temat w komentarzu do art. 30040 k.s.h.

Ze względu na to, że akcje P.S.A. są beznominałowe, wysokość kapitału akcyjnego nie jest zaś wpisywana do umowy spółki, fakt wniesienia wkładów stwierdzany jest w inny sposób. Mianowicie wniesienie całości wkładów przez poszczególnych akcjonariuszy potwierdza się w drodze uchwały zarządu spółki. Przy czym nie dotyczy to wkładów, które nie są zaliczane na kapitał akcyjny, czyli w szczególności pracy i świadczenia usług na rzecz spółki, a także aportów w postaci praw niezbywalnych – wkłady te nie są bowiem fizycznie przenoszone na spółkę. Ponadto okres świadczenia pracy lub usług na rzecz spółki może być dłuższy niż trzy lata.

Zarząd spółki podejmuje przedmiotową uchwałę niezwłocznie. Ustawa nie wskazuje tu jednak maksymalnego terminu na jej powzięcie, tak jak czyni to chociażby w art. 30034 par. 1 k.s.h. Niezwłocznie rozumieć zatem należy jako podjęcie uchwały w zwykłym toku czynności, bez zbędnej zwłoki. Zarząd nie musi czynić tego w dniu otrzymania informacji o wniesieniu wkładu przez danego akcjonariusza w całości. Termin niezwłocznie nie oznacza bowiem „od razu”. [wzór 7]

wzór 7. uchwała potwierdzająca wniesienie wkładów

Uchwała nr 1

Zarządu Spółki ABC prosta spółka akcyjna

z 1 czerwca 2020 r.

1. Zarząd ABC P.S.A., na podstawie art. 3009 § 2 k.s.h., stwierdza, że akcjonariusz Jan Kowalski wniósł zadeklarowane w umowie spółki wkłady w całości.

Zasadą jest, że wnoszony wkład zaliczany jest na wszystkie akcje danego akcjonariusza. W konsekwencji, jeżeli dany wkład nie wystarcza na pokrycie wszystkich akcji w całości, wówczas żadna z akcji nie zostaje w całości pokryta. To zaś skutkuje wskazanymi powyżej konsekwencjami. Akcjonariuszom może zatem zależeć na zmianie tej reguły i dokonywaniu wpłat na określone akcje bądź emisje akcji. Dzięki temu część akcji może zostać pokryta w całości wcześniej, co ułatwia chociażby ich zbycie.

Czas na wniesienie wkładów. Trzyletni termin na wniesienie wkładów do spółki jest okresem maksymalnym. Akcjonariusz zatem może wnieść zadeklarowane wkłady również wcześniej, a spółka nie może odmówić ich przyjęcia. Terminy na wykonanie zobowiązania są bowiem zastrzeżone na korzyść zobowiązanego.

Art. 30010. [Odpowiedzialność za wartość wkładu]

§ 1. Jeżeli wartość wkładu niepieniężnego przeznaczonego na kapitał akcyjny została znacznie zawyżona w stosunku do jego wartości godziwej w dniu objęcia akcji, akcjonariusz, który wniósł taki wkład, jest obowiązany wyrównać spółce brakującą wartość. Członkowie zarządu odpowiadają solidarnie z akcjonariuszem, chyba że nie ponoszą winy.

§ 2. Od obowiązku określonego w § 1 akcjonariusz i członkowie zarządu nie mogą być zwolnieni.

komentarz

Obowiązek wyrównanie brakującej wartości. Przepisy komentowanego artykułu wzorowane są na nie na ustroju spółki akcyjnej, a na regulacji poświęconej spółce z o.o. (art. 175 k.s.h.). Jest to konsekwencją rezygnacji przez ustawodawcę z poddawania wyceny wkładów niepieniężnych obowiązkowej wycenie przez biegłego rewidenta. Podobnie zatem jak w spółce z o.o., wartość aportów jest deklarowana przez wnoszących je akcjonariuszy w treści umowy spółki. [wzór 8]

wzór 8. postanowienie o wniesieniu wkładów niepieniężnych

„Par. X. Akcjonariusze wnoszą do spółki następujące wkłady:

1) Jan Kowalski wnosi do spółki wkład niepieniężny w postaci zestawu komputerowego szczegółowo opisanego w załączniku nr 1 do umowy spółki, o wartości 10 000 zł,

2) Adam Nowak wnosi do spółki aport w postaci świadczenia pracy na rzecz spółki przez okres 12 miesięcy polegającej na wykonywaniu czynności opisanych w załączniku n 2 do umowy spółki, o wartości 45 000 zł”. ©℗

Jak przyjmuje się w doktrynie prawa handlowego, zawyżenie wartości aportu będzie miało miejsce, gdy przyjmiemy dla określenia wartości pokrytego kapitału zakładowego wyższą wartość aportu niż ma on w rzeczywistości, i przyznamy za to nieadekwatną wartość udziałów w kapitale zakładowym (A. Kidyba, „Spółka z o.o. Komentarz”, Beck, Warszawa 2002, s. 93–95). Aby omawiana regulacja znalazła zastosowanie, różnica, o jaką zawyżono wkład, musi być „znaczna”. Niestety, analogicznie jak w przypadku art. 175 k.s.h, ustawodawca nie precyzuje, kiedy sytuacja taka może wystąpić. Każdorazowo zatem zależeć to będzie od całokształtu okoliczności danej sprawy. Termin „znaczny” rozumieć zaś należy zgodnie z jego potocznym odbiorem. Zawyżenie znaczne to zatem zawyżenie istotne, widoczne gołym okiem, jaskrawe. Z pewnością zatem różnica na poziomie kilku procent nie będzie mogła zostać uznana za znaczącą.

Omawiana regulacja zawiera kilka istotnych różnic względem art. 175 k.s.h. Pierwszą z nich jest zakres zastosowania. W odniesieniu do P.S.A. stosuje się ją tylko do wkładów na kapitał akcyjny spółki. Wkłady w postaci prawa niezbywalnego lub świadczenia pracy bądź usług (lub ewentualne inne wkłady nieprzeznaczane na kapitał akcyjny) są wprawdzie także w pewien sposób wyceniane w następstwie obowiązku wskazania ceny emisyjnej, po której są obejmowane akcje w zamian za te wkłady, jednak ze względu na specyficzny charakter wkładu wycena ta powinna stanowić przedmiot swobodnych uzgodnień między założycielami spółki (względnie między spółką, za którą kryją się dotychczasowi akcjonariusze, a udziałowcem przystępującym do istniejącej spółki). Zwłaszcza w uwarunkowaniach spółek start-upowych wycena pracy oraz usług świadczonych ze strony akcjonariuszy będących inwentorami, decydujących o powodzeniu tego rodzaju przedsięwzięć, jest kwestią wybitnie ocenną. Dlatego ustalenie wartości godziwej (a tym bardziej rynkowej) tego typu wkładów napotyka na poważne trudności. Uzasadnia to odstąpienie od mechanizmu odpowiedzialności wyrównawczej z tytułu znacznego przeszacowania wkładu (zob. Uzasadnienie projektu nowelizacji).

Ponadto rzeczywista wartość wkładu ma być relatywizowana do wartości godziwej na dzień objęcia akcji, nie zaś do wartości zbywczej na dzień zawarcia umowy spółki. Za wartość godziwą uznaje się przy tym kwotę, za jaką dany składnik aktywów mógłby być wymieniony, a zobowiązanie uregulowane na warunkach transakcji rynkowej, pomiędzy zainteresowanymi i dobrze poinformowanymi, niepowiązanymi ze sobą stronami (zob. m.in. wyrok Sądu Okręgowego w Kielcach z 6 marca 2017 r., sygn. akt II Ca 1642/16, orzeczenia.ms.gov.pl). Zgodnie zaś z przepisami ustawy 2 29 wrzesnia 1994 r. o rachunkowości (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 351; ost.zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 1680) za wartość godziwą określonych aktywów lub zobowiązań przyjmuje się w szczególności w przypadku:

1) notowanych papierów wartościowych – aktualny kurs notowań pomniejszony o koszty sprzedaży;

2) nienotowanych papierów wartościowych – wartość oszacowaną, uwzględniającą takie czynniki jak współczynnik cena do zysku i stopa dywidendy porównywalnych papierów wartościowych wyemitowanych przez spółki o podobnych charakterystykach;

3) należności – wartość bieżącą (zdyskontowaną) kwot wymagających zapłaty, wyznaczoną przy odpowiednich bieżących stopach procentowych, pomniejszoną o odpisy na należności zagrożone i nieściągalne oraz ewentualne koszty windykacji; wyznaczanie wartości bieżących (zdyskontowanych) w odniesieniu do należności krótkoterminowych nie jest konieczne, jeżeli różnica pomiędzy wartością należności według kwot wymagających zapłaty a według ich wartością zdyskontowaną nie jest istotna;

4) zapasów produktów gotowych i towarów – cenę sprzedaży netto pomniejszoną o opust marży zysku wynikający z kosztów doprowadzenia przez spółkę przejmującą do sprzedaży zapasu lub znalezienia nabywcy;

5) zapasów produktów w toku – cenę sprzedaży netto produktów gotowych pomniejszoną o koszty zakończenia produkcji i opust marży zysku wynikający z kosztów doprowadzenia przez spółkę przejmującą zapasów do sprzedaży lub znalezienia nabywcy;

6) zapasów materiałów – obecną cenę nabycia;

7) środków trwałych – wartość rynkową lub ich wartość według niezależnej wyceny; w przypadku gdy nie jest możliwe uzyskanie niezależnej wyceny środków trwałych ‒ obecną cenę nabycia albo koszt wytworzenia, z uwzględnieniem aktualnego stopnia ich zużycia;

8) wartości niematerialnych i prawnych – wartość oszacowaną, wyznaczoną na podstawie cen rynkowych takich samych lub podobnych wartości niematerialnych i prawnych, a w odniesieniu do wartości firmy lub ujemnej wartości firmy zawartej w bilansie spółki przejętej ‒ wartość zerową; w przypadku gdy wartość oszacowana nie może zostać wyznaczona na podstawie cen rynkowych, to przyjmuje się taką wartość, która nie spowoduje powstania lub zwiększenia ujemnej wartości firmy w wyniku połączenia;

9) zobowiązań – wartość bieżącą (zdyskontowaną) kwot wymagających zapłaty, wyznaczoną przy odpowiednich bieżących stopach procentowych; wyznaczanie wartości bieżących (zdyskontowanych) w odniesieniu do zobowiązań krótkoterminowych nie jest konieczne, jeżeli różnica pomiędzy wartością zobowiązań według kwot wymagających zapłaty a według ich wartością zdyskontowaną nie jest istotna;

10) rezerwy lub aktywów z tytułu odroczonego podatku dochodowego – wartość możliwą do realizacji przez połączone spółki, po uwzględnieniu zmiany wartości podatkowej i księgowej aktywów netto spółki przejmowanej.

Odpowiedzialność solidarna. W przypadku omawianego zawyżenia wartości wkładu niepieniężnego akcjonariusz, który wniósł wkład, zobowiązany jest do wyrównania spółce jego wartości. Powinien zatem przekazać spółce środki finansowe bądź mienie o wartości różnicy pomiędzy wkładem zadeklarowanym a wartością godziwą tegoż aportu. Jest to zatem odpowiedzialność wyrównawcza. Za spełnienie tego obowiązku odpowiadają również członkowie zarządu, którzy powzięli uchwałę stwierdzającą całkowite wniesienie wkładu do spółki. Powyższa odpowiedzialność jest solidarna, co oznacza że wierzyciel (spółka) może domagać się – według własnego wyboru:

– całości zapłaty od wszystkich albo wybranych osób z ww. grona, a nawet wyłącznie od jednego z nich,

– częściowej zapłaty przez każdą osobę z ww. grona bądź przez wybrane przez spółkę osoby, przy czym o wysokości poszczególnych części decydować będzie spółka samodzielnie.

Odpowiedzialność solidarna zakłada, że wszyscy dłużnicy solidarni pozostają zobowiązani względem wierzyciela do czasu pełnej spłaty zadłużenia. Jeżeli jednak któryś z dłużników okazałby się niewypłacalny, to przypadająca na niego część świadczenia dzielona jest pomiędzy pozostałych współdłużników.

Jeżeli zaś dług zostałby spłacony przez jednego albo kilku dłużników, to będą oni mogli dochodzić częściowej spłaty od pozostałych (regres). O jej wysokości decydować będzie treść ewentualnej umowy pomiędzy dłużnikami. W razie jej braku przyjmuje się, że każdy ze współdłużników odpowiada w częściach równych.

Przesłanką odpowiedzialności członków zarządu jest ich wina. Ustawodawca nie ogranicza jej wszakże tylko do winy umyślnej. Wystarczające będzie zatem rażące niedbalstwo członków zarządu w tym zakresie. Stan taki wystąpiłby, gdyby zarząd – mimo że miał możliwość zweryfikowania wartości wkładu – nie uczynił tego, lekkomyślnie zakładając, że akcjonariusz nie zawyżył jej w sposób znaczący. O winie członków zarządu świadczyć będzie w szczególności to, że osoby te miały sygnały o nieprawidłowości w określeniu wartości wkładów, a mimo to je zlekceważyły. Na marginesie należy przypomnieć, że w sporze pomiędzy członkiem zarządu a spółką, tę ostatnią może reprezentować rada nadzorcza albo pełnomocnik powołany przez akcjonariuszy. Spółka zatem nie może być reprezentowana przez innych członków zarządu, nawet jeżeli nie można przypisać im winy za ww. zachowanie.

Przedmiotowe zasady odpowiedzialności nie spełniałyby swojej roli, gdyby osoby winne wniesienia przeszacowanego wkładu mogły zostać z tej odpowiedzialności zwolnione. Udzielenie tym osobom absolutorium, a nawet zrzeczenie się długu przez spółkę, nie będzie zatem skuteczne.

Przedawnienie roszczenia. Jedynym sposobem na uniknięcie odpowiedzialności za przeszacowany wkład będzie zatem oczekiwanie na przedawnienie się tego roszczenia. W tym zakresie zastosowanie znajdują ogólne zasady kodeksu cywilnego. Roszczenie przedawni się zatem po trzech latach od dowiedzenia się przez spółkę o szkodzie i osobach za nią odpowiedzialnych, nie później jednak niż 10 lat od powstania szkody. Od zasady tej istnieje jeden wyjątek, mianowicie jeżeli szkoda wynikła ze zbrodni lub występku, to roszczenie o naprawienie szkody ulega przedawnieniu z upływem 20 lat od dnia popełnienia przestępstwa bez względu na to, kiedy poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia (zob. art. 4421 k.c.).

Art. 30011. [Spółka w organizacji]

§ 1. Z chwilą zawarcia umowy prostej spółki akcyjnej powstaje prosta spółka akcyjna w organizacji.

§ 2. Spółka w organizacji jest reprezentowana przez zarząd, a do chwili jego ustanowienia – przez pełnomocnika powołanego jednomyślną uchwałą akcjonariuszy.

§ 3. Odpowiedzialność osób, o których mowa w art. 13 § 1, ustaje wobec spółki z chwilą zatwierdzenia ich czynności uchwałą akcjonariuszy.

§ 4. Zmiana umowy prostej spółki akcyjnej w organizacji wymaga zawarcia umowy przez akcjonariuszy. Przepisu nie stosuje się do umowy prostej spółki akcyjnej zawartej zgodnie z art. 3007.

komentarz

Cechy spółki w organizacji. Przed przejściem do opisywania poszczególnych norm zawartych w komentowanym artykule niezbędne jest wskazanie na kilka podstawowych cech spółek kapitałowych w organizacji. Ponieważ P.S.A. jest spółką kapitałową, to podobnie jak w innych spółkach tego rodzaju wyróżnia się dwa etapy jej funkcjonowania:

– spółkę w organizacji, która działa od dnia zawarcia umowy spółki aż do wpisana tejże spółki do rejestru przedsiębiorców KRS; w przypadku natomiast, gdy spółka nie zostanie wpisana do rejestru, jej umowa ulega rozwiązaniu; jeżeli natomiast spółka w organizacji nie jest w stanie dokonać niezwłocznie zwrotu wszystkich wniesionych wkładów lub pokryć w pełni wierzytelności osób trzecich, to konieczne jest przeprowadzenie jej likwidacji; do rozwiązania umowy spółki dochodzi dopiero po zakończeniu likwidacji;

– spółkę właściwą, która rozpoczyna działanie z momentem wpisania jej do rejestru.

Na marginesie należy przypomnieć, że jeżeli zawiązanie spółki nie zostało zgłoszone do sądu rejestrowego w terminie sześciu miesięcy od dnia zawarcia umowy spółki albo jeżeli postanowienie sądu odmawiające zarejestrowania stało się prawomocne, to umowa spółki ulega rozwiązaniu. W przypadku natomiast spółki, której umowa została zawarta przy wykorzystaniu wzorca umowy, termin ten wynosi zaledwie siedem dni.

Przechodząc natomiast do typowych cech spółek w organizacji, należy wskazać, że P.S.A. w organizacji:

– ma postać niepełnej (ułomnej) osoby prawnej – osobowość prawną spółka nabywa z chwilą wpisu do rejestru przedsiębiorców KRS;

– ma zdolność prawną i zdolność do czynności prawnych, może zatem zaciągać zobowiązania, a także nabywać we własnym imieniu prawa własności nieruchomości i inne prawa rzeczowe;

– ma zdolność sądową i procesową, może zatem pozywać i być pozywana, a także być stroną w postępowaniach sądowych i administracyjnych; spółka może również pozywać swoich akcjonariuszy;

– w swej firmie powinna zawierać dodatkowe oznaczenie „w organizacji”.

Nie powinno zatem dziwić, że spółki kapitałowe w organizacji porównywane są konstrukcyjnie do spółek osobowych. Przemawia za tym dodatkowo sposób ukształtowania odpowiedzialności w spółkach w organizacji:

– za zobowiązania takiej spółki odpowiadają solidarnie spółka i osoby, które działały w jej imieniu; wierzyciel uprawniony jest zatem do wyboru, czy dane świadczenie będzie egzekwował od wszystkich dłużników, niektórych spośród nich bądź tylko jednego; solidarność bierna dłużników trwa do czasu pełnej spłaty wierzyciela; P.S.A. w organizacji reprezentowana jest przez zarząd, a do chwili jego ustanowienia – przez pełnomocnika powołanego jednomyślną uchwałą akcjonariuszy;

– również akcjonariusz przedmiotowej spółki może odpowiadać solidarnie za jej zobowiązania z ww. osobami; odpowiedzialność ta jest ograniczona do wartości niewniesionego wkładu na pokrycie objętych akcji; przypomnijmy, że wkłady do spółki rejestrowanej w sposób tradycyjny należy wnieść w terminie trzech lat od dnia wpisu spółki do rejestru; nie jest zatem wykluczone, że do czasu rozpoczęcia egzekwowania wierzytelności względem spółki akcjonariusz nie wniósł jeszcze całości wkładu; jego odpowiedzialność określać będzie w tym przypadku różnica pomiędzy wkładem zadeklarowanym a wkładem faktycznie do spółki wniesionym;

– odpowiedzialność członków zarządu i pełnomocników spółki za jej zobowiązania zaciągnięte przed jej zarejestrowaniem ustaje, gdy akcjonariusze uchwałą zatwierdzą ich czynności; uchwała ta jest zatem formą zwolnienia z długu; natomiast gdy spółka w organizacji nie zostanie wpisana do rejestru przedsiębiorców KRS, odpowiedzialność ta nie ustaje.

Sposób reprezentacji. Spółkę w organizacji odróżnia od spółki właściwej także sposób reprezentacji. Spółka może być reprezentowana bądź przez pełnomocnika powołanego jednomyślną uchwałą akcjonariuszy bądź przez zarząd – jeżeli został powołany przez akcjonariuszy. Akcjonariusze mogą również zdecydować o powołaniu rady dyrektorów, która też będzie organem uprawnionym do reprezentowania spółki w fazie organizacji. Spółka w organizacji nie może natomiast powołać prokurenta. Prokura jest bowiem formą szczególnego pełnomocnictwa udzielanego przez podmioty wpisane do rejestru. Spółka w organizacji zaś takim podmiotem nie jest.

Powyższe nie wyklucza udzielania innych pełnomocnictw przez organ zarządzający spółki, czy to rodzajowych (do określonego rodzaju czynności wskazanych w treści pełnomocnictwa), procesowych (do reprezentowania spółki w postępowaniach sądowych) czy też ogólnych.

Zmiana umowy spółki w organizacji. W art. 30011 par. 4 wskazano sposób zmiany umowy spółki przed dokonaniem jej wpisu do rejestru. Zmiana taka dokonywana jest przez ponowne zawarcie umowy spółki o innej (zmienionej) treści oraz złożeniu jej do akt rejestrowych spółki. Wymaga to zatem zachowania wszystkich warunków przewidzianych dla ważności umowy spółki. Więcej na ten temat w komentarzu do art. 3005 k.s.h.

Wyjątek stanowi umowa P.S.A. zawarta przy wykorzystaniu wzorca umowy (rejestracja spółki przez internet). Zmiana umowy takiej spółki nie jest możliwa, gdyż okres funkcjonowania takiej spółki w organizacji to zaledwie siedem dni. ©℗

Redaktor prowadząca:

Joanna Pieńczykowska

joanna.pienczykowska@infor.pl