W niedzielę 21 października 2018 roku odbędą się wybory samorządowe, w których obywatele wybiorą członków: rad gmin, rad powiatów i sejmików wojewódzkich oraz wójtów, burmistrzów czy prezydentów miast.

Kogo wybieramy w wyborach samorządowych?

Wybory samorządowe można podzielić na dwie zasadnicze płaszczyzny:

  • wybory do organów stanowiących samorządu terytorialnego, przez które należy rozumieć: rady gmin, rady powiatów i sejmiki województw;
  • wybory jednoosobowych organów wykonawczych gmin – wójtów, burmistrzów, prezydentów miast.

Wybory do rad gmin (z wyłączeniem miast na prawach powiatu)

Reklama

Wybory te są przeprowadzane pod nadzorem gminnych i obwodowych komisji wyborczych.

W przypadku gmin niebędących miastem na prawach powiatu, radni są wybierani bezpośrednio spośród zgłoszonych kandydatów. Głosowania odbywają się w okręgach wyborczych tj. jednostkach pomocniczych gminy, do których najczęściej zaliczają się sołectwa, dzielnice czy osiedla. Podział gminy na okręgi jest uzależniony od ilości mandatów wymagających obsadzenia - jeżeli w jednej jednostce pomocniczej należy wybrać dwóch radnych, powstają dwa okręgi,jeśli trzech - powstają trzy okręgi itd. Obywatel głosuje w wyborach tylko na jednego kandydata, stawiając znak "x" obok jego imienia i nazwiska widniejących na karcie wyborczej.

Wybory do rad powiatów

Wybory do rad powiatów przeprowadzają powiatowe i obwodowe komisje wyborcze. W każdym okręgu wyborczym, za który uznaje się jedną gminę, wybiera się od 3 do 10 radnych, w zależności od liczby mieszkańców.

W miastach na prawach powiatu, podziału mandatów pomiędzy listy kandydatów dokonuje się proporcjonalnie do łącznej liczby ważnie oddanych głosów, odpowiednio na kandydatów danej listy. W podziale tym uczestniczą kandydaci wyłącznie tych komitetów wyborczych, na które oddano co najmniej 5% ważnych głosów w skali gminy (tzw. próg wyborczy).

Wybory do sejmików wojewódzkich

Wybory do sejmików wojewódzkich przebiegają zgodnie z takimi samymi przepisami, jak w przypadku wyborów do rad powiatu - zastosowanie ma tworzenie okręgów wielomandatowych oraz system proporcjonalny, a także 5-procentowy próg wyborczy. W jednym okręgu wyborczym, za jaki uznaje się jeden powiat bądź jego część, wybiera się od 5 do 15 radnych.

Stała data wyborów samorządowych

Terminy zarządzenia oraz odbywania się wyborów samorządowych są ściśle określone przez artykuł 371 Kodeksu Wyborczego. Głosi on, że wybory do rad powinny być zarządzone nie wcześniej niż na 4 miesiące oraz nie później niż na 3 miesiące przed upływem kadencji obecnych rad. Ponadto za stałą datę wyborów uznaje się ostatni dzień wolny od pracy, który poprzedza upływ kadencji rad.

Kto może głosować w wyborach?

Czynne prawo wyborcze - tj. prawo wybierania - w wyborach samorządowych:

  • rady gminy - ma obywatel polski oraz obywatel Unii Europejskiej nieposiadający polskiego obywatelstwa, który na stałe zamieszkuje na obszarze danej gminy i kończy 18 lat najpóźniej w dniu głosowania;
  • rady powiatu i sejmiku województwa - ma obywatel polski, który na stałe zamieszkuje na obszarze danego powiatu czy województwa i kończy 18 lat najpóźniej w dniu głosowania;
  • wójta, burmistrza, prezydenta miasta - w przypadku wyborów organów stanowiących mają zastosowanie te same przepisy, co w przypadku odpowiadających im jednostek samorządu terytorialnego tzn. na wójta może głosować osoba posiadająca prawo wybierania członków rady gminy itp.

Czynne prawo wyborcze nie przysługuje osobom:

  • pozbawionym praw publicznych w wyniku prawomocnego orzeczenia sądu;
  • pozbawionym praw wyborczych w wyniku prawomocnego orzeczenia Trybunału Stanu;
  • ubezwłasnowolnionym w wyniku prawomocnego orzeczenia sądu.

Głosowanie poza miejscem stałego zamieszkania

Obywatele, którzy stale zamieszkują obszar danej gminy, ale nie są w niej zameldowani, mogą zostać wpisani do rejestru wyborców po złożeniu pisemnego wniosku w urzędzie tej gminy. W dokumencie należy uwzględnić imię i nazwisko wnioskodawcy, imię jego ojca, datę urodzenia oraz numer ewidencyjny PESEL. Do wniosku należy dołączyć:

  • kserokopię aktualnego dokumentu tożsamości wnioskodawcy;
  • pisemną deklarację, w której zainteresowany podaje swoje obywatelstwo i adres stałego zamieszkania na terytorium RP.

Decyzję o przyjęciu bądź odrzuceniu wniosku podejmuje wójt (burmistrz, prezydent miasta) w terminie 3 dni od wniesienia dokumentu.

Wybory poza granicami kraju

Wyborcy przebywający za granicami posiadający ważne polskie paszporty wpisywani są do spisu wyborców sporządzanego przez właściwego terytorialnie konsula.
Ma to miejsce po wniesieniu (co najmniej 3 dni przed dniem wyborów) przez zainteresowanego zgłoszenia- ustnego, pisemnego, telefonicznego,telegraficznego lub w formie elektronicznej. Należy w nim uwzględnić nazwisko i imię(imiona), imię ojca, datę urodzenia, numer ewidencyjny PESEL, oznaczenie miejsca pobytu wyborcy za granicą, numer ważnego polskiego paszportu a także miejsce i datę jego wydania, a przypadku obywateli polskich czasowo przebywających za granicą — miejsce wpisania wyborcy do rejestru wyborców.

Głosowanie przez pełnomocnika

Do głosowania z wykorzystaniem pełnomocnictwa są uprawnione osoby o umiarkowanym lub znacznym stopniu niepełnosprawności. Pełnomocnikiem może zostać wyłącznie obywatel wpisany do rejestru wyborców w danej gminie.

By uzyskać akt pełnomocnictwa, zainteresowany wyborca musi złożyć stosowny wniosek do wójta (burmistrza, prezydenta miasta) gminy, do której rejestru wyborców jest wpisany, najpóźniej w 10 dniu przed datą wyborów. Do dokumentu należy załączyć:

  • kopię aktualnego orzeczenia o stopniu niepełnosprawności osoby udzielającej pełnomocnictwa do głosowania lub jego tłumaczenie przysięgłe w przypadku obywateli UE bez obywatelstwa polskiego;
  • pisemną zgodę pełnomocnika zawierającą jej nazwisko i imię (imiona) oraz adres zamieszkania, a także nazwisko i imię (imiona) osoby udzielającej pełnomocnictwa do głosowania;
  • kopię zaświadczenia o prawie do głosowania wydanego pełnomocnikowi przypadku, gdy osoba ta nie jest wpisana do rejestru wyborców tej samej gminy, co udzielający pełnomocnictwa.

Wyborca niepełnosprawny może też głosować samodzielnie. Jeśli jego stopień niepełnosprawności wymaga określonego przystosowania, ma prawo skorzystać z specjalnie przygotowanych lokali. Uprzednio musi jednak złożyć pisemny wniosek do urzędu gminy, wskazując obwód głosowania - spośród posiadających przystosowane lokale - do którego rejestru chciałby zostać dopisany.

Ordynacja wyborcza w wyborach samorządowych

Procedury dotyczące ustalania wyników głosowania zmieniają się w zależności od wyborów.

W przypadku wybierania :

  • rad gmin: za wybranych w danym okręgu wyborczym uważa się tych kandydatów, którzy otrzymali kolejno największą liczbę ważnie oddanych głosów.

W sytuacji, gdy dwóch lub więcej kandydatów zdobędzie tę samą ilość głosów pozwalających otrzymać mandat, wybór pada na tego kandydata, który otrzymał najwięcej głosów w największej liczbie obwodów, a gdy i one się zdublują - decyzja jest poodejmowana na drodze losowania pod nadzorem komisji.

  • rad powiatu i sejmików wojewódzkich: obowiązuje system proporcjonalny. Ilość ważnie oddanych głosów na każdą z list dzielona jest kolejno przez 1, 2, 3, 4 itd. do momentu, u gdy z uzyskanych ilorazów można uszeregować tyle rosnąco największych liczb, ile jest mandatów wymagających rozdzielenia między listy. Jest to tzw. metoda d’Hondta.
  • wójta, burmistrza, prezydenta miasta: obowiązuje system większości bezwzględnej. Za wybranego uważa się tego kandydata, który w głosowaniu otrzymał więcej niż połowę ważnie oddanych głosów. Jeśli żadnemu z kandydatów nie uda się uzyskać takiego wyniku, głosowanie przeprowadzane jest ponownie.

Ubogi marketing samorządowca. Polskim kampaniom brakuje wizjonerstwa