Wzory formularzy znajdują się teraz w rozporządzeniach wykonawczych do ustaw: o podatkach i opłatach lokalnych, o podatku rolnym oraz o podatku leśnym. Tym samym nie ma potrzeby, by aktem prawa miejscowego określały je rady gmin. Mają one jednak wątpliwości, czy w tej sytuacji należy uchylić wszystkie do tej pory podjęte uchwały, które dotyczyły formularzy podatkowych.
Czas minął
– Upoważnienia ustawowe dla rad gmin do wydania uchwał w sprawie wzorów deklaracji podatkowych i opłatowych obowiązywały do 30 czerwca 2019 r. – przypomina dr Karolina Rokicka-Murszewska, radca prawny, adiunkt w Katedrze Prawa Administracyjnego Wydziału Prawa i Administracji UMK w Toruniu. Od 1 lipca 2019 r. zaczęła bowiem obowiązywać ustawa z 9 listopada 2018 r. o zmianie niektórych ustaw w celu wprowadzenia uproszczeń dla przedsiębiorców w prawie podatkowym i gospodarczym (Dz.U. poz. 2245; dalej: ustawa nowelizująca). Regulacja ta zamiast upoważnień dla gmin wprowadziła upoważnienie dla ministra finansów do wydania odpowiednich rozporządzeń w sprawie wzorów informacji i deklaracji podatkowych. Zdaniem dr Karoliny Rokickiej-Murszewskiej mamy w tym przypadku do czynienia nie tylko ze zmianą organu upoważnionego do wydania odpowiedniego aktu wykonawczego, lecz także z częściową zmianą zakresu spraw przekazanych do regulacji. – Prowadzi to do wniosku, że akty wykonawcze wydane wcześniej (tj. uchwały rady gmin) utraciły moc obowiązującą z dniem wejścia w życie przepisu zmieniającego, a więc 1 lipca 2019 r. – mówi prawniczka. I dodaje, że wynika to wprost z par. 32 ust. 2 załącznika do rozporządzenia z 20 czerwca 2002 r. w sprawie „Zasad techniki prawodawczej” (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 283; dalej: r.z.t.p.), które – choć nie odnosi się wprost do aktów prawa miejscowego ‒ może być w pewnym zakresie odpowiednio do nich stosowane (par. 143 r.z.t.p.). Nie ma więc potrzeby formalnego uchylania uchwał przez rady gminy, gdyż doszło do utraty ich mocy obowiązującej z mocy prawa.
Okres przejściowy
Doktor Karolina Rokicka-Murszewska zwraca jednak uwagę na przepis przejściowy dotyczący możliwych rozbieżności w sprawie stosowania odpowiednich deklaracji. Mianowicie w art. 37 ustawy nowelizującej ustawodawca wyraźnie wskazał, że do składania informacji i deklaracji dotyczących podatków i opłat, o których mowa w ustawach: o podatkach i opłatach lokalnych, o podatku rolnym oraz o podatku leśnym, z tytułu których obowiązek podatkowy powstał przed 1 lipca 2019 r., stosuje się przepisy dotychczasowe. O tym, że w takich sytuacjach stosuje się dotychczasowe rozwiązanie – wynikające z aktu prawa miejscowego – mówi też dr Paweł Grzybowski z kancelarii Dr Krystian Ziemski & Partners. [opinia]
Brak podstawy do uchylania
Także w ocenie dr. Sebastiana Gajewskiego z Katedry Prawa Administracyjnego Europejskiej Wyższej Szkoły Prawa i Administracji w Warszawie z chwilą wejścia w życie przepisu uchylającego przepis stanowiący upoważnienie do wydania aktu prawa miejscowego tracą moc również wszystkie akty wydane na jego podstawie, chyba że co innego zostanie zastrzeżone w przepisie ustawy. Także on przywołuje w tym kontekście zasadę z par. 32 ust. 1 r.z.t.p. – Zgodnie z nim, jeżeli uchyla się przepis ustawy upoważniający do wydania aktu wykonawczego, przyjmuje się, że taki akt traci moc obowiązującą odpowiednio z dniem wejścia w życie ustawy uchylającej albo z dniem wejścia w życie przepisu uchylającego upoważnienie do wydania tego aktu – wyjaśnia Sebastian Gajewski. Podkreśla, że reguła ta obowiązuje wobec wszystkich aktów prawa miejscowego. Ekspert dodaje, że oprócz tego jednostki samorządu terytorialnego nie mają kompetencji do stwierdzania, że jakieś akty prawa miejscowego straciły ważność z powodu uchylenia przepisu stanowiącego podstawę ich wydania. – Nie ma więc podstaw, by rady gmin podejmowały uchwały, w których stwierdzałyby utratę mocy obowiązującej ich wcześniejszych, podejmowanych na podstawie ustawy o podatkach i opłatach lokalnych uchwał określających wzory formularzy, które obecnie na podstawie szerszej, bardziej szczegółowej, delegacji ustala minister właściwy do spraw finansów – mówi dr Gajewski.
Martwe prawo
Z kolei dr Magdalena Niziołek, radca prawny w kancelarii Wardyński i Wspólnicy, twierdzi, że w sytuacji, gdy przepisy prawa nie przewidują kompetencji do uchylenia danej uchwały, to brak jest możliwości unieważniania przez organ stanowiący własnej uchwały. – Tak więc w razie przejęcia dotychczasowej kompetencji uchwałodawczej przez ustawę lub akt wykonawczy dana uchwała (akt prawa miejscowego) nie wygasa z mocy prawa i nie traci bytu prawnego – twierdzi dr Niziołek. Według prawniczki uchwała może zostać uchylona (lub może być stwierdzone jej wygaśnięcie), tylko w przypadku gdyby ustawa lub inny akt prawny, który przejął kompetencję uchwałodawczą, takie uchylenie (stwierdzenie wygaśnięcia) przewidywał. ‒ W konsekwencji także rady gminy nie muszą uchylać uchwał określających wzory deklaracji dotyczących podatków i opłat lokalnych, w sytuacji gdy rady gminy utraciły taką kompetencję na rzecz ministra finansów – twierdzi Magdalena Niziołek. I dodaje, że uchwały takie nie zostaną uchylone, ale nie będą stosowane. Nie ma potrzeby formalnego uchylania uchwał w sprawie wzorów deklaracji podatkowych, gdyż doszło do utraty ich mocy obowiązującej z mocy prawa. ©℗