Tendencje te przeniosły się na pierwsze miesiące 2009 roku. Według danych Krajowego Instytutu Badań Ekonomicznych w styczniu 2009 r. produkcja przemysłowa w Szwecji spadła w porównaniu z tym samym miesiącem 2008 r. o 22,9 proc., a portfel zamówień firm tego kraju skurczył się aż o jedną trzecią. Optymizmem nie napawają prognozy. Zdaniem ekonomistów z Instytutu w 2009 roku wartość szwedzkiego eksportu może zmniejszyć się nawet o 15 proc.
Wrażliwy eksport
Spadek eksportu to główny, ale niejedyny problem gospodarki. Zmniejszeniu wywozu towarów towarzyszy bowiem w ostatnich miesiącach redukcja wydatków na konsumpcję indywidualną oraz nakładów inwestycyjnych. Do tego doszły jeszcze bardzo wysokie straty wielu szwedzkich banków, szczególnie mocno zaangażowanych w udzielanie kredytów w krajach bałtyckich. Po otrzymaniu ostrej lekcji banki te stały się zdecydowanie ostrożniejsze przy udzielaniu kolejnych kredytów, także na rynku szwedzkim.
W efekcie już w IV kwartale 2008 r. szwedzki PKB obniżył się o 2,4 proc. w stosunku do poprzednich trzech miesięcy oraz o niemal 5 proc. w zestawieniu z ostatnim kwartałem 2008 roku. Takiego stopnia redukcji nie notowano w tym kraju od 1993 roku, czyli od momentu, gdy zaczęto gromadzić tego rodzaju dane kwartalne.
Reklama
Zła końcówka 2008 roku spowodowała, że w całym 2008 roku odnotowano w Szwecji spadek PKB o 0,5 proc. Ten rok ma być dużo gorszy. Dość powszechnie prognozuje się, że gospodarka skurczy się o ponad 5 proc. Pierwszych oznak poprawy można spodziewać się w drugiej części przyszłego roku i to tylko jeśli w tym czasie zacznie się ożywienie w gospodarce światowej. Nie zapobiegnie to jednak spadkowi PKB w całym 2010 roku o ok. 0,3 proc.
Stymulowanie koniunktury
Na pierwsze sygnały nadciągającego kryzysu władze szwedzkie zareagowały zwiększeniem prawie o 30 mld SEK (ok. 3 mld euro) wydatków z budżetu na stymulowanie zatrudnienia oraz programy szkoleń. Wyasygnowały też podobną kwotę na wsparcie dla przeżywającego olbrzymie kłopoty szwedzkiego przemysłu motoryzacyjnego. Dwie główne firmy tego sektora, Volvo i Saab, będące własnością amerykańskich koncernów Ford i General Motors, znalazły się w sytuacji nie do pozazdroszczenia, gdy ich patroni stanęli na krawędzi bankructwa.
Uzupełnieniem posunięć pobudzających koniunkturę były decyzje w sprawie redukcji podatków od osób fizycznych, przedsiębiorstw oraz obciążeń z tytułu ubezpieczeń społecznych. Mimo pewnych ulg obciążenia fiskalne w Szwecji wciąż zaliczają się do najwyższych na świecie.
W skuteczność instrumentów fiskalnych nie bardzo wierzy szwedzki minister finansów, Anders Borg. Jego zdaniem cena, jaką trzeba zapłacić za akcję zwiększania wydatków, w ostatecznym rozrachunku będzie zbyt wysoka.
Panuje opinia, że dużą część wysiłków zmierzających do stymulowania koniunktury powinien przejąć na siebie Riksbank – szwedzki bank centralny. Ale ta instytucja finansowa ma już bardzo ograniczone pole manewru. Po czterokrotnej redukcji stopy repo o 375 pkt baz. w ciągu czterech miesięcy wynosi ona zaledwie 1 proc. Jest wielce prawdopodobne, że jej poziom w najbliższym czasie zostanie – wzorem banków centralnych w kilku innych krajach – sprowadzony do zera, jeśli pozwoli na to realizacja celu inflacyjnego. Na razie redukcja stopy inflacji jest jedynym pozytywnym objawem sytuacji gospodarczej Szwecji.
0,5 proc.
wyniósł w 2008 roku spadek PKB
VADEMECUM INWESTORA

Podatki

PIT. W Szwecji dochodem, który jest podstawą do płacenia podatku dochodowego od osób fizycznych, może być dochód z pracy najemnej, dochód pochodzący z samozatrudnienia oraz dochód z kapitału.
Pierwszą stawkę płaci się na rzecz władz lokalnych – średnio 31,5 proc. W 2009 roku od kwoty dochodu podlegającemu opodatkowaniu powyżej 328,8 tys. SEK pobierany jest państwowy podatek liniowy w wysokości 20 proc., a od kwoty powyżej 495 tys. SEK – dodatkowy podatek państwowy 5 proc. (w sumie 25 proc.). Maksymalna stawka PIT – ok. 57 proc.
Podatek dochodowy od firm – CIT. Od początku 2009 roku obowiązuje jednolita stawka – 26,3 proc.
VAT. Podstawowa stawka wynosi 25 proc. Są dwie stawki obniżone: 12 proc. – stosowane np. do żywności, usług hotelowych i turystycznych, oraz 6 proc. – do gazet codziennych, książek, biletów do kina, teatru.
Inne podatki. Do najważniejszych należą:
● podatek akcyzowy – nakładany jest m.in. na wyroby alkoholowe, wyroby tytoniowe, energię, loterie, gry hazardowe,
● podatek majątkowy – majątek osobisty o wartości powyżej 1,5 mln SEK dla indywidualnych podatników i 2 mln SEK dla małżeństw jest opodatkowany stawką 1,5 proc. rocznie,
● podatek od nieruchomości waha się w granicach 0,5–1 proc.,
● podatek od spadku i darowizn wynosi od 10 do 30 proc., w zależności od wartości spadku lub darowizny i od stopnia pokrewieństwa z darczyńcą.
Ubezpieczenia społeczne
Całkowite obciążenie pracodawcy na ubezpieczenie pracownika od początku 2009 roku wynosi 31,42 proc. podstawy opodatkowania. Dla osób pracujących na własny rachunek stawka ubezpieczenia wynosi 29,71 proc. podstawy opodatkowania.
Pracownicy płacą na system emerytalny 7 proc. wynagrodzeń. Opłata ta jest włączona do podatku dochodowego.
Rejestracja firm
Podjęcie działalności gospodarczej jest proste. W przypadku działalności indywidualnej polega na dokonaniu obowiązkowego wpisu do rejestru gminy, a w przypadku spółek kapitałowych – na rejestracji w Bolagsverket, czyli Szwedzkim Urzędzie Rejestracji Przedsiębiorstw.
Formy prawne firm
Jedną z najczęściej stosowanych form prawnych jest spółka z ograniczoną odpowiedzialnością. Istnieją dwa rodzaje spółki z ograniczoną odpowiedzialnością – prywatna i publiczna. W odróżnieniu od prywatnej spółka publiczna – może oferować publicznie swoje akcje. Spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością tworzą jedna lub kilka osób fizycznych bądź prawnych. Minimalna wartość kapitału założycielskiego prywatnej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością wynosi 100 tys. SEK, a w przypadku spółki publicznej – 500 tys. SEK.
Przedsiębiorca jednoosobowy to popularna forma prowadzenia działalności. W celu dokonania przez obywatela polskiego rejestracji i podjęcia pracy na zasadzie samozatrudnienia konieczne jest uzyskanie numeru statystycznego oraz numeru VAT.
Spółka handlowa jest najbliższa spółce jawnej według polskiego prawa handlowego. Jest to przedsiębiorstwo założone i prowadzone przez co najmniej dwie osoby prawne lub fizyczne. Nie ma minimalnego kapitału założycielskiego.
Spółka komandytowa jest odmianą spółki handlowej, w której jeden lub kilku wspólników ograniczyło swe zobowiązania do wysokości sumy zainwestowanej w jej działalność.
Spółka prawa cywilnego to najprostszy rodzaj spółki co najmniej dwóch osób. Nie ma osobowości prawnej, zwykle uważa się ją za umowę pomiędzy wspólnikami w celu wykonywania działalności gospodarczej. Nie ma wymogu minimalnego kapitału założycielskiego ani nie jest rejestrowana przez Bolagsverket, rejestrowane są jedynie osoby fizyczne ją tworzące.
Przeciętna miesięczna płaca w Szwecji na początku 2009 roku przekraczała 27 tys. SEK, czyli ok. 2470 euro.
Terminy płatności
Przeciętny uzgadniany w kontraktach termin płatności w 2008 roku wyniósł 27 dni. Opóźnień w płatnościach prawie nie było: wynosiły one średnio siedem dni. Ryzyko poniesienia strat w wyniku niezapłacenia zobowiązań przez kontrahentów było minimalne.
Rozstrzyganie sporów
Rozstrzyganie sporów handlowych trwa przeciętnie 508 dni, wymaga przeprowadzenia 30 procedur, koszt to zwykle 31 proc. wartości zadłużenia.